Pedagogia Ojców Kościoła w ujęciu Siergieja Awierincewa. Z zagadnień recepcji chrześcijańskiego antyku we współczesnym pisarstwie rosyjskim
Abstrakt
Artykuł dotyczy problematyki bycia uczniem Chrystusa. Temat Kościoła jako szkoły, Jezusa jako nauczyciela, chrześcijan jako uczniów i dzieci Bożych był podejmowany często przez Ojców Kościoła. W związku z tym wykorzystane zostały takie teksty patrystyczne, jak: Paedagogus Klemensa Aleksandryjskiego, Epistola encyclica, De incarnatione Verbi Atanazego Aleksandryjskiego, De Sancta et Vivifica Trinitate, In psalmum XLVII Teodoreta z Cyru, De Spiritu Sancto Bazylego Wielkiego, Vita Moysis Grzegorza z Nyssy, De perfectione hominis Efrema Syryjczyka. W artykule przeanalizowany został esej naukowy o pedagogii patrystycznej: Świat jako szkoła (1977) Siergieja Awierincewa, rosyjskiego intelektualisty, zafascynowanego spuścizną wczesnochrześcijańskich autorów. Analiza przedstawia eseistyczne przybliżenie, ukazujące takie zagadnienia, jak: szkoła uczniów Chrystusa, szkoła dzieci Bożych, niemowląt, dzieci-starców i starców-dzieci, szkoła prostoty, pokuty i chrześcijańskich zmagań. Metodologia badawcza oparta jest tu przede wszystkim na hermeneutycznym wczytywaniu się w teksty (patrystyczne, eseistyczne, poetyckie), ale też na wychwyceniu eseistycznej optyki Awierincewa, przy uwzględnieniu kontekstów historycznych, społeczno-politycznych, biograficznych, literaturoznawczych. Siergiej Awierincew, zajmujący się patrystyką w niesprzyjających ateistycznych warunkach państwa totalitarnego, poprzez swoje, na pozór nieaktualne i zupełnie niekoniunkturalne badania nad chrześcijańskim antykiem wniósł niebagatelny wkład w duchowe odrodzenie społeczeństwa w czasach schyłku Związku Radzieckiego oraz na początku transformacji polityczno-gospodarczej.
Słowa kluczowe:
pedagogia, Siergiej Awierincew, Bizancjum, literatura rosyjska, uczeń Chrystusa, literatura wczesnochrześcijańskaBibliografia
Athanasius, De incarnatione Verbi, PG 25, tł. M. Wojciechowski, Atanazy z Aleksandrii, O wcieleniu Słowa, PSP 61, Warszawa 1998, s. 21-76.
Athanasius, Epistula encyclica ad episcopos, PG 25, tł. P. Szewczyk, Św. Atanazy Aleksandryjski, List encykliczny do biskupów, „Vox Patrum” 56 (2011) s. 559-578. (Crossref)
Basilius Magnus, De Spiritu Sancto, PG 32, tł. A. Brzóstkowska, Św. Bazyli Wielki, O Duchu Świętym, Warszawa 1999.
Basilius Magnus, Homiliae in Hexaemeron, PG 29.
Clemens Alexandrinus, Paedagogus, PG 8, tł. M. Szarmach, Klemens Aleksandryjski, Wychowawca, Toruń 2012.
Evagrius Ponticus, Epistola LVIII, w: Evagrius Ponticus, ed. W. Frankenberg Berlin 1912, tł. A. Ziernicki – L. Nieścior, Ewagriusz z Pontu, List 58, w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, opr. L. Nieścior, Kraków 2007, s. 201-208.
Gregorius Nyssenus, De Vita Moysis, PG 44, tł. S. Kalinkowski, Grzegorz z Nyssy, Życie Mojżesza, Kraków 2009.
Isaak Sirianin, Tvoreniya. Slovo 35, Sergiyev Posad 1911.
Johannes Climacus, Scala Paradisi, PG 88, tł. W. Polanowski, Św. Jan Klimak, Drabina Raju, Kęty 2011.
Theodoretus Cyrensis, In psalmum, PG 75.
Theodoretus Cyrensis, De Sancta et Vivifica Trinitate, PG 75, tł. P. Szewczyk, Teodoret z Cyru, O Trójcy świętej, w: http://patres.pl/teodoret-z-cyru-o-trojcy-swietej/ (dostęp: 15.04.2021).
