“Man turns into God”. The terminology of deification in the writings of Gregory of Nyssa
Agnieszka Wyrąbkiewicz
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu , PolandAbstract
Gregory of Nyssa presents the conception of human deification in an extraordinarily clear and concious way, using special verbs and characteristic expressions to emphasize the dynamism of the change of humanity into more divine. The Cappadocian Father, in order to maintain the apophatic nature of his doctrine, more and more often rejects the term of deification and describes it in his writings as participation of man in the divine nature, therefore the nominal term of deification never occurs in his literary works. However, the analysys of Gregory of Nyssa’s descriptions in which he refers to the terminology of deification has revealed a precisely chrystological and collective dimension of this process, which is possible to be taken up by man only owing to the energetic union connecting God and the world.
Keywords:
deification, participation, christological doctrines, sacramental life of Church, the energetic union, Gregory of NyssaReferences
Athanasius Alexandrinus, De incarnatione Verbi Dei, PG 25
Balás D.L., Christian Transformation of Greek Philosophy Illustrated by Gregory of Nyssa’s Use of the Notion of Participatuion, „Proceedings of the American Catholic Philosophical Association” 40 (1966) DOI: https://doi.org/10.5840/acpaproc19664020
Balás D.L., Deification, w: The Brill Dictionary of Gregory of Nyssa, ed. L.F. Mateo-Seco – G. Maspero, VigCh Supplements 99, Leiden 2010
Balás D.L., Μετουσία θεοῦ. Man’s Participation in God’s Perfections According to Saint Gregory of Nyssa, Studia Anselmiana 55, Rome 1966
Balthasar H.U. von, Presence and Thought. An Essay on the Religious Philosophy of Gregory of Nyssa, transl. M. Sebanc, San Francisco 1995
Częsz B., Jesteśmy z Jego rodu (Dz 17, 28). Nasza teraźniejszość jako antycypowane doświadczenie przebó¬stwienia w świetle tradycji patrystycznej, w: Ad sapientiam cordis. Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. Ludwikowi Gładyszewskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. P. Podeszwa – W. Szczerbiński, Gniezno 2002
Daley B.E., Divine Transcendence and Human Transformation: Gregory of Nyssa’s Anti-Apollinarian Christology, StPatr 32/4 (1997)
Daley B.E., „Heavenly Man” and „Eternal Christ”: Apollinarius and Gregory of Nyssa on the Personal Identity of the Savior, JECS 10 (2002) DOI: https://doi.org/10.1353/earl.2002.0063
Daniélou J., Platonisme et théologie mistique. Essai sur la doctrine spirituelle de saint Grégoire de Nysse, Paris 1944
Drączkowski F., Grzegorz z Nyssy, EK VI 316-320
Eckamnn A., Przebóstwienie człowieka w pismach wczesnochrześcijańskich, Lublin 2003
Gregorius Nyssenus, Adversus Macedonia¬nos de Spiritu Sancto, ed. F. Müller, GNO 3/1, Leiden 1958
Gregorius Nyssenus, De beatitudinibus or., ed. J.F. Callahan, GNO 7/2, Leiden 1992
Gregorius Nyssenus, De beneficentia, ed. A. Van Heck, GNO 9, Leiden 1967
Gregorius Nyssenus, De opificio hominis, ed. H. Hörner, Supplement to the GNO series, Leiden 1972
Gregorius Nyssenus, De perfectione Christiana ad Olympium monachum 71, ed. W. Jaeger, GNO 8/1, 205, tłum. J. Naumowicz, w: Grzegorz z Nyssy, O naśladowaniu Boga. Pisma ascetyczne, BOK 15, Kraków 2001
Gregorius Nyssenus, De virginitate, ed. J.P. Cavarnos, GNO 8/1, Leiden 1952
Gregorius Nyssenus, De vita Moysis, ed. J. Daniélou, SCh 1, Paris 1968
Gregorius Nyssenus, Epistula, ed. G. Pasquali, GNO 8/2, Leiden 1959
Gregorius Nyssenus, In Basilium fratrem, ed. O. Lendle, GNO 10/1, Leiden 1990
Gregorius Nyssenus, In Canticum canticorum hom., ed. H. Langerbeck, GNO 6, Leiden 1960
Gregorius Nyssenus, In Ecclesiasten hom., ed. P. Alexander, GNO 5, Leiden 1962
Gregorius Nyssenus, In illud: Tunc et ipse filius, ed. J.K. Downing, GNO 3/2, Leiden 1987
Gregorius Nyssenus, Oratio catechetica magna, ed. E. Mühlenberg, GNO 3/4, Leiden 1996
Grodecki T., Dlaczego wszyscy muszą być zbawieni? Zbawienie i Kościół u Grzegorza z Nyssy, SACh 17 (2004)
Grzegorz z Nyssy, Wybór pism, Warszawa 1963
Kotkowska E., Nauczanie św. Grzegorza z Nyssy o wszechmocy Bożej na podstawie In illud: Tunc ipse Filius, Vox Patrum 46-47 (2004) 511-526 DOI: https://doi.org/10.31743/vp.6855
Kotkowska E., Pomyśleć świat jako całość według św. Grzegorza z Nyssy, Poznań 2003
Kotkowska E., Teologia łaski i wolności w nauczaniu świętego Grzegorza z Nyssy, TPatr 3 (2006) 143-160
