The Structure of the Image – The Shape of Thought. Cognitive Aspects of Medieval Diagrams
Jarosław Janowski
Instytut Historii Sztuki i Kultury UPJP II w Krakowie , Polandhttps://orcid.org/0000-0001-5719-1168
Romana Rupiewicz
a:1:{s:5:"pl_PL";s:82:"Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie";} , PolandAbstract
Aristotle observed that the intellect operates using visual imagination, while Pseudo-Dionysius pointed to the possibility of representing the invisible through material forms. Nevertheless, since antiquity, the function of images has typically been understood as the depiction of an illusory appearance of existing things. In a broader context, this issue has always been present in philosophy—thinkers have pondered the nature of abstract concepts and their relation to the sensory world. Today, this subject is studied by cognitive psychology and cognitive science, both of which investigate how imaginative processes associated with abstract thinking function. Imagination forms the foundation for representing the "invisible." Cognitive science employs the theory of the embodied mind, which operates within a spatial environment. The idea of corporeality linked to space and its directions appears as early as Plato's Timaeus, and the ancient art of memory connected visual imagination with bodily sensations in space. This ancient practice of oratory masters is discussed at the beginning of the article. Subsequently, based on contemporary findings in cognitive science, the relationship between spatial experiences in logical thinking and the use of metaphors in linguistic and visual communication is analyzed. Detailed scientific insights into human cognitive faculties have been used to analyze selected medieval illuminations that employed Aristotle’s logic in visualizing conceptual knowledge. The findings reveal that medieval miniaturists demonstrated the power of visual thinking and the effectiveness of images in conveying and memorizing complex content.
Keywords:
Ancient Art of Memory, Visual Imagination, Embodied Mind, Conceptual Metaphors, Cognitive Psychology, Cognitive Science, Trees of KnowledgeReferences
Aristoteles, Analytica Priora et Posteriora, w: Arystoteles, Analityki pierwsze i wtóre, tł. K. Leśniak, Warszawa 1973.
Aristoteles, De Anima, w:Arystotetles, O duszy. Krótkie rozprawy psychologiczno-biologiczne. Zoologia. O częściach zwierząt, tł. P. Siwek, Warszawa 1992, s. 33‐146.
Imanuel Kant, Krytyka czystego rozumu, tł. P. Chmielowski, Warszawa 2017.
[Petri de Hispania], Summule, 1201‐1400; manuskrypt w zbiorach: Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits. Latin 16611.
Plato, Res Publica, w: Platon, Państwo, tł. W. Witwicki, Kęty 2020.
Plato, Timaeus, ed. G. Reale, Milano 2000, tł. W. Witwicki, Platon, Timaios. Kritias, Kęty 2002, s. 5‐91.
Porfiriusz, Isagoge, manuskrypt w zbiorach: London, British Library Royal MS. 8 A. XVIII.
Pseudo-Dionysius Areopagita, De coelesti hierarchia, w: Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma teologiczne, tł. M. Dzielska, Kraków 2005, s. 71‐138.
Rabanus Maurus, In honorem sanctae Crucis [De laudibus sancta Crucis]; manuskrypt w zbiorach Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits, nr inv. Latin 2421.
Ramon Llul, Le Livre du gentil et des trois sages; manuskrypt w zbiorach: Bibliothèque nationale de France, Département des Manuscrits: Français 22933.
Ramon Llul, Arbre de filosofia d’amor; manuskrypt w zbiorach: Palma de Mallorca, Collegi de la Sapiència (Biblioteca Diocesana de Mallorca) F-129.
Speculum virginum; manuskrypt w zbiorach: The Walters Art Museum w Baltimore, nr. Inv. W.72.
Thorney Computus; manuskrypt w zbiorach St John’s College, University of Oxford, MS 17.
Arnheim R., Sztuka i percepcję wzrokowa. Psychologia twórczego oka, tł. J. Mach, Gdańsk 2004.
