Dialog międzyreligijny jako metoda uprawiania teologii

Łukasz Kamykowski

Abstrakt

W swoim artykule autor stara się wskazać wstępne warunki dialogu międzyreligijnego oraz warunki, w jakich może on być owocny jako metoda dochodzenia do prawdy w teologii katolickiej. Warunki początkowe po stronie chrześcijańskiej wynikają z faktu, że dialog jest tu rozumiany jako forma miłości (agape), a także z założeń metodologicznych teologii. Z jednej strony, autor ma na myśli zdolność do dawania świadectwa o chrześcijaństwie jako dobru, w którym wszyscy ludzie powinni uczestniczyć w takim stopniu, w jakim jest ono darem Bożym. Z drugiej strony, autor ma na myśli pokorę, z jaką Kościół powinien dostrzegać swoje historyczne ograniczenia i słabości w przyjmowaniu i wyrażaniu tego daru. Takie podejście pozwala każdemu zrozumieć, że partner w dialogu może przyjąć postawę podobną do jego własnej religii. Autor podkreśla, że choć symetria początkowych założeń wszystkich partnerów dialogu jest ich naturalnym pragnieniem, to w praktyce charakter osobowości partnera może obejmować również wyraźne rozumienie celów i zasad dialogu. Najmniejsze możliwe partnerstwo, zdaniem autora, polega na poważnym traktowaniu partnera i samej kwestii dialogu; polega ono także na reprezentatywności i odpowiednim przygotowaniu zgodnie z zasadami danej religii, a także na gotowości do słuchania i na chęci uczenia się (przynajmniej w pewnym stopniu) od partnera. W trakcie dialogu zwraca się uwagę na szczerość i uczciwość w słuchaniu i przedstawianiu tematu, w zadawaniu pytań i odpowiadaniu na nie oraz na istotną rolę przerw między spotkaniami, niezbędnych do przeżywania i przekazywania owoców spotkań międzyreligijnych na forum własnej teologii, w kręgu współwyznawców. Ponadto autor zwraca uwagę na to, że z chrześcijańskiego punktu widzenia możemy spodziewać się rezultatów pojawiających się jako dar od Boga, których znaczenie przekracza to, co mogłoby wynikać z wzajemnego poznawania prawdy przez ziemskich partnerów dialogu. Ten dar niesie ze sobą ludzki obowiązek przyjęcia, wyrażenia i podzielenia się nim z braćmi w sposób jak najbardziej adekwatny. Jedną z cech teologii jest nieprzewidywalność jej rezultatów. Stosowanie dialogu międzyreligijnego jako metody, a zwłaszcza skutki jego stosowania, są nadal w zasadzie kwestią przyszłości teologii. Można jednak wspomnieć o niektórych z nich, które można już odnotować pomimo niewielu wstępnych kroków podjętych do tej pory w tej dziedzinie: należą do nich próby przełamania stereotypów w myśleniu o innych religiach, pytania zadawane z całą powagą o rolę innych religii w Bożym planie dla ludzkości, docenianie idei czerpanych spoza chrześcijaństwa, nie tylko z klasycznej filozofii greckiej.