„A ten zbrodniarz emigrant [Bóg] myśli o powrocie?” Czy proroctwo Adama Mickiewicza kiedyś się spełni?

Jacek Salij

Abstrakt

Jest to polemika z poglądem, że zanikanie wiary, praktyk religijnych oraz wpływu Kościoła na życie społeczne jest procesem nieuchronnym i z góry przesądzonym. Autor podziela socjologiczną tezę José Casanovy, że coraz głębsza dechrystianizacja społeczeństw dotychczas chrześcijańskich wydaje się bardziej hipotezą, niż faktem empirycznym. Ponadto, z jednej strony stawia pytanie o pozytywny sens procesów sekularyzacji, już od trzech stuleci drążących chrześcijaństwo europejskie, z drugiej zaś strony – przypomina opisane w Biblii oraz znane z historii Kościoła fakty dramatycznej depopulacji ludu Bożego. Na pytanie zaś, czy mamy się spodziewać raczej narastania procesów sekularyzacyjnych, niż ich odwrócenia, odpowiada specyficznie polską, pochodząca z XVII wieku formułą: Fortuna variabilis, Deus mirabilis (Świat kręci się rozmaicie, a Pan Bóg jest przedziwny!)