Creation of the World of Flora (Gen 1:11‑12) in the Exegesis of Selected Early Christian Greek Writers (up to the End of the Third Century)
Piotr Szczur
John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-3011-3404
Abstract
The research purpose of this article is to present and analyze the patristic interpretation of the creation of the world of flora (Gen 1:11-12) in order to show how early Christian writers understood the biblical description. The research was limited to Greek writers active until the end of the third century. First, it was shown how early Christian writers understood the biblical account of the six days of creation. Then the statements on the biblical description of the creation of flora by four early Christian writers were analyzed in detail: Theophilus of Antioch, the anonymous author of the Gnostic treatise De origine mundi, Origen and Pseudo-Clemens. The analysis shows that these thinkers wanted to present a Christian vision of the creation of the world. They emphasized that God is the sole causal cause of the creation of the world, and that He gave the created world a certain shape and purpose for existence. The whole world was brought into existence by God for man’s sake, so that people could use all that had been created and so that they could read the traces of God’s presence in the world. These thinkers showed the richness of God-created elements of the flora world, their order, complexity and beauty. In their view, the world of flora created by God is a kind of „mediator” in the communication between God and man. The analyzed statements of Greek thinkers indicate the anthropocentric orientation of their reflections on the creation of the world, although the biblical text itself is cosmocentric.
Keywords:
Gen 1:11-12, creation of flora, Hexaemeron, early Christian writers , Theophilus of Antioch, De origine mundi, Origen, Pseudo-Clementine WritingsReferences
Athenagoras, De resurectione mortuorum, red. B. Pouderon, SCh 379, Paris 1992, s. 214-316.
Atenagoras z Aten, O zmartwychwstaniu umarłych, w: Atenagoras z Aten, Prośba za chrześcijanami, O zmartwychwstaniu umarłych, tł. S. Kalinkowski, Warszawa 1985, s. 83-115.
Augustinus, De civitate Dei, red. B. Dombart – A. Kalb, CCL 48, Turnholti 1955.
Święty Augustyn, Państwo Boże, tł. W. Kubicki, Kraków 2021.
Clemens Alexandrinus, Stromata, red. P. Descourtieux, SCh 446, Paris 1999.
Klemens Aleksandryjski, Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy, t. 1-2, tł. J. Niemirska-Pliszczyńska, Warszawa 1994.
De origine mundi, red. B. Layton, Nag Hammadi codex II, 2-7, Nag Hammadi Studies 20, Leiden 1989, s. 28-93.
Biblioteka z Nag Hammadi. Kodeksy I i II, tł. W. Myszor, Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 7, Katowice 2017, s. 323-353.
Didymus Caecus, Commentarii in Genesim, red. P. Nautin – L. Doutreleau, SCh 233, Paris 1976.
Eusebius Caesariensis, Historia ecclesiastica, tekst grecko-polski, tł. A. Caba na podstawie tłumaczenia A. Lisieckiego, Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna, ŹMT 70, Kraków 2013.
Methodius Olympius, Convivium decem virginum, red. H. Musurillo – V.H. Debidour, SCh 95, Paris 1963.
Św. Metody z Olimpu, Uczta, Orygenes, Homilie o Pieśni nad Pieśniami, Zachęta do męczeństwa, tł. S. Kalinkowski, PSP 24, Warszawa 1980.
Origenes, Commentarii in Ioannem, red. C. Blanc, SCh 222, Paris 1975.
Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Jana, tł. S. Kalinkowski, ŹMT 27, Kraków 2003.
Origenes, Commentarii in Matthaeum. Libri X-XVII, red. R. Girod, SCh 162, Paris 1970.
Orygenes, Komentarz do Ewangelii według Mateusza, tł. K. Augustyniak, ŹMT 10, Kraków 1998.
Origenes, Contra Celsum, red. M. Borret, SCh 136, 147, Paris 1968-1969.
Orygenes, Przeciw Celsusowi, tł. S. Kalinkowski, Warszawa 1986.
Origenes, De principiis, red. H. Crouzel – M. Simonetti, SCh 268, Paris 1980.
