Pope Francis’ theology of tenderness and its 20th century philosophical and theological antecedents
Wojciech Tadeusz Surmiak
Instytut Nauk Teologicznych; Wydział Teologiczny; Uniwersytet Śląski w Katowicach , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-4468-9279
Abstract
The issue of tenderness has never been the major topic of moral theology. It is enough to have a quick look at the most popular dictionaries of moral theology to see a total absence, or only a marginal presence, of this issue, either in the doctrinal teaching or the catalogue of virtues. This article will present certain 20th-century philosophical and theological attempts to tackle the issue of tenderness that were introductory to the theology of tenderness suggested by Pope Francis. The article presents different approaches to tenderness in the pope’s theology and its existential examples. Pope Francis seems to understand tenderness as the mode of existence and relations with other people that correlates with the mode of being a Christian in the world, because this is the way of showing God to the world. This way of life is characterised by empathic closeness, life focused on the gift of self, a real participation in the life of the other person with his joys and sufferings, and, last but not least, paternal and maternal care. If we assume that the goal of moral theology is to show authentic human existence in specific places of man’s life, it has to be said that, after Pope Francis’ teaching, it is impossible to contribute to moral theology and ignore tenderness as the central virtue vital for living the Christian calling.
Keywords:
moral theology, John Paul II, Pope Francis, tendernessReferences
Analzone G., Etica della tenerezza. Stile di vita cristiana di fronte ale fenomeno mafioso, San Cataldo: Centro Studi Cammarata 1998.
Bombaci N., Juan Rof Carballo tra medicina e antropologia filosofica. La tenerezza, „ordito” primario dell’uomo, Brescia: Morcelliana 2015.
Carlotii P., Teologia morale di papa Francesco, Bologna: EDB 2017.
Chirpaz F., Le corps, Paris: PUF 1963.
Clardy J.L., Civic tenderness: Love’s Role in Achieving Justice. Theses and Dissertations [University of Arkansas] No 2399, https://scholarworks.uark.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3939&context=etd [dostęp: 01 IV 2020 r.].
Cussiánovich A.V., Aprender la condición humana. Ensayo sobre pedagogía de la ternura, Lima: Instituto de Formación de Educadores de Jóvenes, Adolescentes y Niños Trabajadores de América Latina y el Caribe 2010.
Francesco, Discorso ai membri dell; Associazione Nazionale Comuni Italiani ANCI (30 IX 2017), http://w2.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2017/september/documents/papa-francesco_20170930_anci.html [dostęp: 1.04.2020 r.].
Francesco, Discorso ai partecipanti al convegno nazionale promosso dal Centro Familiare „Casa della tenerezza” sul tema: Teologia della Tenerezza in papa Francesco” (13 IX 2018), http://w2.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2018/september/documents/papa-francesco_20180913_convegno-tenerezza.html [dostęp: 01 IV 2020 r.].
Franciszek, Adhortacja apostolska Amoris laetitia, Kraków: Wydawnictwo Św. Stanisława 2016.
Franciszek, Adhortacja apostolska Christus vivit, Wrocław: Wydawnictwo TUM 2019.
Franciszek, Adhortacja apostolska Evangelii Gaudium, Kraków: Wydawnictwo M 2013.
Franciszek, Adhortacja apostolska Gaudete et exultate, Wrocław: Wydawnictwo TUM 2018.
Franciszek, Posynodalna adhortacja Querida Amazonia, Kraków: Wydawnictwo M 2020.
Franciszek, Bądźmy «opiekunami» stworzenia. Homilia w czasie Mszy św. na rozpoczęcie posługi Piotrowej (19 III 2012), „L’Osservatore Romano” (Pl) 5 (2013), s. 18-19.
Franciszek, Czułość jest «kluczem» do zrozumienia człowieka chorego. Przemówienie do członków włoskiej Krajowej Federacji Izb Pielęgniarskich (3 III 2018 r.), „L’Osservatore Romano” (Pl) 3-4 (2018), s. 21-23.
