Współczesny sekularyzm a teologia sekularyzacji
Andrzej Napiórkowski
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie , PolskaAbstrakt
Powyższa prezentacja precyzuje nie tylko pojęcia sekularyzmu i sekularyzacji, ale również je analizuje, a w końcowej swojej części poddaje ocenie. Fenomen sekularyzmu jest definiowany jako ideowa i czynna postawa wrogości wobec wszystkiego, co chrześcijańskie. Z kolei sekularyzacja, dość mocno powiązana z aktualną formą kultury społeczeństw i ich rozwoju, jest poszukiwaniem właściwej światu autonomii i przysługującej mu wolności. Problematyką sekularyzacji zajęła się również myśl protestancka (R. Bultmann, K. Barth, D. Bonhoeffer, E. Fuchs, F. Gogarten, G. Vahanian, P. van Buren, W. Hamilton, Th. J. Alitzer, J.A.T. Robinson, D. Sölle, W. Pannenberg). Radykalne (niekiedy nieodpowiedzialne) tezy protestanckiej myśli sekularyzacyjnej zostały przyjęte przez większość teologów katolickich z uzasadnioną rezerwą. Doktryna katolicka przyjmuje autonomię doczesnych rzeczywistości i swoiście rozumiany proces profanacji świata (constructio mundi i consecratio mundi). Jednak to, że różne sektory ziemskiego życia rządzą się swoimi, im właściwymi, prawami nie oznacza, że rzeczy stworzone są od Boga całkowicie niezależne, albo iż człowiek może nimi dysponować dowolnie i bez relacji do Stwórcy (K. Rahner, J. B. Metz, P. Teilhard de Chardin, M. D. Chenu, J. Danielou, G. Thils, Ch. Duquoc, J. Maritain, H. de Lubac, Y. Congar, Cz. Bartnik, A. Skowronek, A. Nossol. J. Mariański). Stanowisko Kościoła katolickiego odnośnie do tych zagadnień zostało zawarte w soborowej konstytucji Gaudium et spes. Klasyfikując samą teologię sekularyzacji ambiwalentnie, trzeba także postawić pytanie: czy obecne procesy zachodzące w łonie religijności chrześcijan cywilizacji euroatlantyckiej nie są poszukiwaniem nowych form duchowości epoki postnowoczesnej?
Bibliografia
Bonhoeffer D., Lesebuch, red. Otto Dudzus, Chr. Kaiser, München 1985.
Buren P. van, The Secular Meaning of the Gospel, Macmillan, New York 1963.
Comte-Sponville A., Duchowość ateistyczna. Wprowadzenie do duchowości bez Boga, tłum. E. Aduszkiewicz, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2011.
Draguła A., Ocalić Boga. Szkice z teologii sekularyzacji, Towarzystwo Więź, Warszawa 2010.
Dupré L., Refleksje na koniec tysiąclecia, „Tygodnik Powszechny” 29(1998), s. 1-4.
Fiores S. de, Maria e il mistero del Male, Ancora Milano 2013.
Fischer H., Systematische Theologie. Konzeptionen und Probleme im 20. Jahrhundert, Kohlhammer, Stuttgart – Berlin –Köln.
Graczyk M., Francuska teologia rzeczywistości ziemskich. Próba retrospekcji i reinterpretacji, Pallottinum, Warszawa 1992.
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Christifideles laici, Watykan 1988.
Jan Paweł II, Przemówienie do biskupów australijskich przybyłych z wizytą ad limina Apostolorum 26 marca 2004 r. „L’Osservatore Romano” 25(2004) nr 6, s. 25-26.
Kasper W., Bóg Jezusa Chrystusa, Tum, Wrocław 1996.
Kaufmann F.-X, Kirchenkrise. Wie überlebt das Christentum?, Verlag Herder, Freiburg – Basel – Wien 2000.
Koch K., Tempo di interiorità. Per una Chiesa che vive il mistero, Queriniana, Brescia 2011.
