Wróg wszelkich cnót: Raz jeszcze w sprawie wizerunku Symeona Wielkiego w oracji „Na pokój z Bułgarami“
Abstrakt
Artykuł koncentruje się na postaci cara bułgarskiego Symeona I Wielkiego (893-927), który w drugiej połowie swojego panowania wszedł w długotrwały konflikt militarny i ideologiczny z cesarstwem bizantyńskim. Pragnął bowiem nie tylko poszerzyć swoje włości kosztem południowego sąsiada, lecz i zrównać się z nim w tytulaturze, niewykluczone zaś, jakkolwiek w tej materii zdania uczonych są rozbieżne, iż jego aspiracje sięgały jeszcze dalej, a mianowicie samego Konstantynopola. Tak czy owak, Bułgaria czasów jego panowania stanowiła poważne zagrożenie dla Bizancjum i jego głównego antagonistę. Śmierć cara w 927 i zawarcie pokoju z cesarstwem przez jego syna, Piotra I (927-969), ostatecznie położyła kres konfliktowi pomiędzy oboma krajami. Uroczystości związane z zawarciem porozumienia stały się okazją do podsumowań. W napisanej z tej okazji mowie retorycznej działania i aspiracje Symeona zostały poddane surowej krytyce – poprzez porównania do postaci z literatury antycznej i tekstów biblijnych bizantyński mówca zdyskredytował postawę tego władcy. Porównanie do tych z nich, którzy wzbudzali u słuchaczy i czytelników negatywne konotacje pozbawiło Symeona wszelkich cnót przynależnych chrześcijańskiemu władcy, a nade wszystko tych kardynalnych, którymi przede wszystkim powinien się legitymizować.
Słowa kluczowe:
cnoty kardynalne, Symeon I (893-927), średniowieczna Bułgaria, relacje Bizanzjum-Bułgaria, retoryka bizantyńska, ideologia bizantyńska, obraz Bułgarów w źródłach bizantyńskich, obcy w źródłach średniowiecznych, średniowieczna egzegeza biblijnaBibliografia
Leonis Diaconi Caloënsis historiae libri decem, ed. C.B. Hase, Bonnae 1828.
The New Testament in Original Greek: Byzantine Textform, ed. M.A. Robinson – W.G. Pierpont, Southborough 2005.
Photii Patriarchae Constantinopolitani Epistulae et Amphilochia, v. I: Epistularum pars prima, ed. B. Laourdas – L.G. Westerink, Leipzig 1983.
Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes edidit A. Rahlfs. Editio altera quam recognovit et emendavit R. Hanhart, v. 1-2, Stuttgart 2006.
Théodore Daphnopаtès, Correspondance, ed. and tr. J. Darrouzès – L.G. Westerink, Paris 1978.
Dionisius Phurnensis, Interpretatio ars pingendi, ed. A. Papadopoulou-Kerameos, Petroupoleos 1909.
De pace cum Bulgaris, in: I. Dujčev, On the Treaty of 927 with the Bulgarians, “Dumbarton Oaks Papers” 32 (1978) 217-295. (Crossref)
A Greek-English Lexicon, ed. H.G. Liddell – R. Scott – H.S. Jones – R. McKenzie, Oxford 1996.
A Patristic Greek Lexicon, ed. G.W.H. Lampe, Oxford 1961.
Angelov P., Balgariya i balgarite v predstavite na vizantiytsite (VII-XIV vek), Sofia 1999.
Angelov P., Obrazat na tsar Simeon vav vizantiyskata knizhnina, in: Treti mezhdunaroden kongres po balgaristika, 23-26 may 2013 g. Kragla masa “Zlatniyat vek na tsar Simeon: politika, religiya i kultura”, ed. V. Stanev, Sofia 2014, p. 57-79.
Angelov P., Obrazat na tsar Simeon vav vizantiyskata knizhnina, in: Balgarskiyat Zlaten vek. Sbornik v chest na tsar Simeon Veliki (893-927), ed. V. Gyuzelev – I.G. Iliev – K. Nenov, Plovdiv 2015, p. 331-346.