Brożek B. – Hohol M., Umysł matematyczny Dlaczego matematykę potrafi uprawiać tylko jeden gatunek – Homo sapiens?, Kraków 2017.
Deręgowski J.B., Oko i obraz. Studium psychologiczne, Warszawa 1990.
Gombrich E.H., Pisma o sztuce i kulturze, opr. R. Woodfield, tł. D. Folga-Januszewska – S. Jaszyńska – M. Wrześniak, Kraków 2011.
Gombrich E.H., Sztuka i złudzenie: o psychologii przedstawienia obrazowego, tł. J. Zarański, Warszawa 1981.
Gombrich E.H., Zmysł Porządku: o psychologii sztuki dekoracyjnej, tł. D. Folga-Januszewska, Kraków 2009.
Kaczmarczyk J., Uniwersalia a przedmioty ogólne, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica” 17 (2006) s. 39‐59. (Crossref)
Kobielus S., Krzyż Chrystusa: od znaku i figury do symbolu i metafory, Warszawa 2011.
Kövecses Z., Język umysł kultura praktyczne wprowadzenie, tł. A. Kowalcze-Pawlik – M. Buchta, Kraków 2011.
Lakoff G. – Jonson M., Metafory w naszym życiu, tł. T.P. Krzeszowski, Warszawa 2010.
Murdoch J.E., Album of science. Antiquity and the Middle Ages, New York 1984.
Norman D., Dizajn na co dzień, tł. D. Malina, Kraków 2018.
Pellegrino G. di – Fadiga L. – Fogassi L. – Gallese V. – Rizzolatti G., Understanding motor events: A neurophysiological study, „Experimental Brain Research” 91 (1992) s. 176‐180. (Crossref)
Ramechandran V. S., Neuronauka o podstawach człowieczeństwa. O czym mówi mozg?, tł. A i M. Binerowie – E. Józefowicz, Warszawa 2016.
Rubin E., Visuell wahrgenommene Figuren: Studien in psychologischer Analyse, Copenhagen 1921.
Russell B., Dzieje filozofii Zachodu i jej związki z rzeczywistością polityczno-społeczną od czasów najdawniejszych do dnia dzisiejszego, tł. T. Baszniak – A. Lipszyc – M. Szczubiałka, Warszawa 2000.
Stones A., Gothic Manuscripts 1260‐1320. Part One, Volume Two: Catalogue, London – Turnhout 2013.
Tatarkiewicz W., Historia estetyki. Estetyka średniowieczna, Warszawa 1987.
Verboon A.R., The Medieval Tree of Porphyry: an Organic Structure of Logic, w: The Tree. Symbol, Allegory, and Mnemonic Device in Medieval Art and Thought, red. P. Salonius – A. Worm, Tornhout 2014, s. 95‐116. (Crossref)
Wittekind S., Visualizing Salvation: The Role of Arboreal Imagery in the Speculum humanae salvationis (Kremsmünster, Library of the Convent, Cod. 243), w: The Tree Symbol, Allegory, and Mnemonic Device in Medieval Art and Thought, red. P. Salonius – A. Worm, Turnhout 2014, s. 117‐142. (Crossref)
Yates F.A., Stuka pamięci, tł. W. Radwański, Warszawa 1977.
Zeki S., Art and the Brain, „Journal of Consciousness Studies” 6 (1999) s. 76‐96.
Instytut Historii Sztuki i Kultury UPJP II w Krakowie
Dr Jarosław Janowski, adiunkt w Katedrze Historii Sztuki Nowoczesnej, Instytut Historii Sztuki i Kultury UPJP II w Krakowie. Absolwent Wydziału Artystycznego UMCS oraz Projektowania na ASP w Warszawie, dr filozofii. Zajmuje się m.in. teorią sztuki, kognitywistyką, percepcją wizualną.
https://orcid.org/0000-0001-5719-1168a:1:{s:5:"pl_PL";s:82:"Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie";}
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.
