Figura Maryi w pastoralnym przepowiadaniu wybranych Ojców Kościoła
Marcin Wysocki
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-5448-5566
Abstrakt
W dotychczasowej literaturze dotyczącej mariologii patrystycznej, stosunkowo mało miejsca poświęcano badaniom nad przepowiadaniem pastoralnym Ojców Kościoła, co było skutkiem mniejszej liczby takich wypowiedzi Ojców Kościoła. Pisarze wczesnochrześcijańscy bowiem, w okresie formowania doktryny, także tej w zakresie mariologii, w obliczu walki z herezjami, więcej uwagi poświęcali rozstrzygnięciom dogmatycznym niż kwestiom pastoralnym. W niniejszym zatem artykule opierając się na wybranych, reprezentatywnych dziełach autorów wczesnochrześcijańskich, związanych z codziennym życiem i troską duszpasterską, został ukazany obraz Maryi, jaki autorzy ci prezentują do naśladowania swym wiernym. Teksty Orygenesa, Hieronima, Cyryla Jerozolimskiego, Jana Damasceńskiego, Zenona z Werony, Piotra Chryzologa, Chromacjusza z Akwilei pozwalają zobaczyć, że oprócz wymiaru dogmatycznego ich wypowiedzi, są w nich również obecne ekshortacje duszpasterskie, z których najważniejsza jest jedna – życie wiarą na wzór Maryi.
Słowa kluczowe:
Maryja, homilia, kazanie, przepowiadanie pastoralne, Ojcowie KościołaBibliografia
Cyrillus Hierosolymitanus, Catecheses ad Illuminandos, PG 33, 331-1057, tłum. W. Kania, Cyryl Jerozolimski, Katechezy przedchrzcielne i mistagogiczne, red. M. Bogucki, BOK 14, Kraków 2000.
Hieronymus, Epistulae, tłum. J. Czuj, Hieronim ze Strydonu, Listy (1-50), t. 1, red. M. Ożóg, ŹMT 54, Kraków 2010.
Ignatius Antiochenus, Epistulae, w: Ignace d’Antioche, Polycarpe de Smyrne, Lettres. Martyre de Polycarpe, red. P. Th. Camelot, SCh 10, Paris 1969, tłum. A. Świderkówna, Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, red. M. Starowieyski, BOK 10, Kraków 1998, s. 113-142.
Iohannes Damascenus, Homiliae in dormitionem b. v. Mariae, PG 96, 700-761, tłum. W. Kania, Ojcowie Kościoła Greccy i Syryjscy. Teksty o Matce Bożej, red. S.C. Napiórkowski, Niepokalanów 1981, s. 231-264.
Melito Sardensis, De Pascha, w: Méliton de Sardes, Sur la Pâque (et fragments), red. O. Perler, SCh 123, Paris 1966, s. 60-126, tłum. A. Świderkówna, Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, red. M. Starowieyski, BOK 10, Kraków 1998, s. 308-331.
Origenes, In Lucam homiliae XXXIX, w: Origène, Homélies sur S. Luc, red. H. Crouzel, F. Fournier, P. Perichon, SCh 87, Paris 1962, tłum. S. Kalinkowski, Orygenes, Homilie o Ewangelii św. Łukasza, PSP 36, Warszawa 1986.
Petrus Chrysologus, Sermones, PG 52,183-680, tłum. W. Kania, Ojcowie Kościoła łacińscy. Teksty o Matce Bożej, red. S.C. Napiórkowski, Niepokalanów 1981, s. 143-144.
Zeno Veronensis, Sermones, red. B. Löfstedt, CCSL 22, Turnhout 1971, tłum. W. Kania, Ojcowie Kościoła łacińscy. Teksty o Matce Bożej, red. S.C. Napiórkowski, Niepokalanów 1981, s. 36-42.
Bergamelli F., Caratteristiche e originalità della confessione di fede mariana di Ignazio di Antiochia, w: La mariologia nella catechesi dei Padri (eta prenicena), red. S. Felici, BSR 88, Roma 1989, s. 65-78.
Bergamelli F., La «verginita di Maria» nelle lettere di Ignazio di Antiochia, „Salesianum” 50 (1988) s. 307-320.
Chevalier C., La mariologie de S. Jean Damascene, Rome 1936.
Crouzel H., La théologie mariale d’Origène, w: Origène, Homélies sur S. Luc, SCh 87, Paris 1962, s. 11-64.
Czyżewski B., Chrystocentryzm mariologii Melitona z Sardes, „Salvatoris Mater” 11/2 (2009) s. 62-69.
Fernandez D., Aktualność i wartość mariologii Ojców Kościoła, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 11 (1983) s. 73-91.
Florkowski E., Matka Boża w nauce Ojców Kościoła, w: Gratia Plena. Studia teologiczne o Bogarodzicy, red. B. Przybylski, Poznań-Warszawa-Lublin 1965, s. 59-78.
Kasprzak D., Maryja w nauczaniu Kościoła epoki patrystycznej, w: Matka Pana w katechezie. Materiały z XXX Sympozjum Katechetycznego Międzyzakonnego Wyższego Instytutu Katechetycznego Krakowie (11 marca 2006 r.), red. A.E. Klich, Duc in Altum 5, Kraków 2006, s. 137-167.
Kochaniewicz B., La Vergine Maria e la pienezza dei tempi nei mistero dell’Incarnazione secondo san Pietro Crisologo, “Vox Patrum” 36-37 (1999) s. 323-334.
Kochaniewicz B., La vergine Maria nei sermoni di san Pietro Crisologo, Roma 1998.
Królikowski J., Maryja w pamięci Kościoła. Mariologia, cz. 1, Tarnów 1999.
Mitschel V.A., The Mariology of St. John Damascene, Kirkwood 1930.
Nyk A., Immagine evangelica di Maria Madre di Gesu nei primi tre secoli, “Vox Patrum” 42-43 (2003) s. 391-401.
Ortiz de Urbina I., Mariologia w patrystyce Wschodu, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 6 (1978) s. 65-104.
Padovese L., Wprowadzenie do teologii patrystycznej, Kraków 1994, s. 106-107.
Rahner H., Mariologia w patrystyce łacińskiej, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 7 (1979) s. 131-187.
Santorski A., Maryja w nauce Ojców Kościoła, „Vox Patrum” 15 (1988) s. 927-937.
Sottocomola F., Il contenuto mariano dei sermoni di Pietro Crisologo, „Ravennatensia” 8 (1971) s. 13-42.
Starowieyski M., Mariologia Orygenesa, w: Orygenes, Homilie o Ewangelii św. Łukasza, PSP 36, Warszawa 1986, s. 5-29.
Szczur P., Ojcowie greccy o Maryi i Jej roli w historii zbawienia, w: Kościół i Maryja, red. A.A. Napiórkowski, t. 11, Kraków 2020, s. 50-68.
Voulet P., La doctrine mariale du Damascene, w: Saint Jean Damascéne, Homélies sur la Nativité et la Dormition, SCh 80, Paris 1961, s. 14-40.
Wysocki M., Maryja w pismach Tertuliana, „Salvatoris Mater” 11/2 (2009) s. 109-135.
Wysocki M., Starożytne korepetycje z mariologii? Mariologia Paulina z Noli na kanwie Listu 50 Paulina i 149 Augustyna, w: Maryja w Biblii i refleksji Ojców Kościoła, red. P. Wygralak, Teologia Patrystyczna 17, Poznań 2020, s. 147-165.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0001-5448-5566
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
