Spotkanie ze śmiercią jako doświadczenie nie-obecności w świetle "Wyznań" św. Augustyna
Mariusz Terka
Wyższy Instytut Teologiczny w Częstochowie , PolskaAbstrakt
Artykuł ten opiera się na tezie, że w życiu doczesnym spotkanie ze śmiercią jest dane w śmierci najbliższych i jako doświadczenie ich nieobecności. Dla św. Augustyna osoby te to przyjaciel, matka oraz syn, których śmierć wspomina on w Wyznaniach. Artykuł został podzielony na trzy części. Pierwsza opisuje więzy międzyludzkie. Nieobecność opiera się na istniejącej wcześniej na wspólnocie wartości oraz na więzach miłości, która sprawia, że jeden dla drugiego jest kimś ważnym, a razem stanowią jedną duszę. Druga część jest opisem przeżyć, jakich doświadcza Augustyn po śmierci bliskich. Jest ona bolesną stratą, nieszczęściem pozostawiającym ranę w duszy i jej rozdarciem. Trzecia część ujmuje śmierć jako doświadczenie nieobecności. Jawi się ona jako pustka, która dotyka duszy. Ukazuje się ona jako nie-obecność, a śmierć jako niszcząca siła. Łagodzi ją wiara, która pozwala doświadczyć nie-obecności jako opuszczenia i tymczasowego rozstania. W perspektywie wiary chrześcijańskiej śmierć jest chwilowym, choć bolesnym rozstaniem, a nie-obecność zawiera w sobie troskę o zbawienie bliskiej osoby oraz nadzieją na ponowne spotkanie.
Słowa kluczowe:
ból, brak, cierpienie, matka, miłość, nieobecność, nieszczęście, przyjaciel, syn, śmierć, utrata, wiara, zbawienie, życie wieczneBibliografia
Augustinus, Confessiones, ed. A. Trapè – C. Carena, NBA 1, Roma 1991, tłum. J. Czuj, Św. Augustyn, Wyznania, Warszawa 2001.
Augustinus, Contra academicos, ed. W.M. Green, CCL 29, Turnholti 1970, s. 3-61, tłum. K. Augustyniak, Św. Augustyn, Przeciw akademikom, Kraków 2007.
Augustinus, Epistula 92, ed. M. Pellegrino, NBA 21, Roma 1969, s. 796-802.
Augustinus, Epistula 130, ed. L. Carrozzi, NBA 22, Roma 1971, s. 72-108.
Augustinus, Epistula 258, ed. L. Carrozzi, NBA 23, Roma 1974, s. 884-888.
Augustinus, De Genesi ad litteram imperfectus, ed. A. di Giovanni – A. Penna – L. Carrozzi, NBA 9/1, Roma 1988, s. 198-265, tłum. J. Sulowski, Św. Augustyn, Niedokończony komentarz słowny do Księgi Rodzaju, w: Św. Augustyn, Pisma egzegetyczne przeciw manichejczykom, PSP 25, Warszawa 1980, s. 83-112.
Augustinus, In Ioannis Evangelium tractatus CXXIV, ed. R. Willems, CCL 36, Turnhout 1954, s. 1-688, tłum. W. Szołdrski – W. Kania, Św. Augustyn, Homilie na Ewangelię św. Jana, w: Św. Augustyn, Homilie na Ewangelię i Pierwszy list św. Jana, PSP 15/1-2, Warszawa 1977.
Augustinus, De civitate Dei XI-XXII: ed. B. Dombart – A. Kalb, CCL 48, Turnhout 1955, s. 321-866, tłum. W. Kubicki, Św. Augustyn, Państwo Boże, Kęty 2002.
Augustinus, Soliloquia, ed. D. Gentili, NBA 3/1, Roma 1970, s. 382-487, tłum. A. Świderkówna, Św. Augustyn, Solilokwia, w: Św. Augustyn, Dialogi filozoficzne, Kraków 2001, 239-305.
Augustinus, De Trinitate, ed. A. Trapè – M.F. Sciacca, NBA 4, Roma 2003, tłum. M. Stokowska, Św. Augustyn, O Trójcy Świętej, POK 25, Poznań – Warszawa – Lublin 1962. (Crossref)
Augustinus, Enarrationes in Psalmos, ed. E. Dekkers – I. Fraipont, CCL 38-40, Turnhout 1956, tłum. J. Sulowski, Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów, tłum. J. Sulowski, PSP 37-42, Warszawa 1986.
