Źródła sekularności. Analiza wybranych aspektów sekularyzacji
Maciej Hułas
Abstrakt
Sekularność jest historycznym produktem nowożytności, który wskazuje na malejącą rolę transcendencji w życiu publicznym i prywatnym oraz zmienia rozumienie natury kluczowych instytucji społecznych: ekonomii, państwa, wiedzy, rodziny, religii. Może przybierać formy neutralnego braku transcendencji (sekularyzacja), może też funkcjonować jak aktywna ideologiczna obecność – ambitny program usuwania wszelkich odniesień do transcendencji w życiu publicznym i prywatnym (sekularyzm). W pierwszym przypadku sekularność pojawia się jako wynik cywilizacyjnego procesu usuwania, w którym religia znika pod naciskiem nowożytnej technologii, ekspertyzy, ekonomii, nowożytnych orientacji filozoficznych i form ustrojowych. W drugim przybiera postać ofensywnej ideologii, która zakłada konkretny program działań przeciwko religii. Sekularność powstała jako następstwo zmian kulturowych, politycznych i filozoficznych mających na celu wyzwolenie jednostek spod podporządkowania staremu systemowi moralnemu i uczynieniu z nich niezależnych autonomicznych podmiotów żyjących w bezprecedensowych warunkach novus ordo seculorum oraz zwykłego sekularnego czasu.
Słowa kluczowe:
Secularism, Autonomy, Religion, Transcendence, Secular time.Bibliografia
Arendt H., Korzenie Totalitaryzmu, tłum. D. Grinberg, M. Szawiel, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa [1951] 2012.
Bruce S., Religion in the Modern World. From Cathedrals to Cults, Oxford University Press, Oxford – New York 1996.
Calhoun C., Nations Matter Culture, History, and the Cosmopolitan Dream, Routledge Taylor and Francis Group, London – New York 2007.
Czasopismo
Calhoun C., Time, World, and Secularism, w: P. Gorski, D. Kyuman Kim, J. Torpey, J. VanAntwerpen (red.) The Post-Secular in Question: Religion in Contemporary Society, Social Science Research Council Series, NYU Press, New York 2012.
Czasopismo
Casanova J., Civil Society and Religion. Retrospective Reflections on Catholicism and Prospective Reflections on Islam, „Social Research”, 68/4(2001), ss. 1041-1080.
Craven W.G., Giovanni Pico della Mirandola – Symbol of His Age: Modern Interpretations of a Renaissance Philosopher, Librarie Droz, 1981.
Ferguson A., An Essay on the History of Civil Society [1767], The Online Library of Liberty, http://files.libertyfund.org/files/1428/Ferguson_1229_EBk_v7.0.
Giddens A., Sociology. Fifth Edition with the assistance of Simon Griffiths, Polity, Cambridge 2007.
Habermas J., Blair T., Debray R., Secularism’s Crisis of Faith, „New Perspective Quartely” 25/4(2008), ss.17-29. http://www.staff.amu.edu.pl/~ewa/Habermas,%20Notes%20on%20Post-Secular%20Society.pdf
Habermas J., Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, tłum. W. Lipnik, M. Łukaszewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Habermas J., The Future of Human Nature, Polity Press, Cambridge – Oxford 2003.
Heidegger M., Gesamtausgabe, II. Abteilung: Vorlesungen 1923-1944, Bd. 31, Vom Wesen der Menschlichen Freiheit. Einleitung in die Philosophie, (Hg.) Hartmut Tietjen, Freiburger Vorlesung Sommersemester 1930, Vittorio Klostermann, Frankfurt am Main 1982.
Kant I., Krytyka praktycznego rozumu, tłum. oraz przedmowa i przypisami opatrzył J. Gałecki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984.
Kant I., Odpowiedź na pytanie: czym jest oświecenie? [1784], w: I. Kant, Rozprawy z Filozofii Historii, tłum. M. Żelazny, T. Kupiś, D. Pakalski i in., Wydawnictwo Antyk, Kęty 2001 ss. 44-49.
Kant I., The Critique of Pure Reason, trans. J.M.D. Meiklejohn, An Electronic Classic Series Publication, [1781], http://www2.hn.psu.edu/faculty/jmanis/kant/critique-pure-reason6x9.pdf [dostęp 8.10.2014 r.].
Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. M. Wartenberg, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2001.
Locke J., Two Treatises of Government. In the Former, The False Principles and Foundation of Sir Robert Filmer, and His Followers, Are Detected and Overthrown: The Latter, Is an Essay Concerning the Original, Extent, and End, of Civil Government, from The Works of John Locke. A New Edition, Corrected. In Ten Volumes. Vol. V. London: Printed for Thomas Tegg; W. Sharpe and Son, G. Offor; G. and J. Robinson; J. Evans and Co, R. Griffin and Co. Glasgow, J. Gumming, Dublin 1823.
Mariański J., Kościół katolicki w Polsce a życie społeczne. Studium socjologiczno pastoralne, Gaudium, Lublin 2005.
Medved F., Nation and Patria in the Emerging World Order, „GeoJournal”, 43/1(1997), ss. 5–15.
Mirandola G.P. della, Oration on the Dignity of Man, w: http://vserver1.cscs.lsa.umich.edu/~crshalizi/Mirandola/
Nell-Breuning O. von, Gerechtigkeit und Freiheit. Grundzüge katholischer Soziallehre, Günter Olzog Verlag, München 1985.
Nowakowski D., Absolutnie wolny? Wolność człowieka w filozofii Giovanniego Pico Della Morandoli, „Folia Philosophica” 24(2011), s. 9-18.
Taylor Ch., A Secular Age, The Belknap Press of Harvard University, Cambridge – London 2007.
Tesoriero R., Han L., Unseen New Evidence. The Origin of Life under the Microscope, Ron Tesariero, Kincumber 2013.
Wallerstein I., Cultures in Conflict? Who are We? Who are the Others?, „Journal of the Interdisciplinary Crossroads” 1/3(2004), s. 503-521.
Zippelius R., Rechtsphilosophie, C.H. Beck, München 2003.
Doktor nauk społecznych w zakresie socjologii; adiunkt w Instytucie Socjologii KUL. Badania z zakresu katolickiej nauki społecznej i socjologii sfery publicznej; autor tłumaczeń tekstów socjologicznych z języka niemieckiego i angielskiego. Wykłady gościnne na University of Aberdeen 2007 r. i 2008 r.; Australian Catholic University Sydney 2012 r.; University of Notre Dame Sydney 2013 r. Uczestniczy w pracach grupy roboczej “Arbeitsgemeinschaft Christliche Sozialethik” w Berlinie. Publikacje: Ujarzmiony kapitał. Praca – kapitał według Oswalda von Nell-Breuninga. 2011, KUL, Lublin; Solidarity according to the Polish Project. 2012, „ET-Studies”, 3/1, s. 41-61; Public sociology jako nowa subdyscyplina naukowa według Michaela Burawoya. 2012, RNS, 3 (39), s. 29-67 i in. Adres do korespondencji: mhulas@kul.pl
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