Orygenes, O zasadach, tł. S. Kalinkowski, ŹMT 1, Kraków 1996.
Origenes, Homiliae in Genesim, red. L. Doutreleau, SCh 7 bis, Paris 1976.
Orygenes, Homilie o Księdze Rodzaju, Homilie o Księdze Wyjścia, tł. S. Kalinkowski, ŹMT 64, Kraków 2012, s. 21-165.
Origenes, Homiliae in Iudices, red. E. Messié – L. Neyrand – M. Borret, SCh 389, Paris 1993.
Orygenes, Homilie o Księdze Sędziów, w: Orygenes, Homilie o księgach Liczb, Jozuego, Sędziów, tł. S. Kalinkowski, PSP 34/2, Warszawa 1986, s. 139-185.
Origenes, Homiliae in Numeros, red. L. Doutreleau, SCh 461, Paris 2001.
Orygenes, Homilie o Księdze Liczb, tł. S. Kalinkowski, ŹMT 76, Kraków 2016.
Philo Alexandrinus, De decalogo, red. F.H. Colson, Philo, vol. 7, LCL 320, Cambridge (Massachusetts) – London 1958, s. 6-94.
Filon Aleksandryjski, O dekalogu, w: Filon Aleksandryjski, Pisma, t. 1: O stworzeniu świata, Alegorie praw, O dekalogu, O cnotach, tł. L. Joachimowicz, Warszawa 1986, s. 195-229.
Philo Alexandrinus, De opificio mundi, red. F.H. Colson – G.H. Whitaker, Philo, vol. 1, LCL 226, Cambridge (Massachusetts) – London 1956, s. 3-136.
Filon Aleksandryjski, O stworzeniu świata, w: Filon Aleksandryjski, Pisma, t. 1: O stworzeniu świata, Alegorie praw, O dekalogu, O cnotach, tł. L. Joachimowicz, Warszawa 1986, s. 33-172.
Philo Alexandrinus, Legum allegoriae, red. F.H. Colson – G.H. Whitaker, Philo, vol. 1, LCL 226, Cambridge (Massachusetts) – London 1956, s. 146-472.
Filon Aleksandryjski, Alegorie praw, w: Filon Aleksandryjski, Pisma, t. 1: O stworzeniu świata, Alegorie praw, O dekalogu, O cnotach,tł. L. Joachimowicz, Warszawa 1986, s. 85-192.
Pseudo-Clemens, Recognitiones, red. B. Rehm, GCS 51, Berlin 1965.
Tatianus, Oratio ad Graecos, red. H.-G. Nesselrath – P. Gemeinhardts, Gegen falsche Götter und falsche Bildung. Tatian, Rede an die Griechen, Tübingen 2016.
Tacjan Syryjczyk, Mowa do Greków, w: Pierwsi apologeci greccy, tł. L. Misiarczyk, red. J. Naumowicz, BOK 24, Kraków 2004, s. 311-355.
Theophilus Antiochenus, Ad Autolycum, red. G. Bardy, SCh 20, Paris 1948.
Teofil z Antiochii, Do Autolika, w: Pierwsi apologeci greccy, tł. L. Misiarczyk, red. J. Naumowicz, BOK 24, Kraków 2004, s. 385-464.
Aleksiejuk A., „Homilie na sześć dni stworzenia” świętych Bazylego Wielkiego i Ambrożego z Mediolanu (Przyczynek do analizy porównawczej „Heksaemeronów”), „Acta Patristica” 9 (2018) s. 56-72.
Beer W. de, The Patristic Understanding of the Six Days (Hexaemeron), „Journal of Early Christian History” 5/2 (2015) s. 3-23.
Biblia patristica. Index des citations et allusions bibliques dans la littérature patristique, vol. 1: Des origines à Clément d’Alexandrie et Tertullien, Paris 1975.
Biblia patristica. Index des citations et allusions bibliques dans la littérature patristique, vol. 2: Le troisième siècle (Origène excepté), Paris 1977.
Biblia patristica. Index des citations et allusions bibliques dans la littérature patristique, vol. 3: Origène, Paris 1980.
