Teodoret z Cyru wobec kultu pogańskiego w świetle dzieła "Leczenie chorób hellenizmu"
Maria Piechocka-Kłos
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-5909-5521
Abstrakt
W niniejszej publikacji przedstawiono szczegółową analizę dzieła Teodoreta z Cyru, teologa i egzegety greckiego z V w. pt. Leczenie chorób hellemnizmu w odniesieniu do fragmentów przedstawiających kwestię kultu pogańskiego, a konkretnie jego stanowiska względem niego. Antiocheńczyk doskonale rozumie, że literatura, kultura i filozofia są miejscem spotkania chrześcijaństwa z hellenizmem, dlatego wprost nie odrzuca całego dorobku kultury greckiej, ponieważ wierzy, że próba pojednania chrześcijaństwa z hellenizmem jest możliwa, jednak bez udziału kultu pogańskiego. Wyższość nad hellenizmem należy przyznać bez wątpienia chrześcijaństwu. Autor apologii proponuje poganom lekarstwo, aby wyleczyli się z choroby zarozumiałości. Teodoret z Cyru potępił m.in. sekretne praktyki i kłanianie się rzeźbom (III, 84; III 85), odrzucił krwawe i bezbożne ofiary (VII, 3; VII, 10; VII 22; VII, 24), przestrzegł, aby nie mylić kultu męczenników z ofiarami błagalnymi dla zmarłych za pomyślność żyjących (VIII, 33; VIII 34) oraz krytycznie odniósł się do wyroczni greckich (X, 2-3; X, 9). W celu pełniejszego ukazania przywołanego w temacie zagadnienia, omówiono również kontekst historyczno-społeczny analizowanej apologii oraz okoliczności kształtowania się rozumu i duchowości samego autora.
Słowa kluczowe:
Teodoret z Cyru, kult pogański, Leczenie chorób hellenizmu, Cesarstwo Rzymskie, historia starożytnaBibliografia
Cezary z Arles, Kazania, tłum. S. Ryzna, PSP 52, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1989.
Code Thédosien XVI, ed. T. Mommsen, P. Meyer, P. Krüger, trad. J. Rougé, R. Delmaire, t.1, SCh 497, Paris 2002.
Codex Iustinianus, w: Corpus Iuris Civilis, ed. P. Krüger, t. 2, Berlin 1954.
Dębiński A., Ustawodawstwo karne rzymskich cesarzy chrześcijańskich w sprawach religijnych, Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1990.
Dobosz W., Rozum jako naturalna droga do wiary – zapomniana koncepcja Teodoreta z Cyru, „Vox Patrum” 71 (2019), s. 155-184. (Crossref)
Encyklopedia Katolicka, t. XIX, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2013.
Ensslin W., Die Religionspolitik des Kaiseres Teodosius der Grossen, München: Verl.d. Bayer. Akademie d. Wiss.; Beck in Komm. 1953.
Gelazy I, Tego samego papieża Gelazego przeciw Andromachowi i innym Rzymianom, którzy trwali według dawnego zwyczaju przy świętowaniu luperkaliów, tłum. M. Piechocka-Kłos, Olsztyn: Studio Poligrafii Komputerowej „SQL” 2012.
Kaczmarek T., Racjonalny charakter wiary według św. Augustyna, Vox Patrum 61 (2014), s. 427-440. (Crossref)
Karaś M., Apologetyka Teodoreta z Cyru wobec filozofii Platona, „Kwartalnik filozoficzny” 23 (2003), z. 3, s. 33-60.
Laktancjusz, De mortibus persecutorum, 48, tłum. J. Czuj, w: Laktancjusz, Pisma wybrane, De mortibus persecutorum, Epitome, De ira Dei, Poznań: Jan Jachowski Księgarnia Uniwersytecka 1933.
