Źródła nauczania Jana Chryzostoma o wdowieństwie
Michał Konieczko
Akademia Katolicka, Warszawa , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-9327-0883
Andrzej Uciecha
Uniwersytet Śląski w Katowicach , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-2507-8544
Abstrakt
Artykuł przedstawia genezę nauczania Jana Chryzostoma na temat wdowieństwa. Autor analizuje w nim najważniejsze czynniki, które wpłynęły na kształt nauki Ojca Kościoła skierowanej do wdów. Pierwszym czynnikiem było jego osobiste doświadczenie, czyli relacje z matką oraz z wdowami, którymi się zajmował lub z którymi się przyjaźnił. Drugim był silny wpływ nauczania św. Pawła, szczególnie w Liście do Efezjan i w Pierwszym Liście do Koryntian. Ostatni czynnik był konsekwencją dokonanego przez Jana Chryzostoma rozróżnienia między egzystencjalnymi i esencjalnymi źródłami wdowieństwa. Źródła egzystencjalne, tj. głównie naśladowanie dziewictwa, są wynikiem spojrzenia Ojca Kościoła na antropologię, źródła esencjalne natomiast są zakorzenione
w jedności boskich hipostaz i wynikają z poglądu Jana Chryzostoma na chrześcijańskie małżeństwo. Jego koncepcja dotycząca wdowieństwa przybiera spójną wertykalną strukturę, w której można dostrzec ślad wpływów filozofii i wykształcenia, jakie otrzymał.
Słowa kluczowe:
Jan Chryzostom, wdowa, wdowieństwo, małżeństwo, ponowne małżeństwo, jedność małżeńska, metafora „głowa – ciało”, św. PawełBibliografia
Athenagoras, Legatio, in: Legatio and De Resurrectione, ed. W.R. Schoedel, Oxford 1972, p. 3-87.
Didascalia et Constitutiones Apostolorum, ed. F.X. Funk, Paderborn 1905, tr. M. Dunlop Gibson, Didascalia Apostolorum in English, Cambridge 1903.
Hieronymus, Epistula 22 (ad Eustachium), PL 22, 394-425.
Johannes Chrysostomus, Ad viduam iuniorem, ed. B. Grillet – G.H. Ettlinger, SCh 138, Paris 1968, p. 112-158.
Johannes Chrysostomus, De non iterando coniugio, ed. B. Grillet – G.H. Ettlinger, SCh 138, Paris 1968, p. 160-201, tr. S.R. Shore, Against remarriage, in: John Chrysostom: On virginity, Against remarriage, Studies in Women and Religion 9, New York 1983, p. 129-145.
Johannes Chrysostomus, De sacerdotio, ed. A.M. Malingrey, SCh 272, Paris 1980, tr. W.R.W. Stephens, Treatise Concerning the Christian Priesthood, Nicene and Post-Nicene Fathers 1/9, ed. Ph. Schaff, Buffalo 1889, p. 25-83.
Johannes Chrysostomus, De virginitate, ed. H. Musurillo – B. Grillet, SCh 125, Paris 1966, tr. S.R. Shore, On virginity, in: John Chrysostom: On virginity, Against remarriage, Studies in Women and Religion 9, New York 1983, p. 1-128.
Johannes Chrysostomus, Homilia in epistulam ad Ephesios 20, PG 62, 135-150, tr. A. Gross, Homily XX on the Epistle of St. Paul the Apostle to the Ephesians, Nicene and Post-Nicene Fathers 1/13, ed. Ph. Schaff, Buffalo 1889, p. 143-152.
Johannes Chrysostomus, Homilia in Matthaeum 66, PG 58, 626-632.
Johannes Chrysostomus, In illud vidua eligatur, PG 51, 321-338.
Origenes, Origen on 1 Corinthians 35, ed. C. Jenkins, “Journal of Theological Studies” 9 (1908) p. 500-514. (Crossref)
Polycarpus Smyrnensis, Epistula ad Philippenses, PG 5, 1005-1016.
Tertullianus, Ad uxorem, CCSL 1, ed. A. Kroymann, Turnhout 1954, p. 371-394.
Arens E., Was St. Paul Married, “Bible Today” 66 (1973) p. 1188-1191.
Bailey K., Paul Through Mediterranean Eyes: Cultural Studies in 1 Corinthians, Downers Grove 2011.
