The Bible in Music: the New Testament Canticles in Polish Liturgical Monody after the Vatican Council II
Ireneusz Pawlak
Abstract
The use of canticles in liturgical monody goes back to the early Middle Ages when the practice of canonical hours began to be used extensively. The canticles of the Gospel (Benedictus, Magnificat and Nunc dimittis) were successively incorpora- ted into the structure of the canonical hours and became in time the most important chants of the Liturgy of the Hours (Laudes, Vesperae, Completorium). Some shorter canticles of the Old Testament books were also included in the Divine Office but it was only after the Second Vatican Council that shorter canticles of the New Testament books came into Vespers. They replaced the final (i.e. the third) psalm. The designation „song” which was used to describe „canticle” in the Polish translation of the revised Liturgy of the Hours appeared to be highly controversial and inadequate. Thus, it was necessery to explain such definitions as: canticle, psalm, hymn, song. Based on the studies it is possible to definitely determine that a return to the original designation (canticle) is necessary and inevitable, in order to avoid confusion in terminology. Benedictus and Magnificat have received the primary thrust of poetic translations of canticles into Polish. In the latter case there are as many as five different Magnificat translations in Polish church song-books; only two versions of the Benedictus have been found. These canticles have a wide liturgical application; their use is not limited to the Divine Office alone.They have been introduced into the Roman Catholic Order of Mass as the chants after Communion, or as the responsorial psalms, or as the verses sung before Gospel. Some of them have become independent processional chants for Mass, especially the ones intended for Lent.
Keywords:
kantyk, monodia, psalm, hymn, pies´n´, funkcja liturgiczna, forma muzycznaReferences
Bańczyk A., Wybrane śpiewy nieszporów niedzielnych w polskich śpiewnikach katolickich z lat 1802-1963, Lublin 2006.
Bartkowski B., Polskie śpiewy religijne w ż ywej tradycji. Style i formy, Kraków 1987.
Bednarek A., Hymn, w: Encyklopedia Katolicka, red. J Walkusz i in., t. 6, Lublin 1993, kol. 1360-1361.
Bisztyga J., „Psałterium" Andrzeja Piotrkowczyka z 1599 roku jako pierwszy dokument potrydenckiego chorału gregoriańskiego w Polsce, Lublin 2009.
Bodzioch B. Śpiewy Liturgii godzin Triduum Paschalnego w języku polskim po Soborze Watykańskim II, Lublin 1994.
Borowczyk K., Cichy S., Góralski W., Godziny kanoniczne. W Kościele rzymskokatolickim, w: Encyklopedia Katolicka, red. L. Bieńkowski i in., t. 5, Lublin 1989, kol. 1241-1243.
Borowski W., Psalmy. Komentarz biblijno-ascetyczny, Kraków 1983.
Buchner A., Encyklopedia instrumentów muzycznych, Racibórz 1995.
Chordofony, w: Encyklopedia muzyki, red. A. Chodkowski, Warszawa 1995, s. 155.
Czajkowski S., Magnificat. W muzyce, w: Encyklopedia Katolicka, red. S. Wilk i in., t. 11, Lublin 2006, kol. 810-812.
Hasło: Pies'n' , w: Encyklopedia muzyki, red. A. Chodkowski, Warszawa 1995. s. 689.
Hughes A., Medieval Manuscripts for Mass and Office. A guide to their organization and terminology, Toronto 2004.
Jankowska D., Kontrafaktura w pieśniach kościelnych. Pojęcie, rozwój historyczny i ocena teologiczno-estetyczna. Studium muzykologiczne, Lublin 1981.
Kowalczyk J., Benedyktyńska reguła, w: Encyklopedia Katolicka, red. F. Gryglewicz, t. 2, Lublin 1976, kol. 258-261.
Księga psalmów z komentarzami i marginaliami z Biblii Jerozolimskiej, red. A. Cholewiński, Lublin 1991.
Kulita P., Wybrane śpiewy nieszporów niedzielnych w polskich śpiewnikach katolickich po Soborze Watykańskim II, Lublin 2008.
Kunzler M., Liturgia Kościoła, tł. L. Balter, Poznań 1999.
Langkammer H., Hymn. W Biblii, w: Encyklopedia Katolicka, red. J. Walkusz, Lublin 1993, t. 6, kol. 1361-1363.
Lech S., Hymn. W liturgii, w: Encyklopedia Katolicka, red. J. Walkusz, t. 6, kol. 1363.
Lipphardt W., U ber die Begriffe: Kontrafakt, Paridie, Travestic, ,,Jahrbuch f ür Liturgie und Hymnologie", t. 12(1967), s. 104-111.
Liturgika ogólna, red. R. Zielasko, Lublin 1973.
Łach S., Psalm, w: Podręczna encyklopedia biblijna, t. 2, red. E. Dąbrowski, Poznań- Warszawa-Lublin 1959, s. 373-374.
Marońska M., Śpiewy uwielbienia po Komunii św. w polskich śpiewnikach katolickich po Soborze Watykańskim II (1967-2003). Studium liturgiczno-muzykologiczne, Lublin 2004.
