Czas a wieczność według Josepha Ratzingera/Benedykta XVI
Krzysztof Góźdź
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-8020-1675
Abstrakt
Autor stawia hipotezę interpretacji nauki Josepha Ratzingera/Benedykta XVI na temat relacji czasu i wieczności. Każda religia obiecuje człowiekowi na różny sposób wyjście z doczesności, z obecnego sposobu bytowania, po prostu „z czasu” do czegoś ponad historyczną egzystencją, co określa się jako wieczność, czy nieśmiertelność. Rodzi się przy tym zasadnicze pytanie: skoro czas pragnie wyjść poza siebie ku wieczności, to czy wieczność – odwrotnie – ma jakąś relację do czasu, czy jest może jakąś negatywną bezczasowością? Chrześcijaństwo jednoznacznie opowiada się za Bogiem jako Panem nad czasem i tym samym za uczestniczeniem Boga w czasie, głównie przez Wcielenie Syna Bożego, a przez to wskazuje też na udział człowieka w wieczności Boga. Wtedy wieczność jest dla chrześcijanina trwaniem w Osobie Zmartwychwstałego. Trwanie to zasadza się na elemencie nieprzemijającym człowieka, czyli duszy duchowej, która otwiera człowieka na zmartwychwstanie, a przez to na nieśmiertelność rozumianą jako relacja przez Syna Bożego do Boga jako trynitarnej Miłości. Tak chrześcijaństwo ma linearne (a nie cykliczne w sensie kołowrotu) rozumienie czasu, ale przyjmuje też pozytywną cykliczność, wyrażoną w schemacie exitus – reditus. tj. exitus jest wolnym aktem stwórczym Boga, a reditus – wolnym samoofiarowaniem się człowieka na wzór Syna Bożego. Krzyż Chrystusa jako samoofiarowanie się Bogu Ojcu jest modelem przeniesienia czasu w nowy sposób trwania, czyli w wieczność. Chrystus jest zatem spełnieniem czasu i początkiem wieczności człowieka wierzącego.
Słowa kluczowe:
czas, wieczność, nieśmiertelność, dusza duchowa, zmartwychwstanie, exitus-reditus.Bibliografia
Bartnik Cz. S., Teilhardowska wizja dziejów, Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL 1975.
Bartnik Cz. S., Teologia historii, Lublin: Standruk 1999, w tym:
- Teologia czasu, s. 431-438;
- Ekonomia czasu i przestrzeni w ujęciu patrystycznym, s. 444-476;
- Czas i wieczność według św. Tomasza z Akwinu, s. 477-480.
Cullmann O., Christus und die Zeit. Die urchristliche Zeit- und Geschichtsauffassung, Zollikon-Zürich: Evangelischer Verlag 19482.
Cullmann O., Die Christologie des Neuen Testaments, Tübingen: J. C. B. Mohr 19582.
Cullmann O., Unsterblichkeit der Seele oder Auferstehung der Toten? Antwort des Neuen Testaments, Stuttgart: Kreuz-Verlag 1962.
Culmann O., Heil als Geschichte. Heilsgeschichtliche Existenz im Neuen Testament, Tübingen: J. C. B. Mohr 19672.
Kulisz J., Teilhardowskie rozumienie grzechu, Warszawa: Wydawnictwo ATK 1986.
Liszka P., Wpływ koncepcji czasu na refleksję teologiczną, Warszawa: Palabra 1992, s. 49-89.
Pannenberg W., Zeit i Ewigkeit in der religiösen Erfahrung Israels und des Christentums, w: tenże, Grundfragen systematischer Theologie, t. 2, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1980, s. 188-206.
Pannenberg W., Systematische Theologie, t. 3, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1993.
Ratzinger J., Opera Omnia, t. X: Zmartwychwstanie i życie wieczne. Studia o eschatologii i teologii nadziei, tł. J. Kobienia, red. K. Góźdź, M. Górecka, Lublin: Wydawnictwo KUL 2014; w tym:
- Eschatologia – śmierć i życie wieczne, s. 114-160.
- Co nastąpi po śmierci?, s. 338-343.
- Po drugiej stronie śmierci, s. 349-365.
- Koniec czasu, s. 564-580.
Ratzinger J., Opera Omnia, t. 4: Wprowadzenie do chrześcijaństwa. Wyznanie – chrzest – naśladowanie, tł. R. Biel, M. Górecka, red. K. Góźdź, M. Górecka, Lublin: Wydawnictwo KUL 2017.
Simon J., Zeit. II Philosophisch, LThK3 (Sonderausgabe 2006), t. 10, k. 1405.
Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles (Prawda wiary chrześcijańskiej, t. 1-3), Poznań: W drodze 2009-2015.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, tł. S. Bełch i in., I-XXXIV, Londyn 1962-1986.
Wolsza K.M., Człowiek wobec czasu i wieczności. Koncepcja Tadeusza Wojciechowskiego, „Studia Teologiczno-historyczne Śląska Opolskiego” 33 (2013), s. 7-21.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie
Krzysztof Góźdź (ur. 1955), kapłan Archidiecezji Lubelskiej, profesor doktor habilitowany, kierownik Katedry Historii Dogmatów i Teologii Historycznej KUL; członek: Międzynarodowej Komisji Teologicznej w Watykanie, Komitetu Nauk Teologicznych PAN, Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów; konsultor Komisji Nauki Wiary przy KEP. Główne obszary badawcze: chrystologiczny związek historii z teologią, uniwersalistyczne rozumienie historii zbawienia i antropologia chrześcijańska. Opublikował m.in. Jesus Christus als Sinn der Geschichte bei Wolfhart Panneberg (1988); Teologia historii zbawienia według Oscara Cullmanna (1996); Teologia człowieka. Z najnowszej antropologii niemieckiej (2006); Jezus. Twórca i Spełniciel naszej wiary (2009); Kościół zbawienia (2010); Droga ku Człowiekowi (2011). Ponadto jest redaktorem edycji polskiej Joseph Ratzinger Opera Omnia (dotąd ukazało się 11 tomów: www.kul.pl/operaomnia). Adres do korespondencji: kgozdz@kul.pl
https://orcid.org/0000-0002-8020-1675
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