Baltensweiler H., Die Ehe im Neuen Testament. Exegetische Untersuchung über Ehe, Ehelosigkeit, Ehescheidung, Abhandlungen zur Theologie des Alten und Neuen Testaments 52, Zurich 1967.
Bassler J., The Widow’s Tale: a Fresh Look at 1 Tim 5:3-16, “Journal of Biblical Literature” 103/1 (1984) p. 23-41. (Crossref)
Chilton B.D. – Neusner J., Paul and Gamaliel, in: In Quest of the Historical Pharisees, ed. J. Neusner – B. D. Chilton, Waco 2007, p. 175-223.
Collins R.F., Accompanied by a Believing Wife: Ministry and Celibacy in the Earliest Christian Communities, Collegeville 2013.
DaniÉlou J., The ministry of Women in the Early Church, Leighton Buzzard 1974.
Davies J.G., Deacons, Deaconesses and the Minor Orders in the Patristic Period, “Journal of Ecclesiastical History” 14 (1963) p. 1-15. (Crossref)
Donfried K.P., Paul’s Jewish Matrix: The Scope and Nature of the Contributions, in: Paul’s Jewish Matrix, ed. T.G. Casey – J. Taylor, Roma 2011, p. 11-49.
Faivre A., Naissance d’un hiérarchie: les premières étapes du cursus clerical, Paris 1977. (Crossref)
Fascher E., 1 Kor = Der erste Brief des Paulus an die Korinther. Erster Teil: Einführung und Auslegung der Kapitel 1-7, Theologischer Handkommentar zum Neuen Testament 7/1, Berlin 1980.
Frey J.B., La signification des termes ΜΟΝΑΝΔΡΟΣ et Univira, “Recherches de Science Religieuse” 20 (1930) p. 48-60.
Jeremias J., War Paulus Witwer?, “Zeitschrift fur die Neutestamentliche Wissenschaft und die Kunde der alteren Kirche” 25 (1926) p. 310-312. (Crossref)
Kajanto I., On Divorce Among the Common People of Rome, “Revue des Etudes Latines” 47bis (1969) p. 99-113.
Karras V.A., Female Deacons in the Byzantine Church, “Church History” 73/2 (2004) p. 272-316. (Crossref)
Kelly J.N.D., Golden Mouth. The Story of John Chrysostom – Ascetic, Preacher, Bishop, Ithaca 1995.
Konieczko M.M., Znaczenie małżeńskiej jedności w nauczaniu św. Jana Chryzostoma o wdowieństwie na podstawie “Oracji do młodej wdowy”, Studia Antiquitatis Christianae Series Nova 24, Katowice 2021.
Lightman M. – Zeisel W., Univira: An Example of Continuity and Change in Roman Society, “Church History” 46/1 (1977) p. 19-32. (Crossref)
Mayer W., John Chrysostom and women revisited, in: Men and Women in the Early Christian Centuries, ed. W. Mayer – I. J. Elmer, Early Christian Studies 18, Strathfield 2014, p. 211-225.
Methuen Ch., The “Virgin Widow”: A Problematic Social Role for the Early Church?, “The Harvard Theological Review” 90/3 (1997) p. 285-298. (Crossref)
Methuen Ch., Widows, Bishops and the Struggle for Authority in the Didascalia Apostolorum, “The Journal of Ecclesiastical History” 46/2 (1995) p. 197-213. (Crossref)
Orr W.S. – Walther J.A., 1 Corinthians. A New Translation, Garden City 1976.
Osiek C., The Widows as Altar: The Rise and Fall of a Symbol, “The Second Century” 3 (1983) p. 159-169.
Pitta A., Paul, the Pharisee, and the Law, in: Paul’s Jewish Matrix, ed. T.G. Casey – J. Taylor, Roma 2011, p. 99-122.
Pomeroy S.B., Goddesses, Whores, Wives and Slaves: Women in Classical Antiquity, New York 1995.
Stark R., Reconstructing the Rise of Christianity: The Role of Women, “Sociology of Religion” 56/3 (1995) p. 229-244. (Crossref)
Thurston B.B., The Widows as the “Altar of God”, “Society of Biblical Literature, Seminar Papers” 24 (1985) p. 279-289.
Winter B.W., Roman Wives, Roman Widows: The Appearance of New Women and the Pauline Communities, Cambridge 2003.
Akademia Katolicka, Warszawa https://orcid.org/0000-0001-9327-0883
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