Bouteneff P., Beginnings. Ancient Christian Readings of the Biblical Creation Narratives, Grand Rapids 2008.
Brown A.J., The Days of Creation: A History of Christian Interpretation of Genesis 1:1-2:3, History of Biblical Interpretation Series 4, Blandford Forum 2014.
Brożek M., Heksameron w literaturze antycznej, „Meander” 38/1-2 (1983) s. 23-28.
Crouzel H., Orygenes, tł. J. Margański, Bydgoszcz 1996.
Czuj J., Apologeci greccy II wieku, POK 18, Poznań 1935.
Desse G.J., Le sang dans le rite, Bordeaux 1933.
Giet S., Introduction, w: Basile de Césarée, Homélies sur l’Hexaéméron, SCh 26 bis, Paris 1968, s. 5-77.
Gładyszewski L., Bóg Stwórca i Władca. Doktryna greckich apologetów II wieku o stworzeniu i opatrzności w aspekcie patrystyczno-filozoficznym, Studia Antiquitatis Christianae 1/1, Warszawa 1977.
A Greek – English Lexicon, red. H.G. Liddell – R. Scott, Oxford 1958.
Lemański J., Księga Rodzaju, cz. 1: Rozdziały 1-11, Nowy komentarz biblijny. Stary Testament, t. 1, cz. 1, Częstochowa 2013.
Lemański J., Opis stworzenia (Rdz 1,1–2,3): Pytanie o potencjalną wcześniejszą wersję i późniejsze suplementy, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 28 (2021) s. 67-83.
Lobel D., The Quest for God and the Good World Philosophy as a Living Experience, New York 2011.
Misiarczyk L., Pseudoklementyny, w: Encyklopedia katolicka, t. XVI, red. E. Gigilewicz i inni, Lublin 2012, kol. 832-833.
Myszor W., O początkach świata (wprowadzenie), w: Biblioteka z Nag Hammadi. Kodeksy I i II, Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 7, Katowice 2017, s. 321-322.
Myszor W., Pradzieje biblijne w tekstach z Nag-Hammadi, w: Warszawskie studia biblijne, red. J. Frankowski – B. Widła, Warszawa 1976, s. 148-167.
Napora K., Czas w kapłańskim opowiadaniu o stworzeniu: dzień pierwszy (Rdz 1,3-5), „Verbum Vitae” 35 (2019) s. 13-37.
Osek E., Przyroda w pismach Bazylego Wielkiego, Lublin 2009.
A Patristic Greek Lexicon, red. G.W.H. Lampe, Oxford 1961.
Puech A., Histoire de la littérature grecque chrétienne, t. 2, Paris 1928.
Quasten J., Patrologia, vol. 2: Dal Concilio di Nicea a quello di Calcedonia [i Padri greci (secoli IV-V)], tł. N. Beghin, Genova 1992.
Robbins F.E., The Hexaemeral Literature. A Study of the Greek and Latin Commentaries on Genesis, Chicago 1912.
Słownik grecko-polski, red. Z. Abramowiczówna, t. 1-4, Warszawa 1958-1965.
Szram M., Duchowy sens liczb w alegorycznej egzegezie aleksandryjskiej (II-V w.), Lublin 2001.
Trevijano R., Clementine (pseudo), w: Nuovo dizionario patristico e di antichità cristiane, vol. 1, red. A. di Berardino, Genova – Milano 2006, kol. 1077-1083.
McVey K., The Use of Stoic Cosmogony in Theophilus of Antioch’s „Hexaemeron”, w: Biblical Hermeneutics in Historical Perspective. Studies in Honor of Karlfried Froehlich on His Sixtieth Birthday, red. M.S. Burrows – P. Rorem, Grand Rapids 1991, s. 32-58.
Wright J.E., The Early History of Heaven, Oxford 2000.
Zmorzanka A., Motyw róży w piśmie gnostyckim „O początku świata”, NHC II 5, 111, 12-15, „Vox Patrum” 49 (2006) s. 749-754.
John Paul II Catholic University of Lublin https://orcid.org/0000-0003-3011-3404
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.
