Teologia przednicejska i jej aktualność
Krzysztof Witko
Abstract
This paper focuses on three issues. First, it is about the context and environment of pre-Nicene theology. It is emphasized that pre-Nicene theology did not neglect catechetical and liturgical reflection (ad intra) while at the same time successfully entered into a critical and creative dialogue with both the Semitic and Greco-Roman world where first Christians lived (ad extra). For contemporary theology its means that it cannot reject historical reasoning, placed in space and time. The second part stresses that, in spite of different situations and all historical and cultural contexts, theology before Nicea was above all an understanding of Sacred Scripture to which the key is the Risen Christ as the source and definitive fulfilment of the inspired writings. Finally, the third part of the paper focuses on the existential and spiritual experience from which pre-Nicene theology originated. For this theology the Gospel of Christ is not just the rule of faith but also the rule of life. This leads to a conclusion that a contemporary theologian is a to take up an existential-personalistic reflection on Revelation using the historical-hermeneutic method.
Keywords:
Jesus Christ, paschal mystery, Church Fathers, Judaism, hellenistic culture, gnosis, theology before Nicea, Apostolic Tradition, Sacred Scripture, typological exegesis, Christian life, Christian testimony, martyrdomReferences
Daniélou J., Histoire des doctrines chrétiennes avant Nicée, t. I: Théologie du judéo-christianisme, seria : „Bibliothèque de théologie”, Paris: Desclée/Cerf 1991.
Teologia judeochrześcijańska. Historia doktryn chrześcijańskich przed Soborem Nicejskim, seria : „Myśl teologiczna”, Kraków: WAM 2002.
Daniélou J., Histoire des doctrines chrétiennes avant Nicée, t. II : Message évangélique et culture hellénistique aux IIe et IIIe siècles, seria: „Bibliothèque de théologie”, Paris: Desclée/Cerf 1990.
Daniélou J., Histoire des doctrines chrétiennes avant Nicée, t. III: Les origines du christianisme latin, seria: „Bibliothèque de théologie”, Paris: Desclée/Cerf 1991.
Daniélou J., Sacramentum futuri. Etudes sur les origines de la typologie biblique, Paris: Beauchesne 1950.
De Lubac H., Histoire et Esprit. L'intelligence de l'Ecriture d'après Origène, seria : „Théologie” 16, Paris: Cerf 2002.
Démonstration de la prédication apostolique, seria: „Sources Chrétiennes” 406, Paris: Cerf 1995.
Ireneusz z Lyonu, Adversus Haereses, PG 7, 437-1224.
Ireneusz z Lyonu, Wykład nauki apostolskiej, SC 62, Paris: Cerf 1959.
Klemens Aleksandryjski, Protrepticus, seria: „Die Griechischen Christlichen Schriftsteller (= GCS) 12, Berlin: Verlag Walter de Gruyter 1972.
Klemens Aleksandryjski, Stromates, GCS 52, Berlin: Akademie Verlag Berlin 1985.
Fédou M., La théologie antinicéenne: Quelles ressources pour la christologie?, w : De Jésus à Jésus-Christ, t. 2: Christ dans l’histoire. Actes du colloque de Paris 24-25 mars 2011, Paris: Mame-Desclée 2011, s. 189-207.
Guzowski K., Symbolika trynitarna Brunona Fortego, Lublin: Wydawnictwo KUL 2004.
Ignacy Antiocheński, Do Kościoła w Filadelfii, w: Pierwsi Świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, tłum. A. Świderkówna, Kraków 1998, s. 132-135.
Ignacy Antiocheński, Do Kościoła w Magnezji, w: Pierwsi Świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, tłum. A. Świderkówna, Kraków 1998, s. 120-123.
Justyn, Apologia. Dialog z Żydem Tryfonem, tłum. A. Lisiecki, Poznań 1926.
L’exégèse chrétienne aujourd’hui, red. Cl. Barthe, Paris: Fayard 2000.
Liébaert J., Les Pères de l’Eglise. Du Ier au IV siècle, t. 1, Paris: Desclée 1986.
Orygenes, Homilie o Ewangelii św. Łukasza, Warszawa 1986.
Orygenes, Homilie o Księdze Jeremiasza, Komentarz do Lamentacji Jeremiasza. Homilie o Księgach Samuela i Księgach Królewskich, Warszawa 1986.
Orygenes, Homilie o Księgach Izajasza i Ezechiela, Kraków 2000.
Orygenes, Homilie o Księgach Liczb, Jozuego i Sędziów, Warszawa 1986.
Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Jana, Warszawa 2003.
Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza, cz. 1, Kraków 1998.
Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza, cz. 2, Warszawa 2002.
Orygenes, Lettre d’Origène à Grégoire le Thaumaturge, w: red. H. Crouzel, Sources Chrétiennes 148, Paris: Cerf 1969, s. 185-195.
Ratzinger J., Dogme et annonce, Paris: Parole et Silence 2012.
Sesboüé B., Wolinski J., Le Dieu du salut. La tradition, la règle de foi et les Symboles. L’économie du salut. Le développement des dogmes trinitaire et christologique, Desclée, Paris 1994 (polski przekład: B. Sesboüé i J. Wolinski, Historia dogmatów, t. 1: Bóg zbawienia, Kraków: Wydawnictwo "M" 1999).
Tertulian, Wybór pism, oprac. W. Myszor, E. Stanula, Warszawa 1970.
Tischner J., Spór o istnienie człowieka, Kraków: Znak 1998.
Woliński J., Le paradoxe chrétien avant et après Nicée, w: De commencement en commencement. Le renouveau patristique dans la théologie contemporaine, red. Y.-M. Blanchard i G. Bady, Paris: Bayard 2007, s. 15-65.
Ur. 1963, kapłan archidiecezji lwowskiej, proboszcz parafii w Issy-les-Moulineaux pod Paryżem. Dr hab., Odbył studia specjalistyczne na Wydziale Teologii Katolickiego Instytutu w Paryżu, uwieńczone obroną pracy doktorskiej w 1995 r. Stopień doktora habilitowanego otrzymał w 2012 r. na Wydziale Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Jest autorem m.in. książki nt. personalizmu chrześcijańskiego Emmanuela Mouniera: Wcielenie-osoba-zaangażowanie. Emmanuela Mouniera personalizm chrześcijański (2012) i studium poświęconego myśli teologicznej kardynała Jeana Daniélou: Dire la foi chrétienne a l’homme d’aujourd’hui. L’’essai de Jean Daniélou (1905-1974) et son enjeu théologique pour notre temps (2005). Adres do korespondencji – witko.krzysztof@gmail.com
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivs 4.0 International License.
