Świętego Hieronima przedmowy do ksiąg biblijnych w Wulgacie - zagadnienia wstępne
Michał Przemysław Sołomieniuk
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-3702-8096
Abstrakt
W roku 2017 opublikowano w serii Sources Chrétiennes (nr 592) tom, zawierający edycję krytyczną przedmów do ksiąg biblijnych autorstwa św. Hieronima. W oparciu o to wydanie a także starsze opracowania w niniejszym artykule została przedłożona lista przedmów autorstwa Hieronima i lista odbiorców łacińskich tłumaczeń poszczególnych ksiąg. Ponadto w artykule zostaje podjęta kwestia merytorycznej treści przedmów i odniesień do literatury antycznej. Dzięki tym analizom można wyróżnić teksty, które Strydonita faktycznie pisał jako przedmowy, poznać krąg jego duchowych przyjaciół, a ponadto dowiedzieć się o trudach pracy translatorskiej i zarzutach przeciwników dzieła Hieronimowych tłumaczeń.
Słowa kluczowe:
św. Hieronim, Wulgata, tłumaczenia biblijne, przedmowy do ksiąg biblijnychBibliografia
Biblia sacra iuxta vulgatam versionem, red. R. Weber, R. Gryson, Stuttgart 1969, 20075.
Biblia sacra, Gniezno, Archiwum Archidiecezjalne, sygn. BK Ms 142.
Cicero, Pro Flacco, w: tegoż, Orationes, ed. A. C. Clark, Bibliotheca Oxoniensis Oxonii [1909].
Hieronimus, Epistulae, pars I, red. I. Hilberg, CSEL LIV, Vindobonae-Lipsiae 1910; tł. J. Czuj, M.Ożóg: Hieronim ze Strydonu, Listy, tom 1- ŹMT 54, tom 2 – ŹMT 55, Kraków 2010.
Hieronimus, Gennadius, De viris inlustribus, red. C. A. Bernoulli, Freiburg i. B., Lepzig 1895; tł. W. Szołdrski CSsR: św Hieronim, O znakomitych mężach, Eteria, Pielgrzymka do miejsc świętych, PSP VI, Warszawa 1970.
Homerus, Odyssea, red. M. L. West, Bibliotheca Teubneriana 2026, Berlin 2017; tł. L. Siemieński: Homer, Odyseja, Wrocław 19596. (Crossref)
Horatius, Epodae; w: tegoż, Opera, red. E. C. Wickham, H. W. Garrod, Bibliotheca Oxoniana, Oxonii 1963; tł. różni: Kwintus Horacjusz Flakkus, Dzieła wszystkie, tom II: Gawędy, listy, sztuka poetycka, red. O. Jurewicz, Warszawa 1988.
Jérôme, Préfaces aux livres de la Bible, red. A. Canellis, SCh 592, Paris 2017.
Quintilianus, Institutionis oratorie libri XII, pars prior, red. L. Radermacher, V. Buchheit, Bibliotheca Teubneriana, Lipsiae 1959.
Rhetores latini minores, red. K. Halm, Lipsiae 1863.
Sallustius, Bellum Iugurthinum, w: tegoż, Catilina, Iughurta, Fragmenta ampliora, red. A. Kurfess, Bibliotheca Teubneriana, Lipsiae 19573.
Vergilius, Aeneis, w: tegoż, Opera, red. R. A. B. Mynors, Bibliotheca Oxoniana, Oxonii 1970; tł. T. Karyłowski SJ: Wergiliusz, Eneida, Warszawa 19813.
Vergilius, Georgicon, w: tegoż, Opera, ed. R. A. B. Mynors, Bibliotheca Oxoniana, Oxonii 1969; tł. A. L. Czerny: Wergiliusz, Georgiki, Warszawa 1956.
Cimosa M., Guida allo studio della Bibbia latina. Dalla Vetus Latina, alla Vulgata, alla Nova Vulgata. Vol. I, Roma 2008.
Engel G., De antiquorum epicorum didacticorum historicorum prooemiis. Dissertatio inauguralis quam auctoritate et consensu amplissimi philosophorum in Academia Philippina Marpurgensi ordinis ad summos in philosophia honores rite capessendos scripsit Georgius Engel Moenofrancofurtensis Borussus, Marpurgi Cattorum [Marburg], 1910.
Gräfenhain R., De more libros dedicandi apud scriptores Graecos et Romans obvio, Marpurgi Cattorum [Marburg] 1892.
Majewski M., Jak przekłady zmieniają Biblię. O tłumaczeniu Pisma Świętego raz jeszcze, Kraków 2019.
Norden E., Die antike Kunstprosa, Leipzig 199510.
Repertorium Biblicum Medii Aevi, red. F. Stegmüller, K. Reinhardt, t. 1: Initia biblica, apocrypha, prologi, Madryt 19812
Steinmann J., Hieronymus. Ausleger der Bibel. Weg und Werk eines Kirchenvaters, Leipzig [1973].
Schild M. E., Abendländische Bibelvorreden bis zur Lutherbibel, Heidelberg 1970.
Stade W., Hieronymus in prooemiis quid tractaverit et quos auctores quasque leges rhetoricas secutus sit, Rostochii 1925
Stummer F., Einführung in die lateinische Bibel, Paderborn 1928.
Zampa P., I santi del Friuli, Pradamano 1930.
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie https://orcid.org/0000-0002-3702-8096
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
