Can humility exist without poverty? A response by Cappadocian Fathers and John Chrysostom
Mariusz Szram
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , PolandAbstract
Greccy Ojcowie Kościoła IV w. uznawali zgodnie cnotę pokory za punkt wyjścia na drodze duchowego doskonalenia oraz za matkę wszystkich cnót. W duchu rozwijającego się monastycyzmu podkreślali przede wszystkim ścisły związek pokory z posłuszeństwem jako cnotą najbardziej jej pokrewną. Autor artykułu stara się znaleźć odpowiedź na pytanie, w jaki sposób postrzegali oni relację między pokorą i ubóstwem, mającą głęboką tradycję biblijną. Już w Starym Testamencie ludzie ubodzy (ptoco…) jako znajdujący się w potrzebie byli uważani za szczególnie skromnych i otwartych na pokorne szukanie pomocy u Boga i drugiego człowieka. Ojcowie Kapadoccy i Jan Chryzostom definiowali cnotę pokory jako przypisywanie wszelkiej chwały za dokonane dobre czyny samemu Bogu i niewywyższanie się ponad innych ludzi, nawet największych grzeszników. Zagadnienie związku ubóstwa z tak rozumianą pokorą poruszali komentując przede wszystkim pierwsze z ośmiu błogosławieństw Chrystusa na górze. Z analiz homilii poświęconych tej kwestii przez Grzegorza z Nyssy i Jana Chryzostoma wynikają następujące wnioski: (1) istnieją dwa rodzaje ubóstwa: duchowe i materialne, które są od siebie zależne; (2) istnieje także tzw. „złe ubóstwo”, które oznacza brak podstawowych cnót; jest ono przeszkodą do osiągnięcia cnoty pokory; (3) ubóstwo materialne ułatwia postawę pokory, ale nie wystarcza do osiągnięcia tej cnoty; (4) cnota pokory jest natomiast niemożliwa bez ubóstwa duchowego, które otwiera na Boga; (5) ludzie ubodzy w duchu, których dotyczy pierwsze błogosławieństwo, są synonimem ludzi pokornych.
Keywords:
Cappadocians Fathers, John Chrysostom, virtue of humility, virtue of poverty, theology of IVth centuryReferences
Adnès P., Humilité, DSp VII 1146-1147
Basilius Caesariensis, Adversus Eunomium 1, 13, ed. B. Sesboüé – G.-M. de Durand – L. Doutreleau, vol. 1, SCh 299, Paris 1982
Basilius Caesariensis, De humilitate hom., PG 31
Basilius Caesariensis, De iudicio Dei, PG 31
Basilius Caesariensis, Epistula, PG 32
Clemens Alexandrinus, Quis dives salvetur, ed. L Fruchtel, GCS 17 (Klemens Werke 3), Berlin 1970
Degórski B., Valori etici del monachesimo di San Girolamo. L’obbedienza / umiltà, in: L’etica cristiana nei secoli III e IV: Eredità e confronti. XXIV Incontro di studiosi dell’antichità cristiana, Roma 4-6 maggio 1995, SEA 53, Roma 1996, 317-337
Diogenes Laertius, Vitae philosophorum, ed. H.G. Huebnerus, vol. 2, Lipsiae 1831
Evagrius Ponticus, De malignis cogitationibus, ed. P. Géhin – C. Guillaumont – A. Guil-laumont, SCh 438, Paris 1998
Gauthier R.A., Magnanimité. L’idéal de la grandeur dans la philosophie païenne et dans la théologie chrétienne, Bibliothèque Thomiste 28, Paris 1951
George A., Pauvre, in: Dictionnaire de la Bible. Supplément 7, Paris 1962, 387-406
Gilen L., Die Demut des Christen nach dem Neuen Testament, “Zeitschrift für Aszese und Mystik” 13 (1938) 266-284
Gould G., Basil of Caesarea and Gregory of Nyssa on the Beatitudes, StPatr 22 (1989)
Gregorius Nyssenus, Orationes de beatudinibus, ed. J.F. Callahan, GNO 7/2, Leiden 1992
Joannes Chrysostomus, Ad Stagirium a daemone vexatum, PG 47
Joannes Chrysostomus, Ecloga 7. De humilitate animi, PG 63
Joannes Chrysostomus, In Acta Apostolorum hom., PG 60
Joannes Chrysostomus, In epistulam ad Ephesios hom., PG 62
Joannes Chrysostomus, In epistulam ad Hebraeos hom., PG 63
Joannes Chrysostomus, In Epistulam ad Romanos hom., PG 60
Joannes Chrysostomus, In Matthaeum hom., PG 58
Misiarczyk L., Osiem „logismoi” w pismach Ewagriusza z Pontu, Kraków 2007
Pałucki J., Dobre bogactwo, Lublin 1992
Tremblay J., St. John Chrysostom and the beatitudes, “Nicolaus. Rivista di teologia ecumenico-patristica. Nuova Serie” 25 (1998) 199-217
Szram M., Cnota pokory w nauczaniu greckich Ojców Kościoła IV wieku, Lublin 2014
Szram M., Pokora – „matka cnót” w ujęciu Bazylego Wielkiego i Jana Chryzostoma, RT 51 (2004) z. 4, 43-64
Špidlik T., La sophiologie de S. Basile, Roma 1961
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
License
Pursuant to the Act on Copyright and Related Rights of February 4, 1994, the Author of the publication grants the Publisher of the journal "Vox Patrum" a non-exclusive and free license to use the Work submitted for publication for an indefinite period of time on an unlimited territory in the following fields of use:
a. In the field of recording and reproducing the work - producing copies of the work using a specific technique, including printing, reprographic, magnetic recording and digital technology;
b. Within the scope of trading in the original or copies on which the work has been recorded - marketing, lending or renting the original or copies;
c. In the scope of disseminating the work in a manner other than specified in point b - public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and rebroadcasting, as well as making the work available to the public, so that everyone can have access to it at a place and time chosen by them.
Moreover, the Author allows the Publisher free of charge to use and dispose of the compilations of the Works.
The publisher may grant sub-licenses.
Third parties may use the Works and other materials containing or based on the Works in accordance with the Creative Commons Attribution 4.0 (also known as CC-BY-NC 4.0) license pattern.
