Die Anfange des „Anathema” in der Urkirche

Konrad Zawadzki

Theologische Fakultat Trier , Germany



Abstract

Prezentowana powyżej pierwsza część artykułu poświęconego problemowi wczesnochrześcijańskiej anatemy przedstawia wyniki dotychczasowych badań, przeprowadzonych przez naukowców nad rozwojem i pierwotnym znaczeniem tzw. klątwy kościelnej. Autor wychodzi od etymologicznego znaczenia greckiego słowa dva0epa i zwraca uwagę na problemy związane z jego ortograficzną pisownią i tłumaczeniem. Następnie ukazuje historię użycia tego terminu w kościele starożytnym, prezentowaną w naukowych publikacjach na ten temat. Przeważająca większość zajmujących się tym problemem badaczy wskazuje na mający miejsce w 306 r. Synod w Elwirze jako moment, w którym po raz pierwszy w kościelnym dokumencie pojawiło się określenie „anathema”. Historia tego terminu, obejmująca czas przed 306 r., doczekała się do tej pory w literaturze przedmiotu niestety jedynie kilku nieusystematyzowanych chronologicznie wzmianek. Autor artykułu postrzega ten fakt jako istotny problem i wyraża przekonanie, że zbadanie użycia anatemy przed 306 r. pozwoli na lepsze zrozumienie jej znaczenia i funkcji w kościele starożytnym. Bez znajomości bowiem teologicznych początków i okoliczności tworzenia się tejże sankcji pozostaje niejasna również jej późniejsza historia. Problematyczne w tym kontekście są także napotykane w literaturze naukowej daleko idące nieścisłości, wyrażające się w nieprecyzyjnym definiowaniu znaczenia starożytnej kościelnej anatemy, utożsamianej niekiedy z ekskomuniką nakładaną zatwardziałym grzesznikom, a niekiedy z karą wykluczenia skierowaną przeciwko heretykom. Terminologiczna niespójność pojawiająca się u badaczy przy interpretowaniu słowa „anathema” przyczynia się tutaj do jeszcze większej niejasności. W obliczu tych problemów artykuł ma na celu w swoich kolejnych częściach ukazać na podstawie analizy tekstu Nowego Testamentu i pism Ojców Apostolskich rozwój i pierwotne znaczenie anatemy oraz jej konkretne zastosowanie przez starożytną wspólnotę chrześcijańską.

Keywords:

anathema, original Church

Amanieu A., Anatheme: DDC I, Paris 1935
Augustinus, Sermo
Behm J., anathema, TWNT I, Stuttgart 1966
Benseler G., Griechisch-Deutsches Schulworterbuch, Stuttgart - Leipzig 1994
Brun L., Segen und Fluch im Urchristentum, Oslo 1931
Concilios visigóticos e hispano-romanos, hrsg. J. Vives, Barcelona - Madrid 1963
Doskocil W., Der Bann in der Urkirche, Munchen 1958
Doskocil W., Exkommunikation, RACh VII, Stuttgart 1969
Gaudemet J., Notę sur les formes anciennes de rexcommuniaction, RSR 23 (1949) 64-77
Gesenius W., Hebraisches und aramdisches Worterbuch uber das Alte Testament, Berlin - Gottingen - Heidelberg 1959
Gommenginger A., Bedeutet die Exkommunikation Verlust der Kirchengliedschaft, ZKTh 73 (1951) 1-71
Grossi V., Anatema, DPAC I, Casale Monferrato 1983
Hofmann K., Anathema, RACh I, Stuttgart 1950
Hyland F., Excommunication: its natur, historical development and effects, Washington 1928
Joannes Chrysostomus, In epistołom ad Romanos hom., PG 60
Kelly J., Altchristliche Glaubensbekenntnisse, Gottingen 1972
Kober F., Der Kirchenbann nach den Grundsdtzen des canonischen Rechtes, Tubingen 1863
Lampe G.W.H., A Patristic Greek Lexicon, Oxford 1961
May G., Bann IV, TRE V, Berlin - New York 1980
Michel Ch., Anatheme, DACL 1/2, Paris 1926
Munier Ch., Excommunicatio, AL II, Basel - Stuttgart 1996-2002
Myrcha M., Ekskomunika, PS 9 (1957) Nr. 4, 185-214
Orlandis J. - Ramos-Lisson D., Die Synoden auf der Iberischen Halbinsel bis zum Einbruch des Islam (711), Paderborn - Munchen -Wien - Zurich 1981
Russo A., „Excomunicatio” e „anathema" nella letteratura cristiana antica, „Asprenas” 8 (1961) 240-251
Schilling B., Der Kirchenbann nach canonischem Rechte, in seiner Entstehung u. allmaligen Entwicklung, Leipzig 1859
Seeberg E., Die Synode von Antiochien im Jahre 324/325, Berlin 1973
Seitz A., Die Heilsnotwendigkeit der Kirche nach der altkirchlichen Literatur, Freiburg 1903
Thesaurus Graece Linguae, IB, Parisiis 1831
Turner C.H., The history and use of Creeds and Anathemas in the Early Church, London 1910
Vacant A., Anatheme, DThC I, Paris 1923

Published
2008-03-10


Zawadzki, K. (2008). Die Anfange des „Anathema” in der Urkirche. Vox Patrum, 52(2), 1323–1334. Retrieved from https://czasopisma.kul.pl/index.php/vp/article/view/6504

Konrad Zawadzki 
Theologische Fakultat Trier



License

Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.