Tropologia w hermeneutyce Hieronima ze Strydonu
Abstrakt
Tropologia to jedna z patrystycznych metod interpretacji tekstu biblijnego. Święty Hieronim włącza ją do swojego kanonu hermeneutycznego, który nazywa „potrójną deskrypcją i regułą Pisma świętego” (triplex descriptio et regula Scripturarum). Tłumaczy również, że istotą tropologii jest interpretacja moralna. Przedstawienie proweniencji tej metody, a dalej prezentacja, na czym ona polega w rozumieniu świętego Hieronima i jakimi rządzi się regułami, stanowi zasadniczy problem niniejszego studium.
Słowa kluczowe:
tropologia, sensy Biblii, antyczna hermeneutyka, alegoreza patrystyczna, egzegeza Ojców Kościoła, moralna interpretacja Pisma świętego u Hieronima ze StrydonuBibliografia
Amalarius Symphosius, De Ecclesiasticis officiis, PL 105, 985-1242.
Arnobius Iunior, Conflictus cum Serapione, CPL 239.
Augustinus Hipponensis, De civitate Dei, CSEL 40, tł. W. Kubicki, Święty Augustyn, Państwo Boże, Kęty 1998.
Augustinus Hipponensis, De doctrina Christiana, PL 34, 15-122, tł. J. Sulowski, Święty
Augustyn, De doctrina Christiana. O nauce chrześcijańskiej, Warszawa 1989.
Augustinus Hipponensis, De Genesi, PL 34, 215-486.
Beda Venerabilis, De tabernaculo, PL 91, 393-498.
Bonaventura Sanctus, Opuscula varia theologica, t. 5, Quaracchi 1891.
Cassianus Joannes, Conlationes, CSEL 13, tł. A. Nocoń, Jan Kasjan, O wiedzy duchowej. Rozmowa XIV z ojcem Nesterosem, Tyniec 2011.
Clemens Alexandrinus, Eclogae ex Scripturis Propheticis, PG 9, 697-728.
Eucherius Lugdunensis, Formulae spiritalis intellegentiae, CSEL 31, 3-62.
Gregorius Magnus, Homiliae in Ezechielem, PL 76, 785-1072.
Hieronymus Stridonensis, Commentarii in Abacuc, PL 25, 1273-1338.
Hieronymus Stridonensis, Commentarii in Ezechielem, PL 25, 15-490; CPL 587.
Hieronymus Stridonensis, Commentarii in Isaiam, CPL 584.
Hieronymus Stridonensis, Commentarii in Osee, CPL 589.
Hieronymus Stridonensis, Commentarii in Psalmos, CPL 592.
Hieronymus Stridonensis, Contra Ioannem Hierosolymitanum, CPL 612.
Hieronymus Eusebius, Epistulae, CSEL 55, PL 22, 325-1224, tł. J. Czuj, Hieronim ze Strydonu, Listy, t. 2, Warszawa 1953; J. Czuj, Hieronim ze Strydonu, Listy, t. 4, opr. M. Ożóg – H. Pietras, ŹMT 63, Kraków 2011.
Isidorus Hispaliensis, Sententiarum libri tres, PL 83, 537-738.
Justinus Philosophus, Dialogus cum Tryphone Judaeo, PG 6, 471-800; Corpus Apologetarum Christianorum Saeculi Secundi, t. 2, tł. J.C.T. Otto, Jenae 1877, s. 1-499.
Origenes, De principiis, PG 11, 115-414.
Rabanus Maurus, Commentarii in Exodum, PL 108, 9-246.
Richardus a Sancto Victore, Exegetica (Nonnullae allegoriae Tabernaculi Foederis), PL 196, 191-202.
Rufinus Aquileiensis, Commentarius in Amos prophetam, PL 21, 1057-1104.
Thomas de Aquino, Quaestiones de quodlibet, w: https://www.corpusthomisticum.org/iopera.html (dostęp: 04.09.2023).
Thomas de Aquino, Summa Theologiae, w: https://www.corpusthomisticum.org/iopera.html (dostęp: 04.09.2023).
Verecundus Iuncensis, Commentarii super Cantica Ecclesiastica, w: Spicilegium Solesmense […], t. 4, ed. J.B. Pitra, Parisiis 1858, s. 1-131.