McKinnon J., Canticum, w: Die Musik in Geschichte und Gegenwart, cz. 2, red. L. Finscher, Kassel 1995, kol. 378-379.
Mrowiec K., Kryteria oceny pieśni kościelnych, ,,Ruch Biblijny i Liturgiczny" 31(1978) nr 3, s. 147-151.
Mrowiec K., Polska pies'n' kos'cielna w opracowaniu kompozytoro'w XIX wieku, Lublin 1964.
Mszał księgą ż ycia chrześcijańskiego, red. B. Nadolski, Poznań1989.
Nadolski B., Liturgika, t. 1-4, Poznań 1989-1992.
Pawlak I., Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów Kościoła, Lublin 2001.
Pawlak I., Formy chorału gregoriańskiego w polskojęzycznych obrzędach po Soborze Watykańskim II, ,,Liturgia Sacra" 4(1998) nr 1, s. 73-88.
Pawlak I., Metodologia badań nad monodia, liturgiczna,, w: ,,Studia Nauk Teologicznych PAN" 2007 t. 2, red. M. Rusecki, Lublin 2007, s. 353-362.
Pikulik J., Klasyczne formy chorału gregoriańskiego oraz monodii liturgicznej, w: Muzyka sakralna. Materiały z seminariów ,,Gaude Mater", red. J. Masłowska, Warszawa 1998.
Pismo s'więte Starego i Nowego Testamentu, Częstochowa 2008.
Przerembska V., Kantyk „Magnificat" jako inspiracja dawnych wielogłosowych opracowań muzycznych, ,,Liturgia Sacra" 5(1999) nr 2, s. 365-379.
Psalterium, w: Encyklopedia muzyki, red. A. Chodkowski, Warszawa 1995, s. 790.
Reginek A., „Pieśni nabożne" Franciszka Karpińskiego oraz psalmy w jego tłumaczeniu w przekazach źródłowych i tradycji ustnej. Studium teologiczno-muzykologiczne, Katowice 2005.
Reginek A., Repertuar hymnów diecezji krakowskiej, w: Musica mediiaevi, t. 8, red. J. Morawski, Kraków 1991, s. 142.
Ścibór J., Kantyk, w: Encyklopedia katolicka, red. A. Szostek i in., t. 8, Lublin 2000, kol. 631-632.
Sobeczko H. J., Zgromadzeni w imię Pana. Teologia znaku zgromadzenia liturgicznego, Opole 1999.
Tarlin'ski P., Zas'piewajmy Panu pies'n' nowa, - czyli jaka,?, w: S'piew wiernych w odnowionej liturgii red. R. Pos'piech, P. Tarlin'ski, Opole 1993, s. 13-77.
Tronina A., Kantyk. W Biblii, w: Encyklopedia Katolicka, red. A. Szostek, t. 8, kol. 632.
Tyrała R., Soborowa odnowa muzyki kościelnej w Polsce, Kraków 2000.
Velimirović N., Canticle. General, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, red. S. Sadie, London 2001, s. 49-50.
Waloszek J., Teologia muzyki. Współczesna myśl teologiczna o muzyce, Opole 1997.
Wellesz E., Historia muzyki i hymnografii bizantyjskiej, tł. M. Kaziński, Kraków 2006.
Wojciechowska K., Psalm, w: Religia. Encyklopedia PWN, t. 8, red. T. Gadacz, B. Milerski, Warszawa 2003.
Wprowadzenie do liturgii, red. F. Blachnicki i in. Poznań 1967.
Studia z zakresu teologii ukon´czył w Prymasowskim Wyz˙szym Seminarium Duchownym w Gniez´nie (1954–1960), z zakresu muzykologii – na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (1960–1965). W latach 1965–1970 dyrektor Cho´ru Katedralnego przy Bazylice Prymasowskiej w Gniez´nie. Od 1970 pracownik naukowo-dydaktyczny w Instytucie Muzykologii Kos´cielnej KUL. Dwu- krotnie dyrektor Instytutu (1989–1991 i 2003–2005). Kierownik Katedry Monodii Liturgicznej (1990–2007). Załoz˙yciel zespołu „Schola Gregoriana KUL” (1974). Zajmuje sie˛ przede wszystkim historia˛ chorału gregorian´skiego w Polsce oraz muzyka˛ liturgiczna˛ po Soborze Watykan´skim II. Autor i redaktor kilku ksia˛z˙ek oraz zbioro´w kompozycji liturgicznych, two´rca wielu pies´ni kos´cielnych (ok. 100); członek towarzystw naukowych i zwia˛zko´w two´rczych (Zwia˛zek Kompozytoro´w Polskich, Sekcja Muzykologo´w; Consociatio Internationalis Musicae Sacrae), członek-załoz˙yciel i pierwszy prezes Stowarzyszenia Polskich Muzyko´w Kos´ciel- nych (2000–2005).
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivs 4.0 International License.
