Hagiologia a inne dyscypliny naukowe
Ireneusz Werbiński
Abstrakt
W niniejszym artykule podjęto kwestię miejsca hagiologii wśród różnych dyscyplin naukowych. Samo słowo "hagiologia" jest nowe w polskiej i światowej literaturze teologicznej. Stąd nawet wielu teologów zdaje się czasem utożsamiać pojęcie "hagiologia" z "hagiografią". Gdy tylko zdamy sobie sprawę, że są to dwa różne pojęcia teologiczne, natychmiast nasuwa się pytanie o różnicę między nimi. Niniejsza praca jest pierwszą ilustracją ewolucji myśli – od hagiografii do hagiologii. Pojawia się pytanie o zasadność wprowadzenia pojęcia "hagiologia". Odrębność przedmiotu badań, która sama w sobie często wymaga zastosowania nowych metod, z pewnością świadczy o słuszności wprowadzenia pojęcia "hagiologia" do dotychczasowych badań hagiograficznych. W związku z tym nasuwa się kolejne pytanie: w jakim stopniu przedmiot badań hagiologii i hagiografii zbiegają się ze sobą? Jeśli świętość jako dar Boży zawsze wskazywała na człowieka, to pod pewnym względem temat hagiologii pokrywa się z tematem hagiologii. Wprowadzając dokładniejsze rozróżnienia, należy stwierdzić, że dokładne znaczenie "hagiografii" oznaczałoby popularne biografie świętych, naukowa hagiografia odnosiłaby się do biografii świętych, których życie zostało zbadane w oparciu o kryteria formalne przyjęte przez Kongregację ds. Kanonizacyjnych. Hagiologia natomiast oznaczałaby sferę wiedzy, która w sposób naukowy bada źródła i rozwija główne zagadnienia dotyczące świętości. Wydaje się, że ważniejsza różnica jest widoczna w samej metodologii badań niż w temacie hagiografii i hagiologii. Narracja popularna, często stosowana przez kronikarzy w biografiach świętych, powinna być raczej zastąpiona narracją bardziej obiektywną i naukową. Aby stworzyć narrację naukową, hagiolog powinien zdobyć wszechstronną wiedzę, obejmującą szeroki zakres tematów naukowych: Biblię, Tradycję Kościoła, hagiografię, teologię duchowości, liturgikę, historię Kościoła, psychologię itp. Dlatego niniejsze opracowanie ukazuje relacje między hagiologią a wyżej wymienionymi dziedzinami nauk teologicznych i humanistycznych. Autor ma świadomość, że związek między hagiologią a innymi dyscyplinami naukowymi jest bardzo szeroki i wymaga szerszych badań. Można powiedzieć, że artykuł stanowi niewielkie kompendium badanego tematu i wskazuje na potrzebę prowadzenia dalszych badań w tej dziedzinie.
Słowa kluczowe:
Hagiologia, Teologia, Nauki teologiczne, Tradycja, święci, teologia duchowościBibliografia
Bartnik Cz.S., Kościół Jezusa Chrystusa, Wrocław 1982.
Brzeziński J., Metodologia badań psychologicznych, Warszawa 1997.
Chmielewski M., Metodologiczne problemy posoborowej teologii duchowości katolickiej, Lublin 1999.
Durak A., Święty w euchologii Mszy Pawła VI (wspomnienia obowiązkowe i dowolne), Teologia i człowiekº 2(2003).
Ekel J., Metody psychologii, w: Materiaøy do nauczania psychologii, red. L. Wołoszyn, seria III, t. 1, Warszawa 1965.
Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św. kanonizacyjnej bł. Kingi, w: Pielgrzymki do Oj-czyzny 1979,1983,1987,1991,1995,1997,1999,2002, Kraków 2005.
Jankowski A., Działanie Ducha Świętego na Kościół i wiernych według św. Pawła w: Kościół w świetle Biblii, red. J. Szlaga, Lublin 1984.
Konecki K., Antynomia świata i ciemności w euchologii Wigilii Paschalnej, w: Edukacja. Kultura. Teologia, red. K. Konecki, I. Wermiński, Toruń 2003.
Misiurej J., Historia i teologia polskiej duchowości katolickiej, t. 1, Lublin 1994, t. 2, Lublin 1998; t. 3, Lublin 2001.
Nowak A. J., Duchowość osób konsekrowanych, w: Vita consecrata. Adhortacja. Tekst i komentarze, red. A. J. Nowak, Lublin 1998.
Nowak A.J., Identyfikacja postaw, Lublin 2000.
Ogórek P., Czym jest świętość w teologii życia wewnętrznego Tomasza Mertona, Kraków 1982.
Pierzyna W., Funkcja postawy religijnej w osobowości człowieka, Lublin 1981.
Seweryniak H., Święty Kościół Powszedni, Warszawa 1996.
Szewicw A., Werbiński I., Biblijna duchowość, w: Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin - Kraków 2002.
W. Słomka, Bóg i człowiek w doświadczeniu chrześcijańskim, w: Bóg i człowiek w doświadczeniu religijnym, ¹Homo meditans 4(1986), s. 215-223.
Wermiński I., Jedność i wielość duchowości, w: Teologia duchowości katolickiej, red. W. Słomka, M. Chmielewski, J. Misiurek, A. J. Nowak, Lublin 1993, s. 70-83.
Wermiński I., Problemy i zadania współczesnej hagiologii, Toruń 2004.
Wojciechowski M., Jezus jako Święty w pismach Nowego Testamentu, Warszawa 1996.
Zawadzki, Kwestionariusze osobowości, w: Psychologia. Podręcznik akademicki. Podstawy psychologii, t. 1, Gdańsk 2003, s. 469-470.
Zimny Z.M., Metody badań psychologicznych, w: Encyklopedia psychologii, red. W. Szewczuk, Warszawa 1998.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