Lexicon Gregorianum: Wörterbuch zu den Schriften Gregors von Nyssa, ed. F. Mann, t. 4, Leiden – Boston 2002
Lilla S., Introduzione, w: Gregorio di Nissa – Giovanni Crisostomo, La verginità, Roma 1990
Ludlow M., Divine infinity and eschatology: the limits and dynamics of human knowledge, according to Gregory of Nyssa (CE II, 67-170), w: Contra Eunomium II, An English Version with Supporting Studies Proceedings of the 10th International Colloquium on Gregory of Nyssa (Olomouc, September 15-18, 2004), ed. L. Karfíková – S. Douglass – J. Zachhuber, VigCh Supplements 82, Leiden 2007
Mateo-Seco L.F., Obrazy obrazu (Rodzaju 1, 26 i Kolosan 1, 15 u św. Grzegorza z Nyssy), Vox Patrum 49 (2006) 367-382 DOI: https://doi.org/10.31743/vp.8218
Merki H., ҅Ομοιωσις Θεῳ: von der platonischen Angleichung an Gott zur Gottähnlichkeit bei Gregor von Nyssa, Freiburg in der Schweiz 1952
Naumowicz J., Wcielenie Boga i zbawienie człowieka. Złota reguła soteriologii patrystycznej, WST 13 (2000)
Przyszychowska M., Koncepcja podwójnego stworzenia jako próba wyjaśnienia genezy świata zmysłowego (Filon z Aleksandrii, Orygenes, Grzegorz z Nyssy), Vox Patrum 44-45 (2003) 203-220 DOI: https://doi.org/10.31743/vp.8075
Przyszychowska M., Nauka o łasce w dziełach świętego Grzegorza z Nyssy, Kraków 2010
Rother J., Gottverähnlichung als ein Weg zur Gotteinigung beim hl. Gregor von Nyssa, w: Gregory of Nyssa, Homilies on the Beatitudes, ed. H.R. Drobner – A. Viciano, VigCh Supplements 52, Leiden 2000
Russell N., The doctrine of deification in the Greek patristic tradition, Oxford 2006 DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199205974.001.0001
Schönborn C., Przebóstwienie, życie i śmierć, tłum. W. Szymona, Poznań 2001
Strękowski S., Sofiologia św. Grzegorza z Nyssy. Elementy teologii trynitarnej i antropologii w „Homiliach do Pieśni nad Pieśniami”, Kraków 2006
Szczerba W., A Bóg będzie wszystkim we wszystkim… Apokatastaza Grzegorza z Nyssy: tło, źródła, kształt koncepcji, Kraków 2008
Szczerba W., Problem przebóstwienia na tle apofatycznej teologii Grzegorza z Nyssy, „Filozofia religii” 5 (2009) 283-299
Szczur P., „Święć się Imię Twoje” w wykładzie św. Grzegorza z Nyssy, w: Modlitwa uwielbienia, red. J. Misiurek – J. Popławski – K. Burski, Homo orans V, Lublin 2004
Špidlik T. – Gargano I. – Grossi V., Duchowość Ojców Kościoła, t. 3, Kraków 2004
Tichy R., Tajemnicza natura Grzegorza z Nyssy (Poczet mistyków chrześcijańskich), „Fronda” 13/14 (1998) 441-459
Turcesu L., „Blessed Are the Peacemakers, for They Will Be Called Sons of God” (Mt 5, 4). Does Gregory of Nyssa Have a Theology of Adoption?, w: Gregory of Nyssa, Homilies on the Beatitudes, ed. H.R. Drobner – A. Viciano, VigCh Supplements 52, Leiden 2000
Völker W., Gregorio di Nissa, filosofo e mistico, tr. C. Tommasi, Milano 1993
Wyrąbkiewicz A., Nauka o przebóstwieniu człowieka w świetle Wielkiej mowy katechetycznej Grzegorza z Nyssy, „Biblica et Patristica Thoruniensia” 6 (2013) 229-238 DOI: https://doi.org/10.12775/BPTh.2013.013
Żelazny J.W., Patrystyczna doktryna o powołaniu człowieka do udziału w życiu i godności Boga. Rola Ducha Świętego, TPatr 3 (2006)
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
License
Pursuant to the Act on Copyright and Related Rights of February 4, 1994, the Author of the publication grants the Publisher of the journal "Vox Patrum" a non-exclusive and free license to use the Work submitted for publication for an indefinite period of time on an unlimited territory in the following fields of use:
a. In the field of recording and reproducing the work - producing copies of the work using a specific technique, including printing, reprographic, magnetic recording and digital technology;
b. Within the scope of trading in the original or copies on which the work has been recorded - marketing, lending or renting the original or copies;
c. In the scope of disseminating the work in a manner other than specified in point b - public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and rebroadcasting, as well as making the work available to the public, so that everyone can have access to it at a place and time chosen by them.
Moreover, the Author allows the Publisher free of charge to use and dispose of the compilations of the Works.
The publisher may grant sub-licenses.
Third parties may use the Works and other materials containing or based on the Works in accordance with the Creative Commons Attribution 4.0 (also known as CC-BY-NC 4.0) license pattern.
