Possession and exorcisms in the early Christian apologetics of 2nd and 3rd century

Mariusz Terka

Wyższy Instytut Teologiczny w Częstochowie , Poland


Abstract

The article is the attempt to analyze the teaching of early christian apologists about possession and exorcisms in Church. They recognize that possession in the strict sense applies to a human body. By contrast, spiritual enslavement consists in introducing someone into impiety. Evil spirits, after turning away from their Creator, envy people the grace of God and try to take them away from God and to enslave. They claim to be gods and demand sacrifices and a cult. Magic is also the way to enslavement, because the effectiveness of magic is connected with the power of demons. An exorcism is a kind of spiritual fight in which a christian, in the name of Jesus, commands demons and liberates the possessed person. Exorcisms are the manifestation of God’s power, which beats evil spirits and exposes their lies. Although the main reason of the liberation is the power of God’s name, faith and ardent prayer of a possessed person and these who pray for him have also an im­pact on that process. Christians who live in the grace of God are under the care of Christ, so they don’t have to fear demons.

Keywords:

apologia, idolatry, impiety, demon, exorcism, Church, magic, prayer, God’s name, possession

Athenagoras, Supplicatio pro christianis, ed. B. Pouderon, SCh 379, Paris 1992, tłum. S. Kalinkowski: Atenagoras z Aten, Prośba za chrześcijanami, Warszawa 1985
Augustinus, Enarrationes in Ps., ed. D.E. Dekkers – I. Fraipont, CCL 38, Turnhout 1956
Clemens Alexandrinus, Protrepticus, ed. C. Mondésert, SCh 2, Paris 1949, tłum. J. Sołowianiuk: Klemens Aleksandryjski, Zachęta Greków, PSP 44
Clemens Alexandrinus, Stromata VII 22, 1 - 27, 6 ed. A. Le Boulluec, SCh 428, Paris 1997, 91-104, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska: Klemens Aleksandryjski, Kobierce, II, Warszawa 1994
Constitutiones apostolorum
Daniélou J., Teologia Judeochrze¬ścijańska, tłum. S. Basista, Kraków 2002
Daniélou J. – Mar¬rou H.I., Historia Kościoła, I, tłum. M. Tarnowska, Warszawa 1986
Garrigou-Lagrange R., Trzy okresy życia wewnętrznego wstępem do życia w niebie, tłum. T. Landy, Niepokalanów 2001
Gnilka J., Jezus z Na¬zaretu, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2005
Głowa W., Egzorcyzm, EK IV 735-736
Harmening D., Dämon, LThK III 1-2
Hasenfratz H.P., Religie świata starożytnego a chrześcijaństwo, tłum. U. Poprawska, Kraków 2006
Irenaeus, Adversus haereses, PG 7
Iustinus, Apologia, ed. Ch. Munier, SCh 507, Paris 2006, tłum. L. Misiar¬czyk: Justyn Męczennik, 2 Apologia, BOK 24
Kaczmarek T., Zło o charakterze osobowym – szatan w refleksji teologicznej i doświadczeniu Kościoła, w: Egzorcyzmy dawniej i dziś. W blasku Chrystusa i cieniu szatana, red. B. Bartkowski – A. Posacki, Warszawa 2004
Kelly J.N.D., Początki dok¬tryny chrześcijańskiej, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1988
Kertel¬ge K., Teufel, Dämonen, Exorcismen, w: Teufel – Dämonen – Besessenheit. Zur Wirklichkeit des Böses, ed. W. Kasper – K. Lehman, Mainz 1978
Kieling M., Kościół wobec idolatrii na podsta¬wie „Dokumentów Synodów” w latach 50-381, VoxP 30 (2010) t. 55, 275-285
Kirchschläger W., Exorcismus. Biblisch, LThK III 1126
Kołosowski T., Krytyka poli¬teizmu i kultów pogańskich w pismach apologetów II w., w: Wczesne chrześcijaństwo a religie, red. I.S. Ledwoń – M. Szram, Lublin 2012
Lactantius, Divinae Institutiones, ed. P. Monat, SCh 337, Paris 1987
Messner R., Exorcistat, LThK III 1129
Mielcarek K., Opętanie. W Biblii, EK XIV 643-646
Milewski I., Obyczaje życia codziennego chrześcijan drugiej połowy IV wieku w świetle pism Bazy¬lego Wielkiego, VoxP 17 (1997) t. 32-33, 101-112
Minucius Felix, Octavius, PL 3, tłum. M. Szar¬mach: Minucjusz Feliks, Oktawiusz, w: Apologie, PSP 44, Warszawa 1988
Montan A., Il ministro: carisma o instituzione?, w: Tra maleficio, patologie e possessione demoniaca. Teologia e pastorale dell’esorcismo, ed. M. Sodi, Padova 2003