Leonkiewicz Ł., Wybrani Ojcowie Kościoła wobec filozofii starożytnej (cz. II), „Elpis” 16 (2014) 76-81. (Crossref)
Liszka P., Dzieje oddziaływania hellenizmu na chrześcijaństwo, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 70 (2017), s. 5-25. (Crossref)
Milewski I., Depozycje i zsyłki biskupów w cesarstwie wschodniorzymskim (lata 325-451), Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2008.
Pawłowski K., Spotkanie starożytnego chrześcijaństwa z filozofią grecką w czasach Justyna Męczennika i Klemensa Aleksandryjskiego, „Collectanea Theologica” 86 (2016), nr 2, s. 69-84. (Crossref)
Piechocka-Kłos Maria, Prawodawstwo cesarskie i kościelne wobec kultu pogańskiego w IV-VI wieku, Olsztyn: Studio Poligrafii Komputerowej „SQL” 2010.
Plinius, Epistularum libri decem, ed. R.A.B. Mynors, Oxford: E Typographeo Clarendoniano 1988.
Quasten J., Patrology: The Golden Age of Greek Patristic Literature: From the Council of Nicea to the Council of Chalcedon, vol. 3, Westminster: Patrology Westminster, Maryland: Christian Classics 1992.
Swetoniusz, Żywot Nerona, tłum. J. Ejsmond, Sandomierz: Armoryka 2019.
Świderkówna A. (red.), Słownik pisarzy antycznych, Warszawa: Wiedza Powszechna 1990.
Tacitus, Annales ab excessu divi Augusti, ed. C. D. Fisher, Oxford: Clarendon Press 1906.
Teodoret biskup Cyru, Dzieje miłości Bożej. Historia mnichów syryjskich, tłum. K. Augustyniak, ŹM 7, Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec 1994.
Teodoret z Cyru, Komentarz do 1 i 2 Listu do Koryntian, tłum. S. Kalinkowski, ŹMT 9, Kraków: Wydawnictwo WAM 1998.
Teodoret z Cyru, Komentarz do Listów Pawłowych do Tesaloniczan, Tymoteusza, Tytusa, Filemona i Hebrajczyków, tłum. S. Kalinkowski, ŹMT 20, Kraków: Wydawnictwo WAM 2001.
Teodoret z Cyru, Komentarz do Listów Św. Pawła do Rzymian, tłum. S. Kalinkowski, ŹMT 5, Kraków: Wydawnictwo WAM 1997.
Teodoret z Cyru, Komentarz do Listów Św. Pawła do: Galatów, Efezjan, Filipian, Kolosan, tłum. S. Kalinkowski, ŹMT 14, Kraków: Wydawnictwo WAM 1999.
Teodoret z Cyru, Leczenie chorób hellenizmu, przeł. S. Kalinkowski, Warszawa: Instytut Wydawnicy PAX 1981.
Teodoret z Cyru, Listy, tłum. J. Radożycki, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1987.
Teodoret z Cyru, O herezjach, tłum. P.M. Szewczyk, ŹMT 77, Kraków: Wydawnictwo WAM 2016.
Theodoretus Cyrrhensis, Graecarum affectionum curatio, PG 83, 783-1152.
Ulrich J., The Reception of Greek Christian Apologetics in Theodoretus’ „Graecarum affectionum curatio”, w: J. Ulrich – A.C. Jacobsen – M. Kahlos (ed.) Continuity and Discontinuity in Early Christian Apologetics, Frankfurt am Mein – Oxford: Peter Lang GmbH, Internationaler Verlag der Wissenschaften 2009, s. 113-130.
Wojciechowski M., Dzieje spotkania. Chrześcijaństwo a kultura grecka, „Więź” 49 (2006), nr 3, 46-55.
Wojcieszak M., Kościół późnoantyczny wobec problemu apostazji w świetle kanonów zachodniorzymskich zgromadzeń biskupich, „Argumenta Historica. Czasopismo Naukowo – Dydaktyczne” 4 (2017), s. 158–173.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie https://orcid.org/0000-0002-5909-5521
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
