Interpretacja Przemienienia Jezusa w epoce patrystycznej. Część 1: Okres przednicejski
Miroslaw Mejzner
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-4865-4620
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza rozważań o Przemienieniu Jezusa w okresie przednicejskim. Przedmiotem badań są nie tylko elementy treściowe ewangelicznych perykop u wybranych autorów (teksty gnostyckie i apokryficzne, Ireneusz, Klemens Aleksandryjski, Orygenes, Metody z Olimpu), ale również wykazanie ścisłego związku pomiędzy problemami teologicznymi poszczególnych środowisk a sposobami interpretacji tekstu biblijnego. Do najważniejszych kwestii teologicznych wyprowadzanych z egzegezy perykop ewangelicznych w kontekście polemiki z gnostycyzmem zaliczyć należy: jedność Starego i Nowego Testamentu, zmartwychwstanie ciała, niezmienność natury Chrystusa.
Słowa kluczowe:
Przemienienie Jezusa, jedność Pisma świętego, zmartwychwstanie ciała, bóstwo Chrystusa, wstępowanie na górę, gnostycyzmBibliografia
Acta Iohannis, CCSA 1, ed. E. Junod – J.-D. Kaestli, Turnhout 1983, s. 160-315, tł. M. Starowieyski, Dzieje Jana, w: Apokryfy Nowego Testamentu, t. 2/1: Apostołowie, red. M. Starowieyski, Kraków 2007, s. 293-338.
Acta Petri, TU 171, ed. M. Döhler, Berlin 2018, tł. Z. Izydorczyk – M. Bielewicz – W. Myszor, Dzieje Piotra, w: Apokryfy Nowego Testamentu, t. 2/1: Apostołowie, red. M. Starowieyski, Kraków 2007, s. 482-524.
Apocalypsis Petri, tł. M. Starowieyski – S. Kur, w: Apokryfy Nowego Testamentu, t. 3: Listy i apokalipsy chrześcijańskie, red. M. Starowieyski, Kraków 2005, s. 225-241.
Clemens Alexandrinus, Excerpta ex Theodoto, ed. F. Sagnard, SCh 23, Paris 1970, tł. P. Siejkowski, Klemens Aleksandryjski, Wypisy z Theodota, ŹMT 22, Kraków 2001.
Clemens Alexandrinus, Stromata, ed. O. Stählin, GCS 2-3, Berlin 1960-1970, tł. J. Niemirska-Pliszczyńska, Klemens Aleksandryjski, Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy, Warszawa 1994.
Epistula ad Rheginus, Nag Hammadi Codex I 4, 43-50, tł. W. Myszor, Wypowiedź o zmartwychwstaniu [List do Rheginosa], w: Biblioteka z Nag Hammadi. Kodeksy I i II, Katowice 2008, s. 80-82.
Evangelium Philippi, Nag Hammadi Codex II 3, 51-89, tł. W. Myszor, Ewangelia Filipa, w: Biblioteka z Nag Hammadi. Kodeksy I i II, Katowice 2008, s. 231-257.
Irenaeus, Adversus haereses, ed. A. Rousseau – L. Doutreleau, t, 1, SCh 263-264; t. 2, SCh 293-294; t. 3, SCh 210-211; t. 4, SCh 100; t. 5, SCh 152-153, Paris 1965-1982, tł. J. Brylowski, Św. Ireneusz z Lyonu, Adversus haereses, Pelplin 2018.
Methodius, De resurrectione, ed. G.N. Bonwetsch, GCS 27, Leipzig 1917, s. 217-424, tł. M. Mejzner – B.S. Zorzi, Metodio di Olimpo, La risurrezione, TP 216, Roma 2010.
Origenes, Commentarium in evangelium Matthaei, ed. G. Bendinelli, Opere di Origene XI/1-2, Roma 2008-2012, tł. K. Augustyniak, Orygenes, Komentarz do Ewangelii Mateusza, ŹMT 10, Kraków 1998.