Altaner B. – Stuiber A., Patrologia, tł. P. Pachciarek, Warszawa 1990.
Ankersmit F.R., History and Tropology. The Rise and Fall of Matephor, Berkeley – Los Angeles – London 1994. (Crossref)
Bellarminus R., De Verbo Dei, Moguntiae 1842.
Canellis A., Jerome’s hermeneutics: how to exegete the Bible?, w: Patristic Theories of Biblical Interpretation. The Latin Fathers, red. T. Toom, Cambridge 2016, s. 49-76. (Crossref)
Collobert C., Philosophical Readings of Homer: Ancient and Contemporary Insights, w: Logos and Muthos: Philosophical Essays in Greek Literature, red. W. Wians, Albany 2009, s. 133-160.
Contreni J., 99.08.13, Lubac, Medieval Exegesis, t. 1: The Four Senses of Scripture, w: https://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/tmr/article/view/14822/20940 (dostęp: 03.09.2023).
Davidson S., Sacred Hermeneutics Developed and Applied, Edinburgh – London – Dublin 1843.
Dively L.E., The Soul and Spirit of Scripture within Origen’s Exegesis, Boston 2005.
Donner G.S., Sententiarum de miraculis Jesu Christi recensum Patribus sex priorum saeculorum, Lipsiae 1810.
Hieronim ze Strydonu, w: Nowy Słownik Wczesnochrześcjańskiego Piśmiennictwa, red. M. Starowieyski – J.M. Szymusiak, Poznań 2018, s. 436-447.
Huetius P.D., Origeniana, w: Origenes, Opera Omnia, ed. De La Rue Carolus – De La Rue Carolus Vincentius, Lommatzsch Carolus Henricus Eduardus 23, Berolini 1846, s. 1-332.
Hughes K.H., The „Fourfold Sense”: De Lubac, Blondel and Contemporary Theology, „Heythrop Journal” 42/4 (2001) s. 451-462. (Crossref)
Jay P., Saint Jérôme et le triple sens de l’Écriture, „Revue d’Études Augustiniennes et Patristiques” 26 (1980) s. 214-227. (Crossref)
Kannengiesser Ch., Handbook of Patristic Exegesis. The Bible in ancient Christianity, Leiden 2004. (Crossref)
Lubac De H., Medieval Exegesis. The Four Senses of Scripture, t. 1-2, tł. M. Sebanc – E.M. Macierowski Edinburgh 1998-2000; t. 3, Grand Rapids 2009.
Lausberg H., Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, tł. A Gorzkowski, Bydgoszcz 2002.
[De La Rue Carolus – De La Rue Carolus Vincentius], Praefatio, w: Origenes, Opera omnia, PG 12, 9-42.
Sion A., Future Logic: Categorical and Conditional Deduction and Induction of the
Natural, Temporal, Extensional, and Logical Modalities, Vancouver Island 1990.
Słownik grecko-polski, t. 3, red. Z. Abramowiczówna, Warszawa 1962.
Szram M., Duchowy sens liczb w alegorycznej egzegezie aleksandryjskiej (II-V w.), Lublin 2018.
Tropological Thought and Action, red. M. Živković – J. Pelkey – J.W. Fernandez, b.m.w. 2022.
Tropology, w: Collins English Dictionary, w: https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/tropology (dostęp: 04.09.2023).
Tzamalikos P., Origen: Philosophy of History and Eschatology, Leiden 2007. (Crossref)
Weissenbach J., De eloquentia Patrum, t. 2, Augustae Vindelicorum 1775.
Wilken R.L., Foreword, w: H. De Lubac, Medieval Exegesis. The Four Senses of Scripture, t. 1, Edinburgh 1998, s. I-XII.
Wood S.K., Spiritual Exegesis and the Church in the Theology of Henri De Lubac, Eugene 1998.
Young F.M., Biblical Exegesis and the Formation of Christian Culture, Cambridge – New York 1997. (Crossref)
Zapletal V., Hermeneutica Biblica, Friburgi Helvetiorum 1897.
Zieliński J., Alegoria a alegoreza – przyczynek do dyskusji o poprawności terminów stosowanych w badaniach nad alegorezą grecką, żydowską i wczesnochrześcijańską, „Vox Patrum” 86 (2023) s. 7-34. (Crossref)
Uniwersytet Szczeciński https://orcid.org/0000-0002-4584-5184
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
