The circumstances of the composition of the hymn Akathistos in honour of the Blessed Virgin Mary
Józef Grzywaczewski
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , PolandAbstract
The author of this article tries to situate the famous Greek Hymn Akathistos in its large context. He presents the Old Testament tradition, especially the Psalms, and the New Testament tradition: Christological hymns and the person of Mary in the Gospel. The Christians of the first centuries used to sing hymns during their meetings of prayer. The old Hellenic tradition in poetry and music could also have influence on the Christian poetry and music, especially on the formal aspect of such compositions. It seems to be obvious that the Akathistos was inspired by the theological considerations on Mary as Christ’s Mother. This hymn is a great praise of Mary as Theotokos; this title was accepted officially in the Church by the Council of Ephesus (431). The exact date of the composition of the hymn is not known; it is only known that this hymn was sung in 626 in Constantinople as thanksgiving to Mary for the expelling of the aggressors (a regiment of the Persian army). The question of authorship of Akathistos is still discussed; most scholars attribute it to Romanos Melodus, but such an opinion is considered as probable. The aim of this article is to introduce the lector into the study on the theology of the Akathistos (Christology and Mariology). Surely, such a study can be precious for the Christian spirituality.
Keywords:
Mary, God’s Mother, hymn, Akathistos, TheotokosReferences
Der Hymn Akathistos im Abendland, ed. G.G. Meersseman, Freiburg 1958, 100-127 [tekst grecki i łaciński, wyd. krytyczne].
Fourteen Early Byzantine Cantica, ed. C.A. Trypanis, Wiener Byzantinische Studien 5, Wien 1968, 17-39 [tekst grecki i angielski, wyd. krytyczne].
Akathistos. Inno alla Madre di Dio. Edizione metrica. Mistagogia, Commento al testo, E. Toniolo, Roma 2017, 54-77 [tekst grecki, układ metryczny, wyd. krytyczne].
Akatyst ku czi Bogurodzicy, w: www.cyrylimetody.marianie.pl/akatystbt.htm; autor tłum. nie jest podany.
Akatyst, tłum. T. Szczurowski (OSBM), w: Misja Bialska Całoroczna, wyd. Supraśl 1792, 164-184 [w internecie na w/w stronie znajduje się wersja elektroniczna tego tłum. w opr. R. Piętki (25.03.2009)].
Hymnos Atkathistos, tłum. A. Bober, w: Antologia patrystyczna, Kraków 1965, 516-530.
Hymn Akathistos, tłum. W. Kania, w: Ojcowie Kościoła greccy i łacińscy. Teksty o Matce Bożej, Niepokalanów 1981, 265-282.
Akatyst ku czci Bogurodzicy. Starożytny hymn Maryjny z dodatkiem oficjów towarzyszących, tłum. M. Bednarz, red. J.S. Gajek – R. Piętka, Rzym 1980.
Akatyst ku czci Bogurodzicy, red. W. Klinger, Opole 2017.
Cyrillus Alexandrinus, Epistula ad Nestorium 2, tekst grecko-łacińsko-polski, układ i oprac. A. Baron – H. Pietras, tłum. A. Baron – H. Pietras – T. Wnetrzak, ŹMT 24 = DSP 1, Kraków 2001, 108-119.
Cyrillus Alexandrinus, Epistula ad Nestorium 3, tekst grecko-łacińsko-polski, układ i oprac. A. Baron – H. Pietras, tłum. A. Baron – H. Pietras – T. Wnetrzak, ŹMT 24 = DSP 1, Kraków 2001, 132-157.
Cyrillus Alexandrinus, Homilia IV. De Maria deipara in Nestorium, PG 77, 992-996, tłum. W. Kania: Cyryl Aleksandryjski, Mowa soborowa ku czci Bogarodzicy, w: Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, opr. W. Kania, Niepokalanów 1981, 101-104.
Didache, ed. W. Rordorf – A. Tuilier, SCh 248, Paris 1978, tłum. A. Świderkówna: Didache (Nauka dwunastu Apostołów), w: Pierwsi Świadkowie, red. M. Starowieyski, OŻ 8, Kraków, 19982, 39-52.
Egeria, Itinerarium seu Peregrinatio ad loca sancta, ed. P. Maraval, SCh 296, Paris 1982.
