“The Goal and the Way” – the Polish Socialist Party (PPS) in Exile
Abstract
The article is devoted to the activity of the Polish Socialist Party (Polish abbreviation: PPS) in exile in the years 1945–1989. The political goals of the Polish emigration and the activities of the Polish Socialists are presented in this context. The differences in the strategy of the various political centers, as well as the possibilities of using the Socialist International (SI), including the Socialist Union of Central-Eastern Europe (SUCEE) for the “Polish cause” are also outlined. The point was to ensure that the problem of the countries behind the Iron Curtain did not disappear from the international agenda. The article presents the differing approaches of the main ideologues of the Polish socialist movement (Zygmunt Zaremba and Adam Ciołkosz) to the changes in Poland after 1956. The essence of the dispute at the time was the answer to the question of whether the Polish political system was subject to evolutionary transformation towards democracy, or whether the communist system was inherently undemocratic and therefore any changes were merely cosmetic. Both activists personified the argument – which gained most notoriety in the 1960s in the West – assuming a gradual convergence between capitalist and communist societies. Ultimately, history conceded the point to Ciołkosz, who said that “liberalisation of the communist dictatorship is impossible” and that the goal of socialists in exile is “its liquidation.”
Keywords:
Polish Socialist Party, Socialist Union of Central-Eastern Europe, émigré socialists, Polish Political Emigration after WWII, The Socialist InternationalReferences
Aims and Tasks of Democratic Socialism: Declaration of the Socialist International Adopted at Its First Congress Held in Frankfurt-on-Main on 30th June-3rd July, 1951, Socialist Party (U.S.), Socialist International, 1951.
Archive of Polish Institute and Sikorski Museum [IPMS], London.
Archive of Polish Institute of Arts and Sciences of America [PIASA], New York.
Archive of Polish Underground Movement Study Trust [PUMST], London.
Chojnacki, Paweł. Prof. Adam Pragier – wykładowca i doktor honoris causa PUNO – jako adwersarza ,,Kultury” i Juliusza Mieroszewski. Accessed October 20, 2023. https://www.omp.org.pl/artykul.php?artykul=433.
Ciołkosz, Adam, Cel: Polska socjalistyczna, Droga: Walka z komunizmem. Uwagi o polityce socjalistów polskich. „Lewy Nurt” Summer 1966, no. 1. In Adam Ciołkosz, Walka o prawdę. Wybór artykułów 1940–1978. London: Polonia Book, 1989.
Ćwik, Kazimierz. Problemy współdziałania PPR i PPS w województwie krakowskim 1945-1948. Cracow: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974.
East Central Europe in Exile. Vol. 2: Transatlantic Identities, edited by Anna Mazurkiewicz, Newcastle Upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2013.
Imlay, Talbot C. The Practice of Socialist Internationalism: European Socialists and International Politics, 1914–1960. Oxford: Oxford University Press, 2018. (Crossref)
Kaleniecki, Zbigniew Zenon. Konspiracja WRN-owska w Polsce Ludowej. Warsaw: Wyższa Szkoła Oficerska MSW im. F. Dzierżyńskiego, 1986.
Łatyński, Marek. Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych. London: Polonia Book, 1985.
Machcewicz, Paweł. Emigracja w polityce międzynarodowej. Warsaw: Więź, 1999.
Mania, Andrzej. The National Security Council i amerykańska polityka wobec Europy Wschodniej 1945-1950. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1994.
Mazurkiewicz, Anna. Uchodźcy polityczni z Europy Środkowo-Wschodniej w amerykańskiej polityce zimnowojennej. Warszawa–Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej, 2016.
Mencwel, Andrzej. Etos lewicy. Warsaw: Krytyka Polityczna, 2009.
Mieroszewski, Juliusz. “Kronika angielska.” Kultura, no. 12 (1958).
Mieroszewski, Juliusz. Ewolucjonizm. Paris: Instytut Literacki, 1964.
„My tu żyjemy jak w obozie warownym”. Listy PPS-WRN Warszawa-Londyn 1940-1945, Londyn 1992.
Political Exile from Central and Western Europe. Motives, Strategies, Activities and Perception in the East and the West 1945-1989, Bratislava 2017.
Robotnik no. 3–4 (March–April 1961).
Robotnik no. 6/7 (1959).
Rowiński, Jan. The Polish October 1956 in World Politics. Warsaw: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 2007.
Siwik, Anna. “Cooperation Among East European Emigres: The Socialist Case.” In East Central Europe in Exile. Vol. 2: Transatlantic Identities, edited by Anna Mazurkiewicz, 177–92. Newcastle Upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2013.
Siwik, Anna. “Gustaw Herling-Grudziński – mniej znany socjalista.” In Człowiek i społeczeństwo. Studia Politologiczne, edited by Adam Ilciów, 107–18. Poznań: Wydawnictwo Naukowe FNCE, 2021.
Siwik, Anna. “Sprawa Bergu: współpraca Emigracyjnej Rady Politycznej z zachodnimi wywiadami.” Studia Historyczne 44, no. 2 (2001): 267–88.
Śliwa, Michał. “Polscy socjaliści – ruch niespełnionych nadziei?.” In Niepodległość i socjalizm. Studia i szkice z dziejów Polskiej Partii Socjalistycznej, edited by Kamil Piskała and Maciej Żuczkowski. Warsaw: Instytut Pamięci Narodowej, 2020.
Tomicki, Jerzy. Polska Partia Socjalistyczna 1892-1948. Warsaw: Książka i Wiedza, 1983.
Urzyńska, Dorota. Polski ruch socjalistyczny na obczyźnie w latach 1939-1945. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2000.
Woźniczka, Zygmunt. “Podziemna PPS-WRN w latach 1945-1948.” Zeszyty Historyczne 112 (1995).
Zaremba, Zygmunt. Cel i droga. Paris: Wydawnictwo “Światło”, 1963.
Ziętara, Paweł. “Rada i Komitety. Rada Narodowa RP na tle emigracyjnych przedstawicielstw politycznych narodów ujarzmionych.” In Depozyt Niepodległości. Rada Narodowa Rzeczpospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939-1991), edited by Zbigniew Girzyński and Paweł Ziętara. Toruń: Adam Marszałek, 2018.
Ziętara, Wojciech. Międzynarodówka Socjalistyczna a socjaldemokracja Europy Środkowo-Wschodniej. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2012.
Żuczkowski, Maciej. Polska Partia Socjalistyczna Wolność-Równość-Niepodległość w Polskim Państwie Podziemnym X 1939-VII 1945, doctoral thesis written under the supervision of Professor Andrzej Friszke. Warsaw: Instytut Historii PAN, 2023.
Żuławski, Zygmunt. Od sanacji do PRL. Chicago: “Polonia” Book Store and Publishers, 1983.
