Hagiologia a inne dyscypliny naukowe

Ireneusz Werbiński





Abstrakt

W niniejszym artykule podjęto kwestię miejsca hagiologii wśród różnych dyscyplin naukowych. Samo słowo "hagiologia" jest nowe w polskiej i światowej literaturze teologicznej. Stąd nawet wielu teologów zdaje się czasem utożsamiać pojęcie "hagiologia" z "hagiografią". Gdy tylko zdamy sobie sprawę, że są to dwa różne pojęcia teologiczne, natychmiast nasuwa się pytanie o różnicę między nimi. Niniejsza praca jest pierwszą ilustracją ewolucji myśli – od hagiografii do hagiologii. Pojawia się pytanie o zasadność wprowadzenia pojęcia "hagiologia". Odrębność przedmiotu badań, która sama w sobie często wymaga zastosowania nowych metod, z pewnością świadczy o słuszności wprowadzenia pojęcia "hagiologia" do dotychczasowych badań hagiograficznych. W związku z tym nasuwa się kolejne pytanie: w jakim stopniu przedmiot badań hagiologii i hagiografii zbiegają się ze sobą? Jeśli świętość jako dar Boży zawsze wskazywała na człowieka, to pod pewnym względem temat hagiologii pokrywa się z tematem hagiologii. Wprowadzając dokładniejsze rozróżnienia, należy stwierdzić, że dokładne znaczenie "hagiografii" oznaczałoby popularne biografie świętych, naukowa hagiografia odnosiłaby się do biografii świętych, których życie zostało zbadane w oparciu o kryteria formalne przyjęte przez Kongregację ds. Kanonizacyjnych. Hagiologia natomiast oznaczałaby sferę wiedzy, która w sposób naukowy bada źródła i rozwija główne zagadnienia dotyczące świętości. Wydaje się, że ważniejsza różnica jest widoczna w samej metodologii badań niż w temacie hagiografii i hagiologii. Narracja popularna, często stosowana przez kronikarzy w biografiach świętych, powinna być raczej zastąpiona narracją bardziej obiektywną i naukową. Aby stworzyć narrację naukową, hagiolog powinien zdobyć wszechstronną wiedzę, obejmującą szeroki zakres tematów naukowych: Biblię, Tradycję Kościoła, hagiografię, teologię duchowości, liturgikę, historię Kościoła, psychologię itp. Dlatego niniejsze opracowanie ukazuje relacje między hagiologią a wyżej wymienionymi dziedzinami nauk teologicznych i humanistycznych. Autor ma świadomość, że związek między hagiologią a innymi dyscyplinami naukowymi jest bardzo szeroki i wymaga szerszych badań. Można powiedzieć, że artykuł stanowi niewielkie kompendium badanego tematu i wskazuje na potrzebę prowadzenia dalszych badań w tej dziedzinie.

Słowa kluczowe:

Hagiologia, Teologia, Nauki teologiczne, Tradycja, święci, teologia duchowości



Bartnik Cz.S., Historia i myśl, Lublin 1995.
Bartnik Cz.S., Kościół Jezusa Chrystusa, Wrocław 1982.
Brzeziński J., Metodologia badań psychologicznych, Warszawa 1997.
Chmielewski M., Metodologiczne problemy posoborowej teologii duchowości katolickiej, Lublin 1999.
Durak A., Święty w euchologii Mszy Pawła VI (wspomnienia obowiązkowe i dowolne), Teologia i człowiekº 2(2003).
Ekel J., Metody psychologii, w: Materiaøy do nauczania psychologii, red. L. Wołoszyn, seria III, t. 1, Warszawa 1965.
Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św. kanonizacyjnej bł. Kingi, w: Pielgrzymki do Oj-czyzny 1979,1983,1987,1991,1995,1997,1999,2002, Kraków 2005.
Jankowski A., Działanie Ducha Świętego na Kościół i wiernych według św. Pawła w: Kościół w świetle Biblii, red. J. Szlaga, Lublin 1984.
Konecki K., Antynomia świata i ciemności w euchologii Wigilii Paschalnej, w: Edukacja. Kultura. Teologia, red. K. Konecki, I. Wermiński, Toruń 2003.
Misiurej J., Historia i teologia polskiej duchowości katolickiej, t. 1, Lublin 1994, t. 2, Lublin 1998; t. 3, Lublin 2001.
Nowak A. J., Duchowość osób konsekrowanych, w: Vita consecrata. Adhortacja. Tekst i komentarze, red. A. J. Nowak, Lublin 1998.
Nowak A.J., Identyfikacja postaw, Lublin 2000.
Ogórek P., Czym jest świętość w teologii życia wewnętrznego Tomasza Mertona, Kraków 1982.
Pierzyna W., Funkcja postawy religijnej w osobowości człowieka, Lublin 1981.
Seweryniak H., Święty Kościół Powszedni, Warszawa 1996.
Szewicw A., Werbiński I., Biblijna duchowość, w: Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin - Kraków 2002.
W. Słomka, Bóg i człowiek w doświadczeniu chrześcijańskim, w: Bóg i człowiek w doświadczeniu religijnym, ¹Homo meditans 4(1986), s. 215-223.
Wermiński I., Jedność i wielość duchowości, w: Teologia duchowości katolickiej, red. W. Słomka, M. Chmielewski, J. Misiurek, A. J. Nowak, Lublin 1993, s. 70-83.
Wermiński I., Problemy i zadania współczesnej hagiologii, Toruń 2004.
Wojciechowski M., Jezus jako Święty w pismach Nowego Testamentu, Warszawa 1996.
Zawadzki, Kwestionariusze osobowości, w: Psychologia. Podręcznik akademicki. Podstawy psychologii, t. 1, Gdańsk 2003, s. 469-470.
Zimny Z.M., Metody badań psychologicznych, w: Encyklopedia psychologii, red. W. Szewczuk, Warszawa 1998.
Pobierz

Opublikowane
2020-06-11


Werbiński, I. (2020). Hagiologia a inne dyscypliny naukowe. Studia Nauk Teologicznych PAN, (1), 151–166. Pobrano z https://czasopisma.kul.pl/index.php/snt/article/view/9786

Ireneusz Werbiński