Myszor W., Pierwotne chrześcijaństwo wo¬bec pluralizmu świata antycznego, w: Kościół, świat i zbawienie we wczesnym chrześcijaństwie, Warszawa 2004
Nadolski B., Liturgika. Sakramenty, sakramentalia, błogosławieństwa, III, Poznań 1992
Nilsson M.P., Geschichte der griechischen Religion, II, München 1974
Nowak A.J., Egzorcyzm, w: Leksykon teologii fundamentalnej, red. M. Rusecki – K. Kau¬cha – I.S. Ledwoń – J. Mastej, Lublin – Kraków 2002
Origenes, Contra Celsum, ed. M. Borret, SCh 132, Paris 1967, tłum. S. Ka¬linkowski: Orygenes, Przeciw Celsusowi, Warszawa 1986
Origenes, In Numeros hom., PG 12, tłum. S. Kalinkowski: Orygenes, Homilie o Księdze Liczb, PSP 34/1, Warszawa 1986
Ott M., Exorcismus. Religiongeschich¬tlich, LThK III 1125-1126
Pałucki J., Chrystus Boski Lekarz, w pismach Klemensa Aleksandryjskiego, w: Wczesnochrześcijańska asceza. Zagadnienia wybrane, red. F. Drączkowski – J. Pałucki, Lublin 1983
Pietras H. – Huber I., Celsus i inni. Nauka i życie chrześcijan w krytyce pogańskiej II w., w: Wczesne chrześcijaństwo a religie, red. I.S. Ledwoń – M. Szram, Lublin 2012
Pindel R., Magia czy Ewangelia, Kraków 2003
Popowski R., Wielki słownik grecko – polski Nowego Testamentu, Warszawa 2006
Posacki A., Encyklopedia zagro¬żeń duchowych. Mistyka, ezoteryzm, okultyzm, II, Radom 2009
Posacki A., Wybrane problemy z dziedziny okultyzmu, w: Egzorcyzmy dawniej i dziś. W blasku Chrystusa i cieniu szatana, red. B. Bartkowski – A. Posacki, Warszawa 2004
Skaźnik F. – Zimoń H., Demon. W religiach po¬zachrześcijańskich, EK III 1158-1159
Špidlík T. – Gargano I. – Grossi V., Duchowość Ojców Kościoła, tłum. K. Franczyk – J. Serafin, III, Kraków 2004
Stachowiak L., Demon. W Starym Testamencie, EK III 1159-1560
Szczur P., Problematyka społeczna w późnoantycznej Antiochii na podstawie na¬uczania homiletycznego Jana Chryzostoma, Lublin 2008
Szlaga J., Demon. W Nowym Testamencie, EK III 1160
Szram M., Ciało zmartwychwstałe w myśli patrystycznej przełomu II i III wieku, Lublin 2010
Tatianus, Oratio ad Graecos, ed. PG 6, tłum. L. Misiarczyk: Tacjan Syryjczyk, Mowa do Greków, BOK 24
Terka M., Magia w Biblii i u Ojców Kościoła, w: Magia – cała prawda, red. M. Piotrowski, Poznań 2010
Tertullianus, Apologeticum, ed. E. Dekkers, CCL 1, Turnhout 1954, tłum. J. Sajdak: Tertulian, Apologetyk, POK 20, Poznań 1947
Tertullianus, De corona, ed. Aem. Kroymann, CCL 2, Turnhout 1954, tłum. T. Skibiński: Tertulian, O wień¬cu, PSP 65
Tertullianus, De idolatria, ed. A. Reifferscheid – G. Wissowa, CCL 2, Turnhout 1954, tłum. K. Obrycki: Tertulian, O bałwochwalstwie, w: Tertulian, Wybór pism, III, PSP 65, Warszawa 2007
Tertullianus, De resurrectione carnis, ed. J.G.P. Borleffs, CCL 2, Turnhout 1954
Theophilus Antiochenus, Ad Autolycum, ed. G. Bardy, SCh 20, Paris 1948, tłum. L. Misiarczyk: Teofil z Antiochii, Do Autolika, w: Pierwsi apologeci greccy, BOK 24, Kraków 2004
Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, II, Warszawa 1983
Witczyk H., Opętanie, w: Słow¬nik Teologiczny, II, red. A. Zuberbier, Katowice 1989
Wygralak P., Stanowisko Kościoła wobec idolatrii i magii na terenach Galii i Hiszpanii w późnej starożytności chrześcijańskiej (VI-VII w.), Poznań 2011
Wy¬gralak P., Stanowisko Ojców Kościoła wobec magii, w: Wczesne chrześcijaństwo a religie, red. I.S. Ledwoń – M. Szram, Lublin 2012
Wypustek A., Rola oskarżenie o magię i wróżbiarstwo w prześladowaniu chrześcijan na przełomie II i III wieku, VoxP 17 (1997) t. 32-33, 45-60
Zalewski S., Walka z osobowym złem. Studia o posłudze egzorcyzmowania w Kościele Katolickim, Płock 2013
Zarzycka B., Opętanie. W Psychologii, EK XIV 644-646

Published
2013-01-25


Terka, M. (2013). Opętanie i egzorcyzmy w apologetyce wczesnochrześcijańskiej II-III wieku. Vox Patrum, 59, 87–111. https://doi.org/10.31743/vp.4016

Mariusz Terka 
Wyższy Instytut Teologiczny w Częstochowie



License

Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.