Ideał uczonego na podstawie Księgi Syracha
Tadeusz Brzegowy
Abstrakt
Biblia hebrajska daje nam pewne informacje na temat mędrców i mędrców żyjących przy królu lub w społeczeństwie. Mimo to trudno jest określić rolę i miejsce mędrców w społeczeństwie izraelskim, a także historię środowiska mądrościowego na przestrzeni wieków. Ben Syrach, żyjący pod koniec Starego Testamentu, jest świadomy, że jest ostatnim z nich i dłużnikiem wszystkich tych, którzy żyli i pracowali przed nim. Jest on bardzo świadomy tego, kim jest we współczesnym społeczeństwie i szkicuje bardzo widoczny portret mędrca (Syr 38,24 – 39,11). Według niego wszystkie zawody są użyteczne i potrzebne dla funkcjonowania miasta. Ale rola człowieka mądrego w społeczeństwie jest wyjątkowa i niezbędna. Tylko mądry człowiek jest w stanie udzielić dobrej rady w trudnych przypadkach i zabierać głos wobec rządzących państwem. Człowiek mądry to człowiek, który studiuje z szacunkiem dziedzictwo przeszłości, a zwłaszcza pisma natchnionych autorów. Ale tak samo pragnie on wzbogacić to dziedzictwo poprzez rozumowanie, obserwację życia, asymilację filozofii. Myśl hellenistyczna przeniknęła głęboko w życie i myślenie ludności żydowskiej w ostatnich wiekach Starego Testamentu. Mądry człowiek systematycznie buduje swoją mądrość poprzez studia, poprzez podróże, poprzez kontakt z ludźmi i przede wszystkim poprzez modlitwę. To Duch Boży daje w końcu mądrość i to dzięki mocy Ducha Świętego mądry człowiek formułuje swoje myśli jako prorok. Jak inni mędrcy, Ben Syrach uczył mądrości ustnie w szkole jerozolimskiej. Swoją doktrynę przedstawił również w księdze dla tych, którzy chcą się uczyć. Pisał w języku hebrajskim i w formie poetyckiej, ale też w zwykłym języku i formie właściwej dla żydowskich książek sapiencjalnych. Ten ideał przedstawiony przez osobę Bena Syracha i przez jego pracę jest aktualny również dzisiaj: wszyscy ci, którzy chcą uczyć ludzi, propagować swoje idee poprzez radio, prasę i książki, muszą najpierw starannie opracować i ocenić swoje koncepcje, a następnie przedstawić je w najbardziej eleganckiej formie.
Słowa kluczowe:
mędrzec, Duch Boży, studiumBibliografia
Bartnik Cz.S., Historia filozofii,Lublin 2012.
Brzegowy T., Teofania w kulcie Syjonu, Analecta Cracoviensia 21-22(1989/90), s. 155-177.
Brzegowy T., W ramionach dobrego Boga. Lektura egzystencjalna Psalmu 139, w: Archidiecezja Krakowska na przełomie tysiącleci. Księga Jubileuszowa poświęcona Księdzu Kardynałowi Franciszkowi Macharskiemu z okazji 25-lecia święceń biskupich, red. S. Kopereki in.,Kraków 2004, s. 287-306.
Chmiel J., Księga Syracha. Zwornik judaizmu palestyńskiego i hellenistycznego. Uwagi her-meneutyczne, Warszawskie Studia Teologiczneº 10(1997).
Chmiel J., Stulecie odkrycia hebrajskich rękopisów Księgi Syracha w genezie kairskiej, w: Światła prawdy Bożej. Księdzu Profesorowi Lechowi Stachowiakowi w 70. Rocznice urodzin, Łódź 1996.
Czajkowski M., Na tropach tradycji eschatologicznej i mesjańskiej u Ben-Syracha, Ruch Biblijny i Liturgiczny 16(1963) nr 2-3, s. 87-98.
Dąbrowski E., Nowy Testament na tle epoki. Geografia - historia - kultura, Poznań -Warszawa - Lublin 1965.
Di Lella A., Wisdom of Ben-Sira, w: Anchor Bible Dictionary, red. D.N. Freedman, Garden City, New Yor k1992 (ABD), t. 6.
Fang Cheyong M., Ben Sira de novissimis hominis, Verbum Domini 41(1963), s. 21-38.
Frankowski J., List Arysteasza czyli legenda o powstaniu Septuaginty, RBL25 (1972) nr 1.
Gryglewicz F. (Księgi Machabejskie, PSÂST VI/4, Poznań 1961.
Grzybek S., Kerygmatyczna wartość pochwały Jozuego na podstawie Syr 46,1-8, RBL 32 (1979) nr 2-3, s. 73-79.