Ephraem Syrus, Carmina Sõgyâta 2, CSCO 186, 199-203, tłum. W. Kania: Efrem Syryjczyk, Pieśń Maryi do Boskiego Dziecięcia, w: Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, Niepokalanów 1981, 44-48.
Ephraem Syrus, Carmina Sõgyâta 3, CSCO 186, 203-209, tłum. W. Kania: Efrem Syryjczyk, Pieśń o Maryi, Symeonie i Dziecięciu, w: Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, Niepokalanów 1981, 60-68.
Ephraem Syrus, Hymni de Ecclesia 35, CSCO 198, 87-90, tłum. W. Kania: Efrem Syryjczyk, Pieśń o Ewie i Maryi, w: Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, Niepokalanów 1981, 40-43.
Hippolytus, Benedictiones Isaac et Iacob, PO 27, 6, 24, 76-78, tłum. W. Kania: Św. Hipolit Rzymski, Matka człowieka i Boga (z rozprawy „O błogosławieństwach Patriarchów), w: Ojcowie Kościoła łacińscy. Teksty o Matce Bożej, Niepokalanów 1981, 28-29.
Hymni graeci in Ambrosium Mediolanensem, ed. G. Pasini: Le fonti greche su Sain’Ambrogio di Milano, SAEMO 24/1, Milano – Roma 1990, tłum. G. Jaśkiewicz: Wschód Zachodowi. Greckie hymny ku czci łacińskiego biskupa Ambrożego z Mediolanu, Lublin 2012.
Irenaeus, Adversus haereses, PG 7, 437-1224, tłum. W. Myszor: Ireneusz z Lyonu i gnostycy. Zdemaskowanie i odparcie fałszywej gnozy. Tłumaczenie Adversus haereses. Księga I i II, SACh SN 17, Katowice 2016; tłum. W. Kania: Św. Ireneusz, Przyczyna naszego zbawienia (fragment), w: Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, Niepokalanów 1981, 24-25.
Iustinus, Apologia 1, ed. M. Marcovich, PTS 38, 1994, tłum. L. Misiarczyk: Justyn Męczennik, 1 Apologia, w: Justyn Męczennik, 1 i 2 Apologia. Dialog z Żydem Tryfonem, Warszawa 2012, 43-89; tłum. W. Kania: Św. Justyn, Oto Panna pocznie (fragment), w: Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, Niepokalanów 1981, 23.
Origenes, Homiliae in Lucam, ed. H. Crouzel – F. Fornier – P. Perichon, SCh 87, Paris 1962, tłum. S. Kalinkowski, Homilie o Ewangelii św. Łukasza, PSP 36, Warszawa 1986; tłum. W. Kania: Orygenes, Homilia na Nawiedzenie Najśw. Panny, Homilia na temat hymnu Magnificat, w: Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, Niepokalanów 1981, 26-29, 30-32.
Romanus Melodus, Hymnus 35, ed. J. Grosdidier de Matons, SCh 128, Paris 1967, 160- 187, tłum. W. Kania: Roman Piewca, Maryja pod Krzyżem, w: Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, Niepokalanów 1981, 110-116.
Sedulius Caelius, Epistula ad Macedonium, w: Sedulius Caelius, Opera omnia. Dzieła wszystkie. Tekst łacińsko-polski, tłum. H. Wójtowicz, Lublin 1999, 75-83.
Socrates Scholasticus, Historia ecclesiastica, PG 67, 29-842, tłum. S. Kazikowski: Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, Warszawa 1972.
Tertullianus, Apologeticum, ed. E. Dekkers, CCL 1, Turnhout 1954, 78-171, Documenta Catholica Omnia, 0160-0220 Tertullianus, Apologeticum, LT, tłum. J. Sajdak, Apologetyk, POK 20, Poznań 1947.
Tertullianus, De carne Christi, ed. J.-P. Mahé, SCh 216, Paris 1975, 210-309, tłum. W. Eborowicz – W. Kania: Tertulian, O Ciele Chrystusa (fragment 1-23), w: Ojcowie Kościoła łacińscy. Teksty o Matce Bożej, Niepokalanów 1981, 17-27.
Hymni Homerici, panteon.pl/Hymny-homeryckie [tekst grecki i polski].
Hymni orphici, pantheon.pl/Hymny-do-Bogow-hellenskich#orfickie [tekst grecki i polski].
