Środowisko kulturowe Biblii hebrajskiej
Antoni Tronina
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu zasygnalizować konieczność nowego podejścia do literatury biblijnej, która bynajmniej nie powstaje w izolacji, niezależnie od bogatego środowiska kulturowego. Dla Izraela takie środowisko było nie tylko wielką cywilizacją Egiptu, Anatolii czy Mezopotamii, ale także tradycyjnymi religiami Syrii i Palestyny. Metafora zasianego w glebę nasienia, do którego tak często odwołuje się Ewangelia, ma swoje głębokie znaczenie także w zastosowaniu do Starego Testamentu. Autorzy biblijni byli mocno zakorzenieni w kulturze swoich czasów, przekraczając granice wybranego narodu. Z czasem jednak pojawiła się tendencja do zamykania się Izraela na wpływy świata pogańskiego. Chrystus jednak kieruje swoją dobrą nowinę do wszystkich narodów (Mt 28,19), co zakłada jego inkulturację w zależności od środowiska danej epoki.
Słowa kluczowe:
Biblia, Biblia hebrajska, kulturaBibliografia
2. Albright W. F., Od epoki kamiennej do chrześcijaństwa, tł. E. Zwolski, Warszawa 1967.
3. Das Hatschepsut-Problem noch einmal untersucht, Berlin 1932.
4. Drioton E., Egipt faraono'w, tł. B. Tyloch, Warszawa 1970.
5. Do Boga. Pana mego, mo'w! Babilon' skie i asyryjskie hymny, modlitwy, zakle,cia i rytuały. Wybo' r teksto' w, tł. zb. 2005.
6. Edgerton W. F., The Thutmosid Succession, Chicago 1933.
7. Epos o Gilgameszu, tł. K. Łyczkowska 2002.
8. Eposy sumeryjskie, tł. K. Szarzyn' ska 2003.
9. Friedrich J., Zapomniane pisma i języki, tł. B. Kupis, Warszawa 1958.
10. Gądecki S., Archeologia biblijna, t. 1-2, Gniezno 1994.
11. Gilbert M., Il Pontificio Istituto Biblico. Cento anni di storia (1909-2009), Roma 2009.
12. Gurney O. R., Hetyci, tł. B. Kupis, Warszawa 1970.
13. Hallo W. W., Lawson K., Younger, The Context of Scripture, t. 1-3, Leiden 2003.
14. Hymny i pies'ni sumeryjskie. Wybo' r teksto' w, tł. K. Szarzyn' ska 2005.
15. Kitchen K. A., Ancient Orient and Old Testament, London 1966.
16. Klengel H., Historia i kultura starożytnej Syrii, tł. F. Przebinda, Warszawa 1971.
17. Langkammer H., Ogólne wprowadzenie do współczesnej introdukcji do Starego Testamentu, w: Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990, s. 9-50.
18. Levie J., Ludzkie dzieje słowa Bożego, tł. W. Kowalska, Warszawa 1972.
19. Lipin' ski E., Religioznawstwo a je,zykoznawstwo, w: Zachowac' tozżsamos'c'. Starożytny Izrael w obliczu obcych religii i kultur, red. P. Muchowski i in., Warszawa 2008, s. 21-34.
20. Mity akadyjskie, Warszawa 2000.
21. Mity sumeryjskie, tł. K. Szarzyńska (2000).
22. Parrot A., Biblia i starożytny s'wiat, tł. E. Zwolski, Warszawa 1968.
23. Perlitt L., Vatke und Wellhausen, Berlin 1965.
24. Popko M., Ludy i języki starożytnej Anatolii, Warszawa 1999.
25. Posener G., Litte'rature et politique dans l'Egypte de la XIIe dynastie, Paris 1956.
26. Pritcharda J. B., Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament (ANET), Princeton 1950, 19552, 19693.
27. Pritcharda J. B., The Ancient Near East in Pictures Relating to the Old Testament (ANEP), Princeton 1954, 19692.
28. Rogerson J. W., Powstawanie Pięcioksięgu. Cztery wykłady, tł. B. Gryczan, Poznań 2006.
29. Rowley H. H., The Old Testament and Modern Studies, London 1951.
30. Rubinkiewicz R., Powstanie Pięcioksięgu w świetle najnowszych badan', ,,Roczniki Teologiczne" 46(1999) z. 1, s. 111-124.
31. Synowiec J. S., Patriarchowie Izraela i ich religia, Kraków 1995.
32. Texte aus der Umwelt des Alten Testaments, t. 1-3, G ü tersloh 1982-2001.
33. Thompson J. A., Biblia i archeologia, tł. A. i K. Komorniccy, Warszawa 1965.
34. Toboła Ł., Cykl Baala z Ugarit, wprowadzenie A. Mrozek, Z. J. Kapera, Kraków-Mogilany 2008.
35. Tronina A., Biblia w Qumran, Kraków 2001.
36. Tyloch W., Odkrycia w Ugarit a Stary Testament, Warszawa 1980.
37. Wypych S., Przymierze i jego odnowa. Studium z teologii biblijnej Starego Testamentu, Kraków 2003.
Ur. 1945; kierownik Katedry Egzegezy Ksiąg Historycznych i Dydaktycznych Starego Testamentu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II; autor ok. 300 prac naukowych, w tym kilkunastu książek z różnych dziedzin biblistyki, redaktor kilku serii wydawnictw biblijnych. Ostatnio wydał komentarz do Księgi Kapłan´skiej w serii Podręczny Komentarz Biblijny (Tarno´w 2009). Członek Zarządu Stowarzyszenia Biblisto´w Polskich, członek Komitetu Nauk Teologicznych PAN. Mieszka w Lublinie.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