Haspecker J., Gottesfurcht bei Jesus Sirach. Ihre religiose Struktur und ihre literarische unddoktrinare Bedeutung (Analecta Biblica 30), Rom 1967, s. 209-218.
Irwin W.H., Fear of God. The Analogy of Friendship and Ben Sira's Theodicy, Biblica 76(1995), s. 551-559.
Jacob E., Theologie de l'Ancien Testament (Bibliotheque Theologique), Neuchtel (Suisse), 1968.
Jeremias J., Jerusaleminthe Time of Jesus, London 1969.
Krawczyk R., Kimże jest człowiekº (Syr 18,8)? U podstaw antropologii Księgi Syracha, RBL 38(1985) nr 2, s. 124-134.
Kułaczkowski J., Znaczenie bojaźni Jahweº w formacji mądrościowej człowieka w ujęciu Prz, Zeszyty Naukowe KULº 45(2002) nr 3-4, s. 3-18.
Langkammer H., Księgi Ezdrasza-Nehemiasza, w: Pismo Święt Starego Testamentu, red. Sèach, Poznań - Warszawa 1971.
Lella A.A. Di, Sirach, w: New Jerome Biblical Commentary, red. J.A. Fitzmyer i in., Prentice Hall 1990.
Marbock, J. Sir. 38,24 - 39,11: Der Schriftgelehrte Weise. Ein Beitrag zu Gestalt und WerkBen Siras, w: La Sagesse de l'Ancien Testament, red. M. Gilbert (Bibliotheca EThL 51), Leuven1990, s. 300.
Murphy R.E., Wisdom Theses, w: Wisdom and Knowledge. The J. Papin Festschrift, Villanova University Press 1976, s. 189
Ormanty S., Człowiek jako istota osobowa w świetle antropologii biblijnej, RBL 57(2004) nr 1.
Pautrel R., Ben Sira et le Stocisme, Recherches de Sciences Religieuses 51(1963), s. 535-549.
Pazera W., Pochwala Ojców w księdze Jezusa Syracha, Częstochowskie Studia Teologiczneº 14 (1986), s. 271-308.
Pearson B.A., Alexandria, w: Anchor Bible Dictionary, t. 1, s. 152-157.
Potocki S., Mądrość uczonego w Piśmie, w: Mądrość starotestamentowego Izraela (Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 6), red. J. Frankowski, Warszawa 1999.
Potocki S., Uwagi autobiograficzne autora Mądrości Syracha, w: W posłudze słowa Pańskiego. Księga pamiątkowa ks. J. Kudasiewicza, red. S. Bielecki i in., Kielce 1997, s. 104-115.
Quorum priorem (sc. Jesu filii Sirach librum) hebracum reperi - Prologus Hieronymi inlibris Salomonis, w: Biblia Sacra iuxta Vulgatam versionem,red. R. Weber, Stuttgart 1969, vol. 2, s. 32; PL 28, 1242.
Reale G., Historia filozofii starożytnej, tłum. E.I. Zieliński, Lublin 1999, t. 3.
Roth C., Ecclesiasticus in the Synagogue Service, Journal of Biblical Literature 71(1952), s. 171-178.
Schechter S., The Quotations of Ecclesiasticus in Rabbinic Literature, Jewish Quarterly Reviewº 3(1891), s. 682-706.
Scott R.B.Y., Proverbs, Ecclesiastes (The Anchor Bible 18), New York – London – Toronto – Sydney - Auckland 1985.
Skean P.W., A.A. Di Lella, Wisdom of Ben Sira (The Anchor Bible 39), New York -London Toronto – Sydney - Auckland 1987.
Skehan P.W., Ecclesiasticus, w: The Interpreter's Dictionary of the Bible, red. G.A. Buttrick, Supplementary Volume, Nashville 1991.
Słownik grecko-polski, red. Z. Abramowiczówna, Warszawa 1958, t. 4.
Spicq C., L'Ecclesiastique (La Bible, red. L. Pirot, A. Clamer, t. 6), Paris1946.
Spicq L., L'Ecclesiastique, s. 536-537.
Stańczyk S., Z antropologii Księgi Syracha, w: Teologia nauki Bogu. Kongres teologów polskich 1976, red. M. Jaworski, A. Kubiś, Kraków 1977.
Świderkówna A., Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, Warszawa 1978.
Vaux R. de, Instytucje Starego Testamentu, oprac. pol. T. Brzegowy, Poznań 2004, t. 1.
Wojciechowski M., Stoickie definicje według Arejosa Didymosa, Forum Teologiczne 4(2003), s. 177-184.
Ziółek W. Bp, Homilia wygłoszona podczas Mszy św. na rozpoczęcie sympozjum (Łódź 13IX 1988 r.), RBL 42(1989) nr 1, s. 61-63.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