Origenes, Contra Celsum, ed. M. Borret, SCh 147, Paris 1969, tł. S. Kalinkowski, Orygenes, Przeciw Celsusowi, Warszawa 1986.
Origenes, De principiis, ed. H. Crouzel – M. Simonetti, SCh 252-253, 268-269, Paris 1978-1980, tł. S. Kalinkowski, Orygenes, O zasadach, ŹMT 1, Kraków 1996.
Apokryfy Nowego Testamentu, t. 2/1: Apostołowie, red. M. Starowieyski, Kraków 2007.
Apokryfy Nowego Testamentu, t. 3: Listy i apokalipsy chrześcijańskie, red. M. Starowieyski, Kraków 2005.
Cantalamessa R., Tajemnica Przemienienia, Kraków 2002.
Cerami C., La Trasfigurazione del Signore nei Padri della Chiesa, Roma 2010.
Clark E.A., The Origenist Controversy. The Cultural Construction of an Early Christian Debate, Princeton 1992. (Crossref)
Coune M., Joie de la transfiguration d’après les Pères d’Orient, Abbaye de Bellafontaine 1985.
Crouzel H., Les critiques adressées par Méthode d’Olympe et ses contemporains à la doctrine origenienne du corps ressuscité, „Gregorianum” 53 (1972) s. 679-716.
Dorival G., Origène et la résurrection de la chair, Origeniana quarta, ed. L. Lies, Innsbruck – Wien 1987, s. 291-321.
Habra G., La transfiguration selon les Pères grecs, Paris 1973.
Heil J.P., The Transfiguration of Jesus, Analecta Biblica 144, Roma 2000.
Malina A., Przemienienie Jezusa: studium narracji i teologii tekstów Nowego Testamentu, Tarnów 2016.
McGuckin J.A., The Patristic Exegesis of the Transfiguration, Studia Patristica 18/1, red. E.A. Livingstone, Michigan 1985, s. 335-341.
McGuckin J.A., The Transfiguration of Christ in Scripture and Tradition, New York 1987.
Mejzner M., Duszpasterskie motywacje „De resurrectione” Metodego z Olimpu, w: Problemy duszpasterskie starożytnego Kościoła, red. P. Szczur i in., Lublin 2009, s. 25-47.
Mejzner M., L’escatologia di Metodio di Olimpo, SEA 124, Roma 2011.
Ménard J.E., Transfiguration et polymorphie chez Origène, w: Epektasis. Mélanges patristiques offerts à J. Daniélou, red. C. Kannengiesser – J. Fontaine, Paris 1972, s. 367-383.
Noce C., Vestis varia. L’immagine della veste nell’opera di Origene, SEA 79, Roma 2002.
Prinzivalli E., Magister Ecclesiae. Il dibattito su Origene fra III e IV secolo, SEA 82, Roma 2002.
Scholten C., Ein unerkannter quaestioneskommentar (Exc. Theod. 4F) und die deutung der verklärung Christi in Frühchristlichen texten, „Vigiliae Christianae” 57/4 (2003) s. 398-410. (Crossref)
Simonetti M., Alcune antiche interpretazioni della trasfigurazione (Mc 9,2-9), „Studi e materiali di Storia delle religioni” 62 (1996) s. 599-608.
Simonetti M., Między dosłownością a alegorią, tł. T. Skibiński, Kraków 2000.
Szram M., Chrystus – Mądrość Boża według Orygenesa, Lublin 1997.
Szram M., Ciało zmartwychwstałe w myśli patrystycznej przełomu II i III wieku, Lublin 2010.
Zorzi B., Desiderio di bellezza. Da Platone a Gregorio di Nissa: Tracce di una rifrazione teologico-semantica, Studia Anselmiana 145, Roma 2007. (Crossref)
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie https://orcid.org/0000-0003-4865-4620
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
