Latinitas curialis na przykładzie Epistulae gratulatoriae Benedykta XVI. Przybliżenia leksykalne i stylistyczne
Tadeusz Gacia
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1836-9506
Abstrakt
W opracowaniu omawia się wybrane aspekty współczesnej Latinitas ecclesiastica, szczególnie jej odmiany zwanej Latinitas curialis, w dziewięciu listach gratulacyjnych papieża Benedykta XVI. Autor analizuje słownictwo dotyczące głównego tematu listów – święceń kapłańskich i biskupich oraz ich jubileuszów, a także występowanie cursus, czyli systemu kadencji rytmicznych polegających na odpowiednim następowaniu sylab akcentowanych i nieakcentowanych. Określenia święceń oraz ich rocznic pochodzą z dawnych tekstów źródłowych, tylko w mniejszym stopniu jest to słownictwo nowe; formuły błogosławieństw papieskich zamykających listy zachowują niezmienny kształt literacki, tradycyjne słownictwo i takąż stylistykę. Cursus obecny w łacinie kurii papieskiej, z niewielkimi przerwami, od końca antyku, w analizowanych listach występuje w swych czterech odmianach: cursus planus, velox, tardus i trispondaicus.
Słowa kluczowe:
łacina kurialna, listy gratulacyjne Benedykta XVI, leksyka, cursusBibliografia
Gregorius Magnus, Liber sacramentorum, PL 78, 25-240.
Letters of Pope Benedict XVI (Latin), Città del Vaticano 2013; Benedictus Pp. XVI, Epistulae, w: https://www.vatican.va/latin/popes_latin/b-xvi/latin_hf_bxvi.html#EPISTULAE (dostęp: 14.11.2021).
Amerio R., Iota unum. Analiza zmian w Kościele katolickim w XX wieku, Komorów b.r.w.
Bacci A., Lexicon eorum vocabulorum quae difficilius Latine redduntur, wyd. 3, Romae 1955.
Egger C., Omnia dici possunt Latine, Città del Vaticano 1990.
Glossarium mediae et infmae latinitatis, Niort 1883-1887.
Lexicon recentis Latinitatis. Editum cura operis fundati cui nomen „Latinitas”, t. 1-2, ed. C. Egger, Città del Vaticano 1992-1997.
Michałowska T., Klucz semiotyczny. Teoria i twórczość literacka w średniowieczu, „Pamiętnik Literacki” 3 (2006) s. 29-54.
Mohrman Ch., Łacina liturgiczna – jej początki i charakter. Trzy wykłady (I), tł. T. Dekert, „Christianitas” 56-57 (2014) s. 162-181.
Nastałek J., Język łaciński językiem Kościoła i teologii. 50 lat Konstytucji Apostolskiej „Veterum sapientia”, „Teologia w Polsce” 6/2 (2012) s. 129-139.
Pagano S., Il Latino nella Chiesa catolica al discrimen fra concilio e post concilio; un discorso programmatico di Paolo VI a Latinitas (1968), „Latinitas. Series nova” 8/2 (2020) s. 71-80.
Pavanetto C., Elementa linguae et grammaticae Latinae, Roma 2009.
Plezia M., L’origine de la théorie du cursus rythmique au XIIe siècle, „Archivum Latinitatis Medii Aevi” 39 (1974) s. 5-22.
Schiaffini A., Cursus, w: Enciclopedia Italiana, Roma 1931, w: https://www.treccani.it/enciclopedia/cursus_%28Enciclopedia-Italiana%29/ (dostęp 14.11.2021).
Spataro R., Cur sermo Latinus adhibendus sit in sacris agendis, „Vox Patrum” 60 (2013) s. 69-77. (Crossref)
Turek W., Dal Lexicon Recentis Latinitatis ai tweets in latino. Alcune osservazioni circa il latino curiale dell’epoca postconciliare, „Salesianum” 83 (2021) s. 400-414.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin https://orcid.org/0000-0002-1836-9506
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