Awierincew S., Modlitwa o słowa. Wiersze, tł. W. Woroszylski, Poznań 1995.
Awierincew S., Mezhdu „iz’yasneniyem” i „prikroveniyem”: situatsiya obraza v poezii Yefrema Sirina, w: Vostochnaya poetika: Spetsifika khudozhestvennogo obraza, red. P. Grintser, Moskva 1983.
Averintsev S., Poetika rannevizantiyskoy literatury, Sankt-Peterburg 2004.
Awierincew S., Zoloto v sisteme simvolov rannevizantiyskoy literatury, w: S. Awierincew, Poetika rannevizantiyskoy literatury, Sankt-Peterburg 2004, s. 404-425.
Awierincew S., Bizancjum a Ruś. Dwa typy duchowości. Święte cesarstwo, tł. M. Hajduk, „Tygodniki Podlaski” 5/1 (1989) s. 4-5.
Awierincew S., Bizancjum a Ruś. Dwa typy duchowości. Święte cesarstwo, tł. J. Aulak, „Przegląd Humanistyczny” 10 (1990) s. 1-16.
Awierincew S., Na skrzyżowaniu tradycji literackich literatura bizantyńska: źródła i zasady twórcze, tł. D. Ulicka, „Literatura na Świecie” 11 (1985) s. 283-319.
Awierincew S., Na skrzyżowaniu tradycji szkice o literaturze i kulturze wczesnobizantyjskiej, tł. D. Ulicka, Warszawa 1988.
Awierincew S., Początek kosmosu i początek historii, tł. D. Ulicka, „Odra” 24/9 (1984) s. 25-33.
Awierincew S., Przyszłość chrześcijaństwa w Europie, tł. P. Mikulska, „Ethos” 4 (1994) s. 35-42.
Awierincew S., Symbolika wczesnego średniowiecza, tł. A. Szymański, „Literatura na Świecie” 12 (1980) s. 32-53.
Awierincew S., Wstęp do książki: Gabriel Bunge, Inny Paraklet. Ikona Trójcy Świętej mnicha – malarza Andrzeja Rublowa, tł. K. Małys, Kraków 2001.
Awierincew S., Złoto w systemie symboliki kultury wczesnobizantyńskiej, tł. D. Ulicka, „Miesięcznik Literacki” 20/3 (1985) s. 119-128.
Best E., Following Jesus: Discipleship in the Gospel of Mark, Sheffield 1981.
Bezrogov V., Stanovleniye obrazovatel’nykh traditsiy khristianskoy shkoly v I-V vv., Moskva 2004.
Bezrogov V., Uchitel’ i yego ucheniki v tekste Novogo Zaveta, Moskva 2002.
Bezrogov V., Vozniknoveniye pedagogicheskoy paradigmy khristianstva: pervaya khristianskaya shkola v Aleksandrii, Moskva 2003.
Bultmann R., Jesus and the World, New York 1958.
Drączkowski F., Koncepcja wychowania chrześcijańskiego w ujęciu Klemensa Aleksandryjskiego oraz Jana Chryzostoma, „Vox Patrum” 53-54 (2009) s. 313-327. (Crossref)
Epshteyn M., Paradoksy novizny, Moskva 1987.
Nieścior L., Anachoreza w pismach Ewagriusza z Pontu, Kraków 1997.
Pankiewicz R., Sztuka rozmawiania z Bogiem, Kraków 2009.
Salij J., Posłowie, w: S. Awierincew, Modlitwa o słowa. Wiersze, Poznań 1995, s. 93-100.
Sedakova O., Sergey Averintsev. Trudy i dni w: O. Sedakova, Sergey Sergeyevich Averintsev. Vospominaniya. Razmyshleniya. Posvyashcheniya, Moskva 2020, s. 55-144.
Sedakova O., Totus tuus: Pamyati Papy Ioanna Pavla II, w: O. Sedakova, Sobraniye sochineniy v 4 tomakh, t. 4, Moskva 2010, s. 826-830.
Sedakova O., Veshchestvo chelovechnosti, Moskva 2019.
Segovia F., Discipleship in the New Testament, Philadelphia 1985.
Wilkins M., The Concept of Disciple in Matthew’s Gospel As Reflected in the Use of the Term Mathetes, Leiden 1988. (Crossref)
Uniwersytet Jagielloński, Kraków https://orcid.org/0000-0001-8087-8187
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
