Anastazego Synaity teologia klimatu
Marek Gilski
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-4588-2038
Damian Wąsek
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-1349-1411
Abstrakt
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jakie miejsce w refleksji teologicznej Anastazego Synaity zajmuje kwestia klimatyczna. Artykuł składa się z dwóch części: pierwsza prezentuje obraz Boga wyłaniający się z analiz Synaity, druga natomiast koncentruje się na odpowiedzialności człowieka, którego decyzje uwarunkowane są wieloma czynnikami, także klimatem. Do najważniejszych wniosków należą: 1. Anastazy w dziele Quaestiones et responsiones ponad dwadzieścia razy odwołuje się do kwestii związanych z klimatem. Wspomina o zmianach klimatycznych, o cechach klimatów, o różnych ich rodzajach oraz o ich wpływie na człowieka. 2. Długość życia, choroby, epidemie w zdecydowanej większości przypadków są - w przekonaniu Anastazego z Synaju - związane z klimatem i dietą a nie moralnością czy wyznawaniem poprawnej religii. 3. Refleksja teologiczna Synaity może być rozwijana w przynajmniej trzech kierunkach. Po pierwsze, pozwala na powiązanie zagadnień ekologicznych z budowaniem poprawnego obrazu Boga. Po drugie, uwrażliwia na związek między dewastacją środowiska naturalnego a cierpieniem człowieka, co stanowi ważny obszar teologii miłosierdzia rozumianej jako „leczenie ran”. Po trzecie, buduje szeroki kontekst dla inkulturacji nauczania Kościoła, ponieważ wskazuje rolę różnych czynników klimatycznych dla postaw i zachowań ludzkich. Wydaje się, że myśl Anastazego dostarcza również poważnych argumentów współczesnej teologii ewolucyjnej. Pozwala ona bowiem na umiejscowienie w starożytnej tradycji jej kluczowego twierdzenia o autonomii praw przyrody.
Słowa kluczowe:
ekologia, Anastazy Synaita, klimat, Anastasius SinaitaBibliografia
Anastasius Sinaita, Quaestiones et responsiones, ed. M. Richard – J.A. Munitiz, Turnhout – Leuven 2006. Anastasios of Sinai, Questions and Answers, tł. J.A. Munitiz, Turnhout 2011.
Anastasio Sinaita, Domande e riposte bizzarre, tł. S. Rinaldi, Bologna 2018.
Anastazy Synaita, Pytania i odpowiedzi, tł. M. Gilski – D. Piasecki, Kraków 2023.
Anastasius Sinaita, Sermones duo in constitudinem hominis secundum imaginem Dei, necnon opuscula adversus monotheletas, ed. K.-H. Uthemann, Turnhout – Leuven 1985.
Anastasius Sinaita, Viae Dux, ed. K.-H. Uthemann, Turnhout – Leuven 2006.
Anastazy Synaita, Homilia na temat Psalmu VI, tł. D. Piasecki, „Vox Patrum” 88 (2023) s. 249-276.
Binggeli A., Anastase le Sianïte: Récits sur le Sina ï et Récits utiles à l’âme. Edition, traduction, commentaire, Paris 2001.
Drzyżdżyk S. – Gilski M., Koncepcja jałmużny w Quaestiones et responsiones Anastazego Synaity, „Vox Patrum” 79 (2021) s. 99-112.
Drzyżdżyk S. – Gilski M., Niezwykłe historie z udziałem dzieci w apoftegmatach Anastazego z Synaju, „Vox Patrum” 89 (2024) s. 175-186.
Franciszek, Adhortacja apostolska „Laudate Deum”, Poznań 2023.
Franciszek, Encyklika „Laudato si’”, Kraków 2015.
Franciszek, Posynodalna adhortacja apostolska „Querida Amazonia”, Poznań 2020.
Grabińska T., Bezpieczeństwo ekologiczne według Laudato si’ w perspektywie nauczania Jana Pawła II, w: Kościół i nauka w obliczu ekologicznych wyzwań. Źródła, inspiracje i konteksty encykliki Laudato si’, red. J. Poznański – S. Jaromi, Kraków 2016, s. 55-65.
Grygiel W. – Wąsek D., Teologia ewolucyjna. Założenia – problemy – hipotezy, Kraków 2023.
Jaromi S., Ekologia integralna i franciszkańska, w: Kościół i nauka w obliczu ekologicznych wyzwań. Źródła, inspiracje i konteksty encykliki Laudato si’, red. J. Poznański – S. Jaromi, Kraków 2016, s. 127-130.
Kaproń K., Południowoamerykańskie praźródła encykliki Laudato si’, w: Kościół