Symbol węża w Apokalipsie św. Jana

Marek Karczewski

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie , Polska
https://orcid.org/0000-0001-9435-3832


Abstrakt

Wąż (ὄφις) pojawia się w Ap 9, 19; 12, 9; 20, 2 oraz 12, 14–16. W Ap 9, 19 węże stanowią element symbolicznej konnicy realizującej zaplanowaną przez Boga plagę. W pozostałych tekstach są symbolem szatana. W Ap 12, 9 i 20, 9 podkreśla się związek szatana z biblijną historią pierwszego grzechu, określając go jako „starodawnego węża”. Autor akcentuje, że podstawową formą działania szatana jest wprowadzanie w błąd. W kontekście Ap 12, 14–16 wąż pojawia się jako symbol stosowany wymiennie ze smokiem. Możliwe, że symboliczna scena agresji wobec niewiasty (Kościoła) nawiązuje do destrukcyjnego działania szatana przeciw wspólnocie wierzących. Ostatnie zadanie stanowi próba określenia, na ile podstawowy symbol szatana w Ap – δράκων może wiązać się z symboliczną figurą węża. W opracowaniu tematu zwrócono szczególną uwagę na dwie podstawowe perspektywy. Pierwszą z nich tworzy wielopoziomowe tło religijno-historyczne symbolu węża w Apokalipsie. Perspektywę drugą stanowi oryginalna teologia księgi, którą należy uwzględnić. Do jej podstawowych cech należy specyficzny język symboliczny. Autor Apokalipsy, nawiązując do przeszłości, oferuje treści nowe i profetycznie ponadczasowe. Treści te dostrzegalne są również w apokaliptycznym symbolu węża. 

Słowa kluczowe:

Wąż w Apokalipsie, Ap 9, 19, wąż starodawny, Ap 12, 15–16, smok w Apokalipsie, szatan w Apokalipsie