Augustinus, In epistulam Iohannis ad Parthos tractatus, ed. G. Madurini – L. Muscolino, NBA 24/2, Roma 1968, s. 1636-1855, tłum. W. Szołdrski – W. Kania, Św. Augustyn, Homilie na Pierwszy List św. Jana, w: Św. Augustyn, Homilie na Ewangelię i Pierwszy list św. Jana, PSP 15, 2, Warszawa 1977, s. 381-502.
Epikur, List do Menoikeusa, w: Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów X, 125, tłum. I. Krońska i inni, Warszawa 2012, s. 643-650.
Berardino A. de, Monica, w: Agostino. Dizionario Enciclopedico, ed. A. Fitzgerald – L. Alici – A. Pieretti, Roma 2007, s. 967-969.
Bourke V.J., Augustine’s Quest of Wisdom. Life and Philosophy of the Bishop of Hippo, Milwaukee 1945.
Brown P., Augustine of Hippo, Berkeley – Los Angeles 1969.
Brown P., Ciało i społeczeństwo. Mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie, tłum. I. Kania, Kraków 2006.
Courcelle P., Recherches sur les Confessions de Saint Augustin, Paris 1950.
Cremona C., Augustyn z Hippony. Rozum i wiara, tłum. M. Serejska-Wróbel, Warszawa 1993.
Częsz B., Śmierć. Kres i początek życia w przekazach patrystycznych, w: Człowiek w perspektywie doczesności i wieczności. Antropocentryzm Ojców Kościoła, red. B. Częsz, Teologia Patrystyczna 3, Poznań 2006, s. 11-23.
Eckmann A., Radość (gaudium) w nauczaniu św. Augustyna, Vox Patrum 58 (2012), s. 307-314. (Crossref)
Fitzgerald A.D., Adeodato, w: Agostino. Dizionario Enciclopedico, ed. A. Fitzgerald – L. Alici – A. Pieretti, Roma 2007, s. 113.
Fleteren F. van, Confessiones, w: Agostino. Dizionario Enciclopedico, ed. A. Fitzgerald – L. Alici – A. Pieretti, Roma 2007, 448-457.
Haste M., „So many voices”: The Piety of Monica, Mother of Augustine, „Journal of Discipleship and Family Ministry” 4/1 (2013), s. 6-10.
Lepojärvi J., A Friend’s Death: C.S. Lewis Disagreement with St. Augustine, „Sehnsucht: The C.S. Lewis Journal” 5/6 (2011-2012), s. 67-80.
Lienhard J.T., Amicizia, amici, w: Agostino. Dizionario Enciclopedico, ed. A. Fitzgerald – L. Alici – A. Pieretti, Roma 2007, s. 174-175.
Madec G., Adeodatus, AugLex 1, hrsg. C. Mayer, Basel – Stuttgart 1986, 87-90.
Majkrzak H., Przyjaźń w życiu św. Augustyna, Kraków 2007.
Melville G., The Body between Creation, Fall, Death, and Resurrection. The Human Being and Corporal Life in the View of St. Augustine, w: Thinking the Body as a Basic, Provocation, and Burden of Life. Studies in intercultural and historical Context, ed. G. Melville – C. Ruta, Berlin – Boston 2015, s. 73-88. (Crossref)
O’Meara J.J., Porhyry’s Philosophy from Oracles in Augustine, Paris 1959.
Papini G., Święty Augustyn, tłum. A. Brzozowska, Warszawa 1958.
Piazza A., The Experience of Death: The Immortality of the Soul and the Unity of the Person in Landsberg, Scheler, and Augustine, w: The Resounding Soul: Reflections on the Metaphysics and Vivacity of the Human Person, ed. E.A. Lee – S. Kimbriel, Cambridge 2015, s. 25–39. (Crossref)
Plezia M., Słownik łacińsko – polski, t. I-V, Warszawa 2007.
Power K., La Familia di Agostino, w: Agostino. Dizionario Enciclopedico, A. Fitzgerald – L. Alici – A. Pieretti, Roma 2007, s. 707-709.
Schlabach G., For the Joy Set Before Us: Augustine and Self-Denying Love, South Bend 2001.
Simon P., Aurelius Augustinus. Sein geistiges Profil, Paderborn 1954.
Swoboda A., Wizerunek matki w pismach Seneki filozofa i w Enarrationes in Psalmos św. Augustyna, "Vox Patrum" 42-43 (2002), s. 233-252. (Crossref)
Turek W., Id non culpam, sed poenam esse iudicabam (Confessiones VII 3, 5). Niektóre wątpliwości i refleksje św. Augustyna analizującego źródło zła, "Vox Patrum" 59 (2013), s. 241-250. (Crossref)
Turzyński P., Piękno w teologii świętego Augustyna. Próba systematyzacji augustyńskiej estetyki teologicznej, Radom 2013.
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