Korczyński T.M., Prześladowani potrzebują naszego głosu. Sytuacja chrześcijan w krajach muzułmańskich, „Teofil” 2(24) 2006, http://www.teofil.dominikanie.pl/wydanie/artykuly/274 (dostęp 7.10.2014r.).
Korczyński T.M., Raport o prześladowaniach chrześcijan w latach 2011-2012 „Prześladowani i zapomniani”, Biuletyn Pomoc Kościołowi w Potrzebie, Warszawa 2013.
Kulbat W., Nowe koncepcje sekularyzacji w perspektywie teologicznej, „Łódzkie Studia Teologiczne” 19(2012), s. 117-144.
Mariański J., Sekularyzacja, desekularyzacja, nowa duchowość. Studium socjologiczne, Polskie Towarzystwo Religioznawcze, Kraków 2013.
Mariański J., Sekularyzacja, w: M. Rusecki i in. (red.), Leksykon teologii fundamentalnej, Wydawnictwo M, Lublin–Kraków 2002, s. 1089-1092.
Metz J.B., Problem teologii politycznej a Kościół jako instytucja reprezentująca wolność krytyki społecznej, „Concilium”. Wybór artykułów 1-10 (1968), Poznań – Warszawa 1969.
Napiórkowski A., Kościół bez Kościoła. Świadek wiary, Wydawnictwo Petrus, Kraków 2014.
Napiórkowski A., Rozwój i reforma Kościoła, WAM, Kraków 2013.
Nossol A., Chrystologia Karola Bartha. Wpływ na współczesną chrystologię katolicką, Wydawnictwo KUL, Lublin 1979.
Paweł VI, Adhortacja apostolska Evangelii nuntiandi, Watykan 1975.
Ratzinger J., Sól ziemi, Znak, Kraków 2005.
Ruh U., Säkularisierung, w: F. Böckle, F.X. Kaufmann, K. Rahner, B. Walte (red.), Enzyklopädische Bibliothek, t. 18, Enzyklopädische Bibliothek Verlagsgesellschaft, Freiburg im Br. 1982, s. 94-97.
Schröder R., Abschaffung der Religion? Wissenschaftlicher Fanatismus und die Folgen, Verlag Herder, Freiburg-Basel-Wien-Freiburg im Br. 2011.
Skowronek A.J., Sekularyzacja – wyzwanie dla Kościoła i teologów, „Przegląd Powszechny” 10(2000), s. 27-43.
Wałczyk K., Wolfhart Pannenberg. Przedmiot ludzkich pragnień, w: J. Majewski, J. Makowski (red.), Leksykon wielkich teologów XX/XXI wieku, t. 1, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2004, s. 237-246.
Winling R., Teologia współczesna 1945-1980, Znak, Kraków 1990.
Zahrnt H., Die Sache mit Gott. Die protestantische Theologie im 20. Jahrhundert, Piper Taschenbuch, München – Zürich (3)1996.
Zatorski T., Heretyk czy apologeta. O teologii Eugena Drewermanna, „Nomos” 12-13(1995-1996), s. 91-120.
Zieliński J.T., John T. Robinson. Uczciwie pytać o wiarę, w: J. Majewski, J. Makowski (red.), Leksykon wielkich teologów XX/XXI wieku, t. 2, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2004, s. 346-356.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Paulin; prof. dr hab.; kierownik Katedry Eklezjologii na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. W latach 2002-2008 - rektor Wyższego Seminarium Duchownego Ojców Paulinów w Krakowie oraz przeor klasztoru Na Skałce. Badania naukowe prowadzi w zakresie: eklezjologii integralnej, chrystologii fundamentalnej, ekumenizmu i kwestii usprawiedliwienia, mariologii, tematyki pastoralnej i okolicznościowej; dorobek obejmuje blisko 200 publikacji; opublikował m.in. książki: Bosko-ludzka wspólnota. Podstawy katolickiej eklezjologii integralnej (Kraków 2010); Teologia jedności chrześcijan (Kraków 2011); Reforma i rozwój Kościoła (Kraków 2012); Kościół bez Kościoła (Kraków 2014). Adres do korespondencji: andrzej.napiorkowski@upjp2.edu.pl
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
