The Reformation’s Heritage of Ethics in the Conception of ‘Religionless Christianity’ of Dietrich Bonhoeffer
Marcin Hintz
Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie , Polandhttps://orcid.org/0000-0001-7663-1085
Maria Urbańska-Bożek
Uniwersytet SWPS w Sopocie , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-0016-602X
Abstract
The paper’s authors undertake the reflection on the stages of the evolution of Dietrich Bonhoeffer’s views on the Church and its role as it is played in the lives of its singular members and in the context of the Reformation’s ethical heritage. One can distinguish among three stages of the Bonhoefferian ecclesiology, deepening his vision of the Church. As far as the first one is considered, the Church is defined as the spiritual community of believers, outside of which salvation is impossible. At the second stage the German theologian accentuates the sinfulness of man as a member of the Church. Its recognition constitutes the basis for the transformation that can take place in the human individual due to accepting Christ into oneself. The third stage is stepping into the world of „before-final” matters in the full responsibility for the choices made by particular members of the ecclesial community. The Church, as Bonhoeffer saw it, was supposed to support itself on strong pillars: on freedom, personal responsibility, imitating Christ, neighbourly love, on sacraments and Gospel. In this aspect Bonhoeffer was the faithful continuator of the Reformation program.
Keywords:
ecclesiology, ethics, conscience, responsibility, freedom, theology, Dietrich Bonhoeffer, reformationReferences
Abromeit H.-J., The Luther Effect: What was the aim of the Reformer and what was the result? „Gdański Rocznik Ewangelicki” 11 (2017), s. 107-114.
Ackermann J., Dietrich Bonhoeffer. Wolność ma otwarte oczy, tłum. E. Pieciul-Kamińska, Poznań: Wydawnictwo „W drodze” 2007.
Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, tłum. D. Grinberg i M. Szawiel, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf 2012.
Barth K., Protestant Churches in Europe, „Foreign Affairs” 21 (1943), nr 2, s. 263-265.
Bergson H., O bezpośrednich danych świadomości, tłum. K. Bobrowska, Kraków: Wydawnictwo Vis-à-vis 2017.
Bethge E., Dietrich Bonhoeffer, tłum. B. Milerski, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 1996.
Bonhoeffer D., Widerstand und Ergebung. Brief und Aufzeichnungen aus der Haft, München: Christian Kaiser Verlag 1955.
Bonhoeffer D., Wybór pism, wybór opracowanie oraz noty wstępne A. Morawska, Warszawa: Biblioteka „Więzi” 1970.
Bonhoeffer D., Życie wspólne, tłum. K. Wójtowicz, Kraków: Wydawnictwo Alleluja 2001.
Frey C., Etyka protestantyzmu od Reformacji do czasów współczesnych, tłum. S. Cinal, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 1991.
Fletcher J., Situation ethics: The new morality, Louisville: Westminster John Knox Press 1957.
Gogarten F., Verhängnis und Hoffnung der Neuzeit. Die Säkularisierung als theologisches Problem, Stuttgart: Friedrich Vorwerk Verlag 1953.
Heidegger M., Bycie i czas, tłum. B. Baran, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2010.
Jaspers K., Philosophie II. Existenzerhellung, Berlin–Göttingen–Heidelberg: Springer-Verlag 1956.
Jędrzejczak H. A., Dietricha Bonhoeffera krytyka teologii liberalnej, „Stan Rzeczy”
(2015), s. 141-160.
Kmak-Kamińska A., Kościół w służbie państwa? Postawa Kościołów ewangelickich wobec władz narodowosocjalistycznych w Trzeciej Rzeszy w latach 1933-1935, „Res Politicae” 6 (2014), s. 27-37, http://dx.doi.org/10.16926/rp.2014.06.02 (dostęp: 15.05.2018).
Kołakowski L., Jezus ośmieszony. Esej apologetyczny i sceptyczny, tłum. D. Zańko, Kraków: Wydawnictwo Znak 2014.
Kopiec P., Kościół dla świata. Wiarygodność Kościoła w teologicznej interpretacji Dietricha Bonhoeffera, Lublin: Wydawnictwo KUL 2008.
Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 1999.
Luter M., Pisma etyczne, red. M. Hintz, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 2009.
Luther M., Ob Kriegsleute auch im seligen Stande sein können (1526), WA 19,623-662.
Madejski S., Dietrich Bonhoeffer – bezreligijne chrześcijaństwo, „Kairos. Magazyn Koła Teologów Ewangelickich” 3 (2015), http://kairos.chat.edu.pl/2015-3/bezreligijne-chrzescijanstwo-wedlug-dietricha-bonhoeffera-sebastian-madejski/ (dostęp: 15.05.2018).
Matthews J. W., Lękliwe dusze pytają. Duchowość Dietricha Bonhoeffera, tłum. P. Kwiatkowski, t. 3 – Monografie „Theologica Wratislaviensia”, Wrocław: Wydawnictwo Credo 2015.
Metaxas E., Bonhoeffer. Pastor – męczennik – prorok – szpieg. Prawy człowiek i chrześcijanin przeciwko Trzeciej Rzeszy, tłum. D. Chabrajska, Kraków: Wydawnictwo Salwator 2012.
Morawska A., Chrześcijanin w Trzeciej Rzeszy, t. 26, Warszawa: Biblioteka „Więzi” 1970.
Napiórkowski A., Dietrich Bonhoeffer i jego wizje Kościoła, Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 2003.
Paziewski M., Rola Dietricha Bonhoeffera w kształtowaniu fundamentów etycznych opozycji demokratycznej w PRL-u, „Theologica Wratislaviensia” 11 (2016), s. 175-195.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład (Biblia Warszawska), Warszawa: Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne 1975.
Schilling H., Konfesjonalizacja. Kościół i państwo w Europie doby przednowoczesnej, tłum. J. Kałążny, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2010.
Sojka J., Czytanie Reformatora. Marcin Luter i jego pisma, Wisła: Wydawnictwo Augustana 2014.
Szuppe P., Ideologia i mistyka volkistowska u źródeł nazizmu, „Collectanea Theologica” 73 (2003), nr 2, s. 79-101.
Weber M., Etyka protestancka i duch kapitalizmu, tłum. J. Miziński, Lublin: Wydawnictwo Aletheia 1994.
Williams St. N., „Bezreligijne chrześcijaństwo” – właściwa droga czy ślepy zaułek?, w: Dietrich Bonhoeffer, J. Burnell, P. Lorka (red.), „Theologica Wratislaviensia” 5 (2010), s. 167-183.
Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie https://orcid.org/0000-0001-7663-1085
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivs 4.0 International License.