Iosephus Flavius, Antiquitates Iudaicae, ed. B. Niese, Flavii Iosephi Opera, t. 1-4, Berlin 1885-1892, tłum. Z. Kubiak – J. Radożycki: Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, Poznań 1979.
Alès A. de., Dogme d’Ephèse, Paris 1931, 116-156.
Beck H.-G., Kirche und theologische Literatur im Byzantinishen Reich, München 1959.
Botte B. Dom, Rites et familles liturgiques, w: L’Église en prière, éd. A.G. Martimort, Paris 1961, 15-33.
Capelle B. Dom, Les fêtes mariales, w: L’Église en prière, éd. A.G. Martimort, Paris 1961, 747-765.
Denis-Boulet N.M., Analyse des rites et des prières de la messe, w: L’Église en prière, éd. A.G. Martimort, Paris 1961, 325-343.
Grosdidier de Matons J., Recherches sur Romanos le Mélode et sur les origines de Kontakion, Paris 1961.
Haussing H.W., Historia kultury bizantyńskiej, tłum. T. Zabłudowski, Warszawa 1969.
Jeanlin F., Citations et thèmes bibliques dans l’hymn Acathiste (byzantine) à la Mère de Dieu, w: La Liturgie interprète de l’Ecriture, éd. C. Braga – A. Pistoia, Paris 2002, 89-103.
Krypiakiewicz P.F., De hymni Acathisti auctore, ByZ 18 (1909) 357-382. (Crossref)
Kumaniecki K., Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1967.
Langkammer H., Chrystologiczne hymny Nowego Testamentu. Najstarszy obraz Chrystusa, Katowice 1976.
Marrou H.-I., Histoire de l’éducation dans l’Antiquité, t. 1: Le monde grec, Paris 1948, reprint 2000.
Maryja w tajemnicy Chrystusa, red. C. Napiórkowski – S. Longosz, Niepokalanów 1997.
Meersseman G.G., Der Hymn Akathistos im Abendland, Freiburg 1958.
Morrisson C., La continuité de l’Empire Romain en Orient, w: Le monde byzantin, éd. C. Morrison, t. 1: L’Empire d’Orient, Paris 2004, 3-48.
Nadolski B., Troparion, w: Leksykon Liturgii, opr. B. Nadolski, Poznań 2006, 1632.
Nikolaou Th., Akathistos Hymnos, w: Marienlexikon, opr. R. Bäumer – L. Scheffczyk, Regensburg 1988, 66-67.
PeltomaaL.M., The Image of the Virgin Mary in the Akathistos Hymn, Brill – Leiden – Boston – Köln 2001. (Crossref)
RachutaR., Muzyka w Biblii, praca doktorska pod kierunkiem K. Ilskiego, miejsce i data nie są podane, pełny tekst pracy w: https:/repozytorium.amu, edu.pl…/1Praca%dok-torska20%Robert%20Rachuta.pdf (dostęp 10.02.2018).
Starowieyski M., Sobory Kościoła niepodzielonego, Tarnów 1994.
Suski A., Hymniczne cytaty Nowego Testamentu w świetle „Formgeschichte”, StPł 15 (1977) 7-22.
Testa E., The faith of the Mother Church, transl. P. Rotondi, Jerusalem 1992.
The Oxford Bible Commentary, ed. J. Barton – J. Muddiman, Oxford 2001.
The Oxford Dictionary of the Christian Church, red. L. F. Cross – E.A. Livingstone, Oxford 1997.
Toniolo E.M., Akathistos. Inno alla Madre di Dio. Edizione metrica. Mistagogia, Commento al testo, Roma 2017.
Vereecken J., L’hymne Acathiste, Icône chantée et le mystère de l’Incarnation en nombres, „Byzantion” 63 (1993) 357-387.
Ware K., L’orthodoxie. L’Église des sept Conciles, transl. F. Lhoest, Paris 2002.
Wellesz E., A History of Byzantine Music and Hymnography, Oxford 1949, 19622.
Wołosiuk W., Kontakion, EK IX 744.
Woźniak J., Recepcja „Theotokos” u Ojców syryjskich, w: Maryja w tajemnicy Chrystusa, red. C. Napiórkowski – S. Longosz, Niepokalanów 1997, 69-77.
Wysocki M., Autorstwo „Te Deum” w świetle współczesnych badań, „E-Patrologos” 1 (2015) z. 4, 50-59.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
License
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.