Franciszek, Encyklika Laudato Si’, Częstochowa: Edycja Św. Pawła 2015.
Franciszek, Encyklika Lumen fidei, Częstochowa: Edycja Św. Pawła 2013.
Fuchs E., Le désir et la tendresse. Sources et histoire d’une éthique chrétienne de la sexualité et du marriage, Géneve: Labor et fides 1979.
Fumagalli A., Camminare nell’amore. La teologia morale di papa Francesco, Città del Vaticano: LEV 2017.
Fumagalli A., L’amore sessuale. Fondamenti e criteri teologico-morali, Brescia: Queriniana 2017.
Guanzini I., Tenerezza. La rivoluzione del potere gentile, Firenze: Ponte di grazie 2017.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Watykan 1992.
Lacroix X., Il corpo del carne. La dimensione estetica e spirituale del amore, Bologna: EDB 1997.
Léon-Dufour X., Słownik teologii biblijnej, tłum. K. Romaniuk, Poznań: Pallottinum 1990.
Lévinas E., Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, Warszawa PWN 2020.
Miller G., A Wall of Ideas: The „Taboo on Tendereness” in Theory and Culture, „New Literarure History” 4 (2007), s. 667-681.
Petrà B., Prospettive morali della teologia della tenerezza, w: M. Musolino (red.), La virtù della tenerezza. Il „vangelo” di papa Francesco, Assisi: Edizioni Porziuncola 2019, s. 171-198.
Regini M., Vivere in Cristo. Una teologia morale fondamentale, Bologna: EDB 2018.
Restrepo L.C., El derecho a la ternura, Bogota: Arango Editores 1994; https://www.uv.mx/veracruz/cosustentaver/files/2015/09/6.-Restrepo-L.-C.-2010_El-derecho-a-la-ternura.pdf [dostęp: 01 IV 2020 r.].
Rocchetta C., Manes R., La tenerezza. Grembo di Dio amore. Saggio di teologia biblica, Bologna: EDB 2015.
Rocchetta C., Teologia della tenerezza. Un «vangelo» da riscoprire, Bologna: EDB 2000.
Scheler M., Istota i formy sympatii, tłum. A. Węgrzecki, Warszawa: PWN 1980.
Sobór Watykański II, Dekret o formacji kapłanów Optatam totius, Watykan 1965.
Wojtyła K., Miłość i odpowiedzialność, Lublin: TNKUL 2001.
Instytut Nauk Teologicznych; Wydział Teologiczny; Uniwersytet Śląski w Katowicach
Prezbiter archidiecezji katowickiej, doktor nauk teologicznych w zakresie teologii moralnej (KUL), pracownik Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, redaktor naczelny Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych, przewodniczący Sekcji Polskiej Europejskiego Stowarzyszenia Teologii Katolickiej, członek komisji bioetycznej przy Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach, członek Zespołu ds. Leczenia Zaburzeń Rozwoju Płci przy Górnośląskim Centrum zdrowia Dziecka, krajowy delegat Konferencji Episkopatu Polski przy Europejskim Komitecie Duszpasterzy Akademickich, duszpasterz akademicki pracowników naukowych, przewodniczący Kapituły Nagrody Arcybiskupa Katowickiego Lux ex Silesia. Ostatnio opublikował: Celibat a intymność, ,,Roczniki Teologiczne” 65 (2018), s. 131-147; Integral ecology of Pope Francis in the experience of the University of Silesia in Katowice, ,,Studia Hildegardiana Sariensia. Zeszyt naukowy festiwalu Fide et Amore” 5 (2019), s. 83-91; The preferential option for the poor as an expression of social love, ,,Studia Pastoralne” 15 (2019), s. 242-253. Kontakt: wojciech.surmiak@us.edu.pl
https://orcid.org/0000-0003-4468-9279License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivs 4.0 International License.
