Św. Anna w apokryfach Nowego Testamentu
Paweł Rabczyński
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-8732-7019
Abstrakt
Współczesne badania hagiologiczna podkreślają, że święci wskazują na Jezusa Chrystusa i do Niego prowadzą. Dzięki nim lepiej poznajemy Zbawiciela w Jego bóstwie i w Jego człowieczeństwie. Dotyczy to szczególnie tych świętych, którzy należeli do ziemskiej rodziny Jezusa. Poświadczają oni historyczność osoby Chrystusa i jego zanurzenie w ludzkich dziejach. Uwiarygadniają Jezusa Chrystusa jako prawdziwego człowieka. Celem niniejszego opracowania, zatytułowanego Święta Anna w apokryfach Nowego Testamentu, jest ukazanie postaci matki Najświętszej Maryi Panny we wskazanych źródłach: Protoewangelii Jakuba, Ewangelii Pseudo-Mateusza, Księdze o narodzeniu świętej Maryi, Ewangelii Dzieciństwa Ormiańskiej oraz Transitus Jana Teologa. Sięgnięcie do apokryfów wydaje się sensowne wobec milczenia o postaci w księgach kanonicznych. Są one świadectwem rozwoju teologicznej świadomości wyznawców Chrystusa i równoprawnymi źródłami poznania teologicznego. Św. Anna nie jest postacią pierwszoplanową apokryfów. Jest ukazywana zawsze w pełnej zależności od osoby Najświętszej Maryi Panny. Sposób jej obrazowania uzależniony jest od koncepcji mariologii dominującej w danym dziele. Anna jest przedstawiana przede wszystkim jako matka Maryi, osoba o szlachetnej prostocie, wspierającą modlitwą i jałmużną potrzebujących. Jej cechą charakterystyczną jest pełne zaufanie Bogu, nawet w chwilach trudnych, cierpienia i próby. Anna jest wzorową żoną i matką, zatroskaną o męża i dom. Jej życiowym powołaniem było zrodzenie i wychowanie Matki Zbawiciela.
Słowa kluczowe:
święta Anna, żona św. Joachima, matka Najświętszej Maryi Panny, apokryfy Nowego Testamentu, ewangelie apokryficzneBibliografia
Evangelium infantiae armeniace, Ewangelia Dzieciństwa Ormiańska, tł. E. Nowak, opr. M. Starowieyski, w: Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie apokryficzne, cz. 1: Fragmenty. Narodzenie i dzieciństwo Maryi i Jezusa, red. M. Starowieyski, Kraków 2009, s. 442-541.
Libellus de Nativitate Sanctae Mariae, Księga o narodzeniu świętej Maryi, tł. K. Obrycki, opr. M. Starowieyski, w: Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie apokryficzne, cz. 1: Fragmenty. Narodzenie i dzieciństwo Maryi i Jezusa, red. M. Starowieyski, Kraków 2009, s. 331-341.
Pseudo-Matthaei Evangelium, Ewangelia Pseudo-Mateusza, tł. K. Obrycki, w: Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie apokryficzne, cz. 1: Fragmenty. Narodzenie i dzieciństwo Maryi i Jezusa, red. M. Starowieyski, Kraków 2009, s. 293-316.
Protevangelium Jacobi, Protoewangelia Jakuba, tł. i opr. M. Starowieyski, w: Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie apokryficzne, cz. 1: Fragmenty. Narodzenie i dzieciństwo Maryi i Jezusa, red. M. Starowieyski, Kraków 2009, s. 268-290.
Transitus Jana Teologa, tł. i opr. M. Starowieyski, w: Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie apokryficzne, cz. 2: Św. Józef i św. Jan Chrzciciel. Męka i zmartwychwstanie Jezusa. Wniebowzięcie Maryi, red. M. Starowieyski, Kraków
, s. 800-809.
Adamiak E., Traktat o Maryi, w: Dogmatyka, t. 2, red. E. Adamiak – A. Czaja – J. Majewski, Warszawa 2006, s. 17-287.
Altaner B. – Stuiber A., Patrologia. Życie, pisma i nauka Ojców Kościoła, tł. P. Pachciarek, Warszawa 1990.
Benedykt XVI, Bądźcie uczniami Chrystusa i głoście go ludziom. Homilia podczas nieszporów i spotkania z seminarzystami oraz osobami konsekrowanymi, Bazylika św. Anny w Altötting, 11.09.2006, „L’Osservatore Romano” 11 (2006) s. 21-22.
Cartlidge D.R. – Elliott J.K., Art and the Christian Apocrypha, London 2001.
Cullmann O., The Protoevangelium of James, w: New Testament Apocrypha, t. 1, red. W. Schneemelcher, Louisville 1991, s. 421-438.
Elliott J.K., The Apocryphal New Testament, Oxford 1993.Jan Paweł II, Homilia w czasie nieszporów maryjnych, Góra Świętej Anny, 21.06.1983, w: https://www.ekai.pl/dokumenty/homilia-w-czasie-nieszporow-maryjnych-gora-swietej-anny/ (dostęp: 28.05.2021).
Jezierski J., Maryja początkiem nowego świata. Zarys mariologii katolickiej, Kraków 2012.
Kelly J.N.D., Początki doktryny chrześcijańskiej, tł. J. Mrukówna, Warszawa 1988.
Libri de Nativitate Mariae. Pseudo-Matthaei Evangelium, textus et commentarius, red. R. Beyers – J. Gijsel, Turnhout 1997.
Ratzinger J./Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu. Dzieciństwo, tł. W. Szymona, Kraków 2012.
Słomkowski A., Teologia życia duchowego w świetle Soboru Watykańskiego II, opr. M. Chmielewski, Ząbki 2000.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świece współczesnym Gaudium et spes, Poznań 2005.
Święci w wierze, tradycji, literaturze i sztuce. Inspiracje do badań hagiologicznych, red. K. Parzych-Blakiewicz, Olsztyn 2017.
Werbiński I., Hagiologia a inne dyscypliny naukowe, „Studia Nauk Teologicznych” 1 (2006) s. 151-166.
Wojtowicz M., Święta Anna – ideał żony i matki w starożytnym i staropolskim piśmiennictwie apokryficznym, „Prace Literaturoznawcze” 4 (2016) s. 87-98.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie https://orcid.org/0000-0002-8732-7019
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
