Biblia w literaturze rosyjskiej. Od ortodoksji ku parafrazie
Anna Woźniak
Abstrakt
Głównymi zagadnieniami tego artykułu są różne odniesienia pisarzy rosyjskich do Biblii, która ma ogromne znaczenie i status w kulturze rosyjskiej. Tacy pisarze, jak przedstawiciele „pierwszej fali" emigracyjnej: Borys Zajcew, Iwan Szmelow, Aleksy Remizow, wykorzystują treści biblijne w sposób ortodoksyjny, kanoniczny, co oznacza, że nie zmieniają intencji źródła. Parafrazują również Biblię, co oznacza, że interpretują i zmieniają semantyczne znaczenie źródła. Do pierwszej grupy pisarzy należą Zaitsev (Podróż Żlebem) i Szmelov (Rok Pana naszego). Do drugiej grupy należy Remizov, który używa różnych technik do przekształcania tekstu kanonicznego (Fisters of the Cross). Remizov jednak nie zmienia znaczenia tekstu, nawet jeśli sam go parafrazuje. Innym pisarzem, który został wymieniony w artykule, jest Michaił Bułhakow. Stosuje on również metodę parafrazy w tekście biblijnym. Ze względu na brak horyzontu metafizycznego, a także niereligijne znaczenie dzieła Mistrz i Małgorzata, pisarz ilustruje humanistyczny i kulturowy odbiór Biblii, jej apokryficzną wersję.
Słowa kluczowe:
Biblia, ortodoksja, parafrazaBibliografia
Biblia Gennadiuszowska (1499).
Biblia w folklorze i literaturze narodów wschodnioslowiańskich, red. R. Łużny, D. Piwowarska, Kraków 1998.
Bułgakow M., Mastier i Margarita, w: Izbrannoje, Moskwa 1988.
Czałmajew W., Licom k licu s istorijej, w: A. Riemizow, Wzwichriennaja Rus', Moskwa 1990.
Dębski J., ,, Wybaw mnie Panie od człowieka złego..." (Psalm 139/140), w: Biblia w folklorze i literaturze narodów wschodnioslowiańskich, red. R. Łużny, D. Piwowarska, Kraków 1998, s. 139-142.
Drawicz A., Mistrz i diabel. O Michale Bulhakowie, Kraków 1990.
Evdokimov P., Prawoslawie, tł. J. Klinger, Warszawa 1986.
Ewangelia Archangielska (1092).
Ewangelia Halicka (1144).
Ewangeliarz Ostromira (1056-1057).
Kodrianskaja N., Aleksiej Riemizow, Paryż 1959.
Kompaniejec W. W., Iwan Szmielow, w: Litieratura russkogo zarubieżja (1920-1990). Uczebnoje posobije, red. A.I. Smirnowoj, Moskwa 2006, s. 71.
Łucewicz L., Psaltyr' w russkoj poezji, S.-Pietierburg 2002.
Łucewicz L., Rol' Psaltyri w stanowlenii poezji nowogo wriemieni, w: Drogi i rozdroża kultury chrześcijańskiej Europy, red. U. Cierniak, J. Grabowski, Częstochowa 2003, s. 421-432.
Marczenko T. W., Iwan Szmielow, w: Litieraturnaja encyklopiedija russkogo zarubieżja. 1918-1940. Pisatieli russkogo zarubieżja, Moskwa 1997, s. 455
Nie-zlota legenda. Kanonicznos'c' i apokryficznos'c' w kulturze, red. J. Eichstaed, K. Pia,tkowski, Ożarów 2003.
Raźny A., 'Mistrz i Malgorzata' Michala Bulhakowa - chrześcijaństwo bez Chrystusa, w: Biblia w folklorze i literaturze narodów wschodnioslowiańskich, s. 359-365.
Raźny A., Transformacja chrześcijaństwa w literaturze rosyjskiej XX wieku. Od modernizmu do postmodernizmu, w: Drogi i rozdroża kultury chrześcijańskiej Europy, red. U. Cierniak, J. Grabowski, Częstochowa 2003, s. 403-412.
Riemizow A., Juda, w: Czortow log i polunoszcznoje slonce. Rasskazy i poemy, S.-Pietierburg 1908, s. 295-309.
Riemizow A., Siostry krzyżowe, tł. A. Pomorski, Warszawa 1985.
Sielicki F., Biblia w „Latopisie Kijowskim" z lat 1159-1198, ,,Zeszyty Naukowe KUL" 27(1984) nr 4, s. 3-15.
Sielicki F., Biblia w „Latopisie Kijowskim" z lat 1118-1158, w: Biblia w folklorze i literaturze narodów wschodniosłowiańskich, red. R. Łużny, D. Piwowarska, Kraków 1998, s. 69-72.
Sielicki F., Biblia w najstarszej kronice ruskiej „Powieści lat minionych", Wrocław 1984.
Sokołow B., Bulgakow i Margarity, Moskwa 2007.
Sokołow B., Michal Bulhakow. Leksykon ż ycia i twórczości, Warszawa 2003.
Struwe G., Russkaja litieratura w izgnanii. Opyt istoriczeskogo obzora zarubieżnoj litieratury, New York 1956.
Suchich I., Jewangielije ot Michaila 1929-1940, w: Knigi XX wieka: Russkij kanon, Moskwa 2001, s. 313-346.
Supa W., Biblia a wspólczesna proza rosyjska, Białystok 2006.
Szczedrina N. M., Borys zajcew, w: Litieratura russkogo zarubież ja (1920-1990). Uczebnoje posobije, red. A.I. Smirnowoj, Moskwa 2006, s. 81.
Szmielow I., Bogomolje, w: Solnce miortwych. Leto Gospodnie. Bogomolje, Moskwa 2007, s. 627.
Woźniak A., Tekst biblijny w twórczości symbolistów rosyjskich. Na przykładzie Aleksego Riemizowa, w: Biblia w folklorze i literaturze narodów wschodnioslowiańskich, s. 285-292.
Zajcew B., Dni. Miemuarnyje oczerki, statji, zamietki, riecenzii, Russkaja kniga, Moskwa 2000.
Zajcew B., Priepodobnyj Siergij Radonieżskij, w: A. Riemizow, B. Zajcew, Proza, Moskwa 1997, s. 317.
Zajcew B., Putieszestwije Gleba. Awtobiograficzeskaja tietralogija. Sobranije soczinienij w 5 tomach, t. 4, Moskwa 1999.
Zajcew B., Strannoje putieszestwije, Moskwa 1996.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
