Teologia moralna - poszukiwanie tożsamości metodologicznej

Paweł Góralczyk

Abstrakt

Badanie zasad realizacji danej dyscypliny naukowej wiąże się przede wszystkim z pytaniem o jej tożsamość, specyfikę, a co za tym idzie również o jej odrębność od innych dyscyplin. Ta refleksja metodologiczna jest bardzo istotna dla zachowania jedności dyscypliny naukowej, ale także dla jej prawidłowego i łatwiejszego uprawiania. Jeśli chodzi o teologię moralną, jest ona dziś szczególnie istotna, ponieważ współczesne dyskusje na temat posoborowej odnowy tej dyscypliny doprowadziły do nowych badań nad jej statusem. Troska o tożsamość teologii moralnej powinna być związana z pytaniem o przyszły rozwój tej dyscypliny. Polega ona z jednej strony na coraz lepszym, pełniejszym i bardziej integralnym rozpoznawaniu i wykorzystywaniu konkretnych źródeł chrześcijańskich. Z drugiej strony jej dalszy rozwój zależy również od odważniejszego wykorzystania źródeł w ogóle, w tym również tych nie-teologicznych, które są ogólnie związane z rozwojem nauk humanistycznych. Nie należy zapominać, że teologia moralna jako odrębna dyscyplina naukowej refleksji nad Ewangelią, strzegąca swego statusu nauki normatywnej, nie może być zredukowana do zbioru wiedzy wypracowanej wyłącznie w kontekście tzw. nauk behawioralnych. Te ostatnie zajmują się zjawiskiem moralności jako faktem historycznym i społecznym; teologia moralna, choć musi korzystać z nauk behawioralnych i przyrodniczych, nie opiera się jednak wyłącznie na wynikach formalnej obserwacji empirycznej czy fenomenologicznego rozumienia (Veritatis splendor 111). Dążenie do rozwoju tej dyscypliny naukowej nie może nie brać pod uwagę podstawowej prawdy, że pozostaje ona nadal dyscypliną teologiczną, to znaczy, że jest to nauka wywodząca się z wiary i zasadniczo związana z zbawczą misją Kościoła.