New Dating of the Trials of Astrologer Henry Bohemus
Abstract
This essay attempts to determine a new dating of the two trials of Henry the Bohemian, an astrologer acting at the court of Queen Sophia of Holshansk. The above research project was made possible by putting together people who were mentioned in three main sources about the events in question: the legal opinions written by Stanisław of Skarbimierz, the sermon ending the trial delivered by Andrzej of Kokorzyn, and the verdict announced by Zbigniew Oleśnicki, Bishop of Cracow, and Jan the Papal Inquisitor.
Until now, it has been assumed that the events concerning the court astrologer took place around 1429. However, the inquisitor in charge of both trials, Jan of Poland, and the witness, Magister Monald, both died in 1428. Another witness, the royal treasurer Henryk of Rogów, lost his life to a plague in 1425 or 1426. The vicar-general in spiritualibus, whose name is unknown, who took part in the first trial, was no longer in office a year later. Based on the list of known vicars of the Bishopric of Kraków from that period, the trials of Henry of Bohemia can only be dated between 1422 and 1424.
The previous accepted chronology is upset by the shift in the dates of the events in question. It looks like Henry was first put on trial as a heretic and given a life sentence. But soon after the verdict was pronounced the king released him and he subsequently became the court astrologer to Queen Sophia of Halshany.
Keywords:
Henry of Bohemia, Sophia of Halshany, Medieval Inquisition, trial in causa fideiReferences
Cracow, Archiwum Kurii Metropolitalnej, Acta Officialia Cracoviensia 4; 6
Cracow, Archiwum Prowincji oo. Dominikanów, Pp 78
Cracow, Biblioteka Jagiellońska, 1963; 2014; 2513; 3225; 3227
Włocławek, Biblioteka Seminarium Duchownego im. Księży Chodyńskich, 35
Codex epistolaris saeculi decimi quinti, ed. by A. Lewicki, II, Cracow 1891.
Concilium Basiliense. Studien und Quellen zur Geschichte des Concils von Basel,
VII: Die Protokolle des Concils 1440–1443, ed. by H. Herre, Basel 1910.
‘Formulae ad ius canonicum spectantes, ex actis Petri Wysz, episcopi Cracoviensis
(1392–1412), maxima parte depromptae’, ed. by B. Ulanowski, Archiwum Komisyi
Historycznej, 5 (1889), 265–358.
Ioannes Dlugossius, Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, XI: 1413–1430, ed.
by K. Baczkowski, S. A. Sroka et al., Warsaw 2000.
Liber decanorum facultatis philosophicae Universitatis Pragensis ab anno Christi 1367
usque ad annum 1585, I, Prague 1830.
Adamczyk J., ‘Czary i magia w praktyce sądów kościelnych na ziemiach polskich
w późnym średniowieczu (XV–połowa XVI wieku)’, in Karolińscy pokutnicy
i polskie średniowieczne czarownice. Konfrontacja doktryny chrześcijańskiej z życiem
społeczeństwa średniowiecznego, ed. by M. Koczerska, Warsaw 2007,
–260.
Bartoš F., ‘Proces krakovského husity’, Acta Universitatis Carolinae. Historia Universitatis
Carolinae Pragensis, 12.1–2 (1972), 45–49.
Biblioteka Kapituły Włocławskiej, ed. by S. Chodyński, S. Librowski, Włocławek
Birkenmajer A., ‘Sprawa magistra Henryka Czecha’, Collectanea Theologica, 17.1–2
(1936), 207–24.
___________, ‘Henryk Czech’, in Polski Słownik Biograficzny, IX, Cracow 1960,
–20.
Borkowska U., ‘Prodigia i myślenie zracjonalizowane w Rocznikach Jana Długosza’,
in Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza, ed. by
B. Geremek, Wrocław – Warsaw – Cracow – Gdańsk 1978, 231–41.
Czwojdrak B., Rogowscy herbu Działosza, podskarbiowie królewscy. Studium z dziejów
możnowładztwa w drugiej połowie XIV i w XV wieku, Katowice 2002.
___________, Zofia Holszańska. Studium o dworze i roli królowej w późnośredniowiecznej
Polsce, Warsaw 2012.
Czyżak M., Kapituła katedralna w Gnieźnie w świetle metryki z lat 1408–1448, Poznań
Fijałek J., ‘Studya do dziejów uniwersytetu krakowskiego i jego wydziału teologicznego
w XV wieku’, Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny,
II, 14 (1898), 1–182.
Hajdukiewicz L., ‘Henryk Czech’, in Historia Nauki Polskiej, ed. by B. Suchodolski,
VI, Wrocław – Warsaw – Cracow – Gdańsk 1974, 222–23.
Karbowiak A., Dzieje wychowania i szkół w Polsce, II.2: od 1364 do 1432 roku, Petersburg
Knapek E., Akta oficjalatu i wikariatu generalnego krakowskiego do połowy XVI wieku,
Cracow 2010.