Atsma A.J., Anemoi, in: Theoi: Greek Mythology, in: http://www.theoi.com/Titan/Anemoi.html (accessed: 13.07.2022).
Bandy A., The Hermeneutics of Symbolism: How to Interpret the Symbols of John’s Apocalypse, „The Southern Baptist Journal of Theology” 14/1 (2010) p. 46-58.
Bejczy I.P., The Cardinal Virtues in the Middle Ages: A Study in Moral Thought from the Fourth to the Fourteenth Century, Leiden – Boston 2011. (Crossref)
Bozhilov I., Tsar Simeon Veliki (893-927): Zlatniyat vek na srednovekovna Balgariya, Sofia 1983.
Diamantopoulos G., The Cardinal Virtues in the Works of Nicetas Stethatos, in: The Byzantine Platonists (284–1453), Theandrites: Byzantine Philosophy and Christian Neoplatonism, v. 1, ed. F. Lauritzen – S. Wear, Steubenville – Ohio 2021, p. 155-191.
Dickson J.P., The Genesis of Everything: An historical account of the Bible’s opening chapter, „ISCAST Online Journal: Christian Perspectives on Science and Technology” 4 (2008) p. 1-18.
Howard-Johnston J., A short piece of narrative history: war and diplomacy in the Balkans, winter 921/2 – spring 924, in: Byzantine Style, Religion and Civilization. In Honour of Sir Steven Runciman, ed. E. Jeffreys, Cambridge 2006, p. 340-360.
Laiou A.E., The foreigner and the stranger in 12th century Byzantium, in: Fremde der Gesellschaft. Historische und Sozialwissenschaftliche Untersuchungen zur Differenzierung von Normalität und Fremdheit, ed. M.Th. Fögen, Frankfurt am Main 1991, p. 71-97. (Crossref)
Leszka M.J., Symeon I Wielki a Bizancjum. Z dziejów stosunków bułgarsko-bizantyńskich w latach 893-927, Byzantina Lodziensia 15, Łódź 2013. (Crossref)
Leszka M.J., Wizerunek władców Pierwszego Państwa Bułgarskiego w bizantyńskich źródłach pisanych (VIII – pierwsza połowa XII wieku), Byzantina Lodziensia 7, Łódź 2003.
Marinow K, Vizantiyskata imperska ideya i pretentsiite na tsar Simeon spored slovoto „Za mira s balgarite”, in: Kirilo-Metodievski studii, v. 25, ed. S. Barlieva, Sofia 2016, p. 342-352.
Marinow K., In the Shackles of the Evil One: The Portrayal of Tsar Symeon I the Great (893–927) in the Oration ‘On the Treaty with the Bulgarians’, „Studia Ceranea” 1 (2011) p. 157-190. (Crossref)
Saaty Th., Seven is the Magic Number in Nature, „Proceedings of the American Philosophical Society” 160/4 (2016) p. 335-360.
Słownik grecko-polski, t. 1-2, ed. O. Jurewicz, Warszawa 2000.
The Stranger in Medieval Society, ed. F.R.P. Akehurst – S.C. Van D’Elden, Medieval Cultures Series 12, University of Minnesota Press 1997.
Todorov T., „Slovo za mira s balgaite” i balgaro-vizantiyskite politicheski otnosheniya prez poslednite godini ot upravlenieto na tsar Simeon, in: Balgariya, balgarite i tehnite sasedi prez vekovete. Izsledvaniya i materiali ot nauchnata konferenciya v pamet na doc. d-r Hristo Kolarov, 30-31 oktomvri 1998 g., Veliko Tarnovo, ed. Y. Andreev, Veliko Tarnovo 2001, p. 141-150.
Trendafilov H., Tsar i vek. Vremeto na Simeona. Chetri instalacii, Shumen 2017.
Zografidis G., Ethics, Byzantine, in: Encyclopedia of Medieval Philosophy. Philosophy between 500 and 1500, ed. H. Lagerlund, London 2011, p. 323-328. (Crossref)
Stavridou-Zaphraka A., Ho Anonymos logos „Epi te ton Boulgaron symbasei”, „Byzantina” 8 (1976) p. 343-408.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