Aune D.E., Revelation 6-16, Word Biblical Commentary 52B, Nashville: Thomas Nelson Publishers 1998.
Balz H., ὄφις, w: Exegetisches Wörterbuch zum Neuen Testament, Stuttgart-Berlin-Köln: Kohlhammer Verlag 21992, t. II , red. H. Balz, G. Schneider kol. 1353–1354.
Batto B.F., Behemot, w: Dictionary of Deities and Demons in the Bible, red. K. van der Toorn, B. Becking, P.W. van der Horst, Grand Rapids: Eerdmans Publishing 1999, s. 165–169.
Bauckham R., The Climax of the Prophecy. Studies on the Book of Revelation, Edinburgh: T&T Clark 1993.
Beale G.K. The Book of Revelation, The New International Greek Testament Commentary, Grand Rapids-Cambridge: Eerdmans Publishing 1999.
Bosak P.Cz., Leksykon wszystkich zwierząt biblijnych, Kraków: Petrus 2018.
Busch P., Der gefallene Drache. Mythenexegese am Beispiel von Apokalypse, Texte und Arbeiten zum neutestamentlichen Zeitalter 19, Tübingen–Basel: Francke Verlag 1996.
Caquot A., Le Léviathan de Job 40, 25–41, 26, „Revue Biblique” 99 (1992), s. 40–69.
Day J., Dragon and Sea, w: Anchor Bible Dictionary, Anchor Bible, t. II , red. D.N. Freedman, New Haven, CT : Yale University Press 1992, s. 228.
Farkaš P., „Niewiasta obleczona w słońce” (Ap 12), „Salvatoris Mater” 2/4 (2000), s. 41–50.
Dieterich A., Abraxas. Studien zu Religionsgeschichte des späteren Altertum, Leipzig: Teubner 1891.
Farrer F., The Revelation of St. John the Divine, Oxford: Oxford University Press 1964.
Foerster G.W., δράκων, w: Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament, red. G. Kittel, Stuttgart: Kohlhammer Verlag 1932–1978, t. II , s. 284–286.
Foerster G.W., ὄφις, w: Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament, red. G. Kittel, Stuttgart: Kohlhammer Verlag 1932-1978, t. V, s. 575–582.
Fontenrose J., Python: A Study of Delphic Myth and Its Origins, Berkeley-Los Angeles: University of California Press 1980.
Gunkel H., Schöpfung und Chaos in Urzeit. Eine religionsgeschichtliche Untersuchung über Gen 1 und Ap Joh 12, Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht 1895.
Joines K.R., Serpent Symbolism in the Old Testament, Haddfield NJ: Haddonfield House 1974.
Joûon P., Le grand dragon, l’ancien serpent. Ap 12, 9 et Genese 3, 14, „Recherches de Science Religieuse” 17 (1927), s. 446–447.
Karczewski M., Jezioro siarki i ognia w Apokalipsie św. Jana, „Biblica et Patristica Thoruniensia” 5 (2012), s. 104–113.
Karczewski M., „Midrasz” apokaliptyczny (Ap 12, 10–12), „Studia Elbląskie” 2 (2001), s. 211–216.
Karczewski M., Reinterpretacja Księgi Rodzaju w Apokalipsie św. Jana, Biblioteka Wydziału Teologii UWM 55, Olsztyn: Studio Poligrafii Komputerowej SQL s.c. 2010.
Karczewski M., Szatan w Apokalipsie św. Jana, Olsztyn: Wydawnictwo UWM 2013.
Kardyś W., Szatan w Starym Testamencie oraz w judaizmie drugiej świątyni. Studium z historii tradycji, Lublin: Wydawnictwo KUL 2015.
Kiessling N.K., Antecedents of the medieval Dragon in sacred History, „Journal of Biblical Literature” 89 (1970), s. 167–177.
Kościelniak K., Zło osobowe w Biblii. Egzegetyczne, historyczne, religioznawcze i kulturowe aspekty demonologii biblijnej, Kraków: Wydawnictwo „M” 2002.
Kotecki D., Kościół w świetle Apokalipsy św. Jana, Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2008.
Lemański J., Mojżesz i Nehusztan (Lb 21, 4–9; 2 Krl 18, 4): próba analizy historii jednej tradycji, „Collectanea Theologica” 71 (2001), s. 5–24.
Lemański J., Wąż i jego symbolika w Biblii, „Verbum Vitae” 32 (2017), s. 13–54.
Minear P.S., „Far as the Curse is Found”: the Point of Revelation 12, 15–16, „Novum Testamentum” 33 (1991), s. 71–77.
Pobierz

Opublikowane
2019-12-29


Karczewski, M. (2019). Symbol węża w Apokalipsie św. Jana. Studia Nauk Teologicznych PAN, (14), 121–137. https://doi.org/10.31743/snt.2019.14.08

Marek Karczewski 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Marek Karczewski, duchowny Kościoła Rzymskokatolickiego (diecezja elbląska), doktor
habilitowany nauk teologicznych, profesor nadzwyczajny w Katedrze Nauk Biblijnych
i Historycznych Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
W 1996 r. uzyskał stopień licencjata nauk biblijnych na Papieskim Instytucie Biblijnym,
a w 1999 r. doktorat z zakresu teologii biblijnej na Uniwersytecie Gregoriańskim w R zymie.
Autor kilku książek i kilkudziesięciu artykułów z zakresu egzegezy i teologii biblijnej.
Główne kierunki badań to teologia Apokalipsy św. Jana, profetyzm nowotestamentowy
i wczesnochrześcijański, hermeneutyka biblijna Jana z Kwidzyna i Johanna Gottfrieda Herdera.
Autor monografii Reinterpretacja Księgi Rodzaju w Apokalipsie św. Jana, Biblioteka
Wydziału Teologii UWM 55 (2011); Szatan w Apokalipsie św. Jana (2013) oraz Baranek
w Apokalipsie św. Jana (2016). Adres do korespondencji: marek.karczewski@uwm.edu.pl.

https://orcid.org/0000-0001-9435-3832