Koczerska M., ‘Oleśnicki Zbigniew’, in Polski Słownik Biograficzny, XXIII, Cracow
, 776–84.
Konarska-Zimnicka S., ‘Krytyka astrologii w świetle poglądów mistrzów krakowskich
z XV wieku’, Almanach Historyczny, 2 (2000), 25–48.
Kowalczyk M., ‘Przyczynki do biografii Henryka Czecha i Marcina Króla z Żurawicy’,
Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej, 21 (1971), 87–91.
___________, ‘Pomniejsze średniowieczne teksty De peste z kręgu Uniwersytetu
Krakowskiego’, Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej, 30 (1980), 5–13.
Kras P., ‘Edykt wieluński z 1424 roku i udział brachium saeculare w walce z husytyzmem
w XV-wiecznej Polsce’, Summarium 26–27 (1997/1998), 63–77.
___________, Ad abolendam diversarum haeresium pravitatem. System inkwizycyjny
w średniowiecznej Europie, Lublin 2006.
Kraszewski J. I., Matka królów, II, Warsaw 1959.
Láng B., ‘Angels around the Cristal. The Prayer Book of King Wladislas and the
Treasure Hunts of Henry the Bohemian’, Aries: Journal for the Study of Western
Esotericism, 5.1 (2005), 1–32.
___________, Unlocked Books. Manuscripts of Learned Magic in the Medieval Libraries
of Central Europe, Philadelphia 2008.
Markowski M., ‘Poglądy filozoficzne Andrzeja z Kokorzyna’, Studia Mediewistyczne,
(1964), 55–136.
___________, ‘Les manuscrits des listes de docteurs en médecine a l’Université de
Cracovie entre 1400 et 1611’, Mediaevalia Philosophica Polonorum, 20 (1974),
–40.
___________, ‘Stanowisko średniowiecznych przedstawicieli Uniwersytetu Krakowskiego
wobec astrologii’, Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej, 49 (1999), 95–102.
Morawski K., Historya Uniwersytetu Jagiellońskiego, I: Średnie wieki i odrodzenie,
Cracow 1900.
Nodl M., Dekret kutnohorský, Prague 2010.
Ożóg K., ‘Paweł z Zatora – kaznodzieja i profesor Uniwersytetu Krakowskiego’, in
Osiem wieków historii i kultury miasta Zatora i regionu, ed. by T. Gąsowski,
P. Stanko, Cracow 2006, 7–25.
Rowell S. C., ‘The Jagiellonians and the Stars. Dynasty-sponsored Astrology in the
Fifteenth Century’, Lithuanian Historical Studies, 7.1 (2002), 23–42.
Śnieżyńska-Stolot E., ‘Horoskop Kazimierza Jagiellończyka – nowe źródło do
treści ideowych wawelskiego nagrobka króla’, Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej,
(2010), 5–30.
Świeboda W., Universitas contra haeresim. Działalność antyheretycka Stanisława ze
Skarbimierza jako przedstawiciela Uniwersytetu Krakowskiego, Cracow 2021.
Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku, ed. by A. Gąsiorowski,
K. Chłapowski, Kórnik 1992.
Wielgus S., ‘Consilia de Stanislas de Scarbimiria contre l’astrologue Henri Bohemus
(édition critique)’, Studia Mediewistyczne, 25 (1988), 145–72.
Wielogłowski W., Sprawozdanie Dyrekcyi Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych
w Krakowie z czynności w roku 1854/5, Cracow 1855.
Wolny J., ‘Paweł z Zatora’, in Polski Słownik Biograficzny, XXV, Wrocław 1980,
–03.
Wójcik-Zega D., ‘Mikołaj syn Hinczy (Hinczowic) z Kazimierza’, in Profesorowie
Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, I: 1364–1780, ed. by W. Uruszczak,
Cracow 2015, 286–88.
Zathey J., ‘Per la storia dell’ambiente magico-astrologico a Cracovia nel Quattrocento’,
in Magia, astrologia e religione nel Rinascimento. Convegno polacco-italiano
(Varsavia, 25–27 settembre 1972), ed. by L. Szczucki, Wrocław – Warsaw –
Cracow – Gdańsk 1974, 99–109.
Zawadzki R. M., ‘Stanisław ze Skarbimierza’, in Polski Słownik Biograficzny, XLII,
Warsaw – Cracow 2003–2004, 76–80.
Zdanek M., ‘Inkwizytorzy dominikańscy w diecezji krakowskiej w średniowieczu’,
in Inkwizycja papieska w Europie Środkowo-Wschodniej, ed. by P. Kras, Cracow
, 219–37.
Online Sources
Corpus Academicum Cracoviense [accessed 13 June
.
Słownik Biograficzny Polskich Mendykantów w Średniowieczu, I: Dominikanie
<https://sop.dominikanie.pl> (online database) [accessed 10 June 2025].
Uniwersytet Jagielloński https://orcid.org/0000-0002-5265-5784
