De mortibus boum – ekloga o ocaleniu w czasie zarazy. Przybliżenia literackie i teologiczne z dodaniem przekładu
Tadeusz Gacia
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1836-9506
Abstrakt
Artykuł przedstawia utwór De mortibus boum, napisany najprawdopodobniej przez Endelechiusza na początku V wieku. Nawiązuje on do klasycznej tradycji bukolicznej, a jednocześnie zrywa z konwencją tego gatunku literackiego, realistycznie oddając śmiertelną zarazę bydła, ma jednak charakter alegoryczny. Jest on pochwałą i propagowaniem chrześcijaństwa, które przenikało wtedy na wieś. Krzyż znaczony na czołach zwierząt przez chrześcijańskiego pasterza symbolizuje zwycięstwo nowej religii nad pogaństwem i nadzieję ludzkości, której obrazem jest trzoda. Autor artykułu przedstawia i systematyzuje przemyślenia kilku filologów zajmujących się szczegółowo tym utworem. Integralną częścią opracowania jest tłumaczenie De mortibus boum na język polski.
Słowa kluczowe:
Słowa kluczowe: Endelechiusz, bukolika chrześcijańska, interpretacja lagoryczna, zaraza, krzyż – znakiem ocalenia.Bibliografia
P. Vergilius Maro, Georgica, III, 478-566.
T. Lucretius Carus, De rerum natura, VI, 1090-1286.
Severus Sanctus Endelechius, De mortibus boum, wyd. F. Piper, Titi Flavii Clementis Alexandrini hymnus in Christum Salvatorem Graece et Latine. Severi Sancti Endelechii rhetoris et poetae Christiani carmen bucolicum de mortibus boum Latine et Germanice, Gottingae 1835. s. 69-154; wyd. Jo. A. Giles, Severi Sancti, rhetoris et poetae christiani, «De mortibus boum»; carmen ab Elia Vineto et Petro Pithæo servatum, cum notis atque præfationibus Johannis Weitzii, Wolfgangi Seberi, et Jo. Christiani Wernsdorfii, Londini 1838; wyd. J.-B. Martin, F. Monnier et A. de Boudard, libr. Girard et Josserand, Lyon/Paris, 1864, texte et trad. en ligne http://remacle.org/bloodwolf/eglise/endelechus/boeuf.htm ; Anthologia latina sive poesis latinae supplementum, pars prior, fasc. II, rec. A. Riese, Lipsiae 1870, s. 314-318; C. White, Early Christian Latin Poets, London ad New York 2000, s. 70-75.
Curtius E.R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. A. Borowski, Kraków 1997, s.198.
Cytowska M., H. Szelest, Literatura rzymska. Okres cesarstwa – autorzy chrześcijańscy, Warszawa 1994, s. 229-230.
J. Fontaine, « Le baroque romain antique: un courant esthétique persistant à travers la littérature latine », w: Questionnement du baroque, red. A. Vermeylen, Louvain-la-Neuve, 1986, s. 14-38.
Gacia T., Topos locus amoenus w łacińskiej poezji chrześcijańskiego antyku, "Vox Patrum" 52/2 (2008) s. 192-193. (Crossref)
Helbig M., «De mortibus boum» – sielanki ostatnie starcie, „Scripta Classica" 6 (2009), s. 125-135.
Opelt J., Endelechio, DPAC t. I,, kol. 1153-1154.
Petringa M.R., Il signum crucis nel De mortibus boum di Endelechio (vv.97-132), „Commentaria Classica. Studi di filologia greca e latina” 6, 2019, Supplemento. Tenax memoria. In ricordo di Sandro Leanza, a cura di M. A. Barbàra e M.R.Petringa, s. 147-175.
Starowieyski M. Wstęp, w: Muza łacińska. Antologia poezji wczenochrześcijańskiej i średniowiecznej, opr. M. Starowieyski, Wrocław 2007.
Warburg I., Proposals tradition of the poem “De mortibus boum” by Severus Sanctus for the textual Endelechius, „Museum für Philologie” 158, 1 (2015), s. 185-198.
Warburg I,, Problemas de edición, traducción einterpretación en el poema De mortibus boum (vv. 8,17 y 128), „Stylos” 2015, 24(24), s. 277-287.
Warburg I., El barocco Teodosiano en el poema De mortibus boum, „Revue des Études Anciennes” 118 (2016), s. 511-525.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych https://orcid.org/0000-0002-1836-9506
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
