The diet of the people in late antiquity as recounted by the Latin and Greek ancient Christian writers
Ireneusz Milewski
Uniwersytet Gdański , PolandAbstract
Ancient Christian literature is a source of an enormous wealth of information, including observations of the eating habits of the Roman Empire inhabitants in the fourth and fifth centuries. Due to the obvious reasons, those accounts are scarce as they are usually found on the margins of other descriptions. Moreover, the information provided does not shed much light on the dietary habits of the people in late antiquity. The accounts gathered by me have references to eating bread, vegetables, fish, meat (rarely), wine and olive oil. There are sporadic cases where the Fathers of the Church mention in their writings other products consumed by the inhabitants of the Roman Empire.
Keywords:
ancient Christianity, ancient Christian writers, later Roman Empire, everyday life in late antiquityReferences
Ambrosius, De Nabuthae, PL 14, tłum. R. Pankiewicz w: Św. Ambroży, Wybór pism, PSP 35, Warszawa 1986
Ambrosius, De Tobia, PL 14
André J., Essen und Trinken im alten Rom, Stuttgart 1998
Apophthegmata Patrum, ed. J.C. Guy, SCh 387, Paris 1993, tłum. M. Kozera: Apoftegmaty Ojców Pustyni, t. 2: Kolekcja systematyczna, ŹM 9, Kraków – Tyniec 1995
Augustinus, Confessiones, ed. I. Volpi, NBA 1, Roma 1985, tłum Z. Kubiak: Św. Augustyn, Wyznania, Warszawa 1987
Augustinus, De civitate Dei, PL 41, tłum. W. Kornatowski: Św. Augustyn, O państwie Bożym, Warszawa 1977
Augustinus, De moribus Ecclesiae catholicae et de moribus Manichaeorum, PL 32
Augustinus, Sermo, PL 38
Carcopino J., Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa, tłum. M. Pąkcińska, Warszawa 1966
Codex Theodosianus, ed. Th. Mommsen, Berolini 1905
Edykt Dioklecjana o cenach towarów wystawionych na sprzedaż, Poznań 2007
Górka B., Jezus a chleb. Interpretacja inicjacyjna J 6, 1-71, Kraków 2010
Gregorius Nyssenus, De deitate Filii et Spriritus Sancti, PG 46
Hieronymus, Epistula, PL 22, tłum. J. Czuj: Św. Hieronim, Listy, I, Warszawa 1952
Hieronymus, Vita Malchi, ed. E.M. Morales, SCh 508
Hieronymus, Vita Sancti Hilarionis, ed. E.M. Morales, SCh 508, Paris 2007, tłum. B. Degórski: Św. Hieronim, Żywoty mnichów: Pawła, Hilariona, Malchusa, ŹM 10, Kraków – Tyniec 1995
Hieronymus, Vita Sancti Pauli
Hopkins W.J., The City Region in Roman Palestine, „Palestine Exploration Quarterly” 112 (1980)
Joannes Cassianus, Collationes Patrum, ed. E. Pichery, SCh 42, Paris 1955, tłum. A. Nocoń: Jan Kasjan, Rozmowy z Ojcami, t. 1: Rozmowy I-X, ŹM 28, Kraków – Tyniec 2002
Joannes Cassianus, De institutis coenobiorum, ed. J.C. Guy, SCh 109, Paris 1965
Joannes Chrysostomus, Ad illuminandos cat., ed. A. Piédagnel, SCh 366, Paris 1990, tłum. W. Kania, w: Św. Jan Chryzostom, Katechezy chrzcielne, U źródeł katechumenatu 2, Lublin 1994
Joannes Chrysostomus, Adversus Judaeos or., PG 48, tłum. J. Iluk: Jan Chryzostom, Mowy przeciwko judaizantom i Żydom. Przeciwko Żydom i Hellenom, ŹMT 41, Kraków 2007
Joannes Chrysostomus, In Epistulam I ad Timotheum hom., PG 62, tłum. T. Sinko: Św. Jan Złotousty, Homilie na Listy Pasterskie św. Pawła i na Listy do Filemona, Kraków 1949
Jundziłł J., Pieniądz w łacińskiej litera¬turze chrześcijańskiej późnego Cesarstwa Rzymskiego, Warszawa 1994
Kingsley S.A., The Economic Impact of the Palestinian Wine Trade in Late Antiquity, w: Economy and Exchange in the East Mediterranean during Late Antiquity. Proceedings of a Confrerence at Somervill College (Oxford, 29th May 1999), ed. S.A. Kingsley – M. Decker, Oxford 2001
Kohns H.P., Hungersnot, RACh XVI 871
Kolb F., Finanzprobleme und soziale Konflikte aus der Sicht zweier spätantiken Autoren (Scriptores Historiae Augustae und Anonymus de rebus bellicis), w: Studien zur antiken Sozialgeschichte. Festschrift Friedrich Vittinghoff, hrsg. von W. Eck – H. Galsterer – H. Wolf, Köln – Wien 1980
Milewski I., Ceny żywności w późnym Cesarstwie Rzymskim w relacjach greckich i łacińskich Ojców Kościoła, w: Historia naturalna jedzenia. Między antykiem a XIX wiekiem, red. E. Barylewska-Szymańska – B. Możejko, Gdańsk 2012
Milewski I., Löhne und Preise bei den Kappadokischen Kirchenväter und bei Johannes Chrysostomus, „Münstersche Beiträge zur antiken Handelsgeschichte” 19 (2000) nr 1, 48-58
Palladius, Historia Lausiaca, ed. C. Butler: The Lausiac History of Palladius, vol. 2: The Greek Text edited with introduction and notes, Cambridge 1904, tłum. S. Kalinkowski: Palladiusz, Opowiadania dla Lausosa (Historia Lausiaca), ŹM 12, Kraków – Tyniec 1996
Possydius, Vita Sancti Augustini, PL 32, tłum. P. Nehring: Possydiusz z Kalamy, Żywot św. Augustyna, ŹM 26, Kraków – Tyniec 2002
Theodoretus, Historia religiosa, ed. P. Canivet – A. Leroy-Molinghen SCh 234, Paris 1977, tłum K. Augustyniak: Teodoret z Cyru, Dzieje miłości Bożej, ŹM 7, Kraków – Tyniec 1994
Weeber K.W., Alltag im Alten Rom, Düsseldorf – Zürich 2000
Wheeler M., Rzym poza granicami cesarstwa, Warszawa 1958
Uniwersytet Gdański
License
Pursuant to the Act on Copyright and Related Rights of February 4, 1994, the Author of the publication grants the Publisher of the journal "Vox Patrum" a non-exclusive and free license to use the Work submitted for publication for an indefinite period of time on an unlimited territory in the following fields of use:
a. In the field of recording and reproducing the work - producing copies of the work using a specific technique, including printing, reprographic, magnetic recording and digital technology;
b. Within the scope of trading in the original or copies on which the work has been recorded - marketing, lending or renting the original or copies;
c. In the scope of disseminating the work in a manner other than specified in point b - public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and rebroadcasting, as well as making the work available to the public, so that everyone can have access to it at a place and time chosen by them.
Moreover, the Author allows the Publisher free of charge to use and dispose of the compilations of the Works.
The publisher may grant sub-licenses.
Third parties may use the Works and other materials containing or based on the Works in accordance with the Creative Commons Attribution 4.0 (also known as CC-BY-NC 4.0) license pattern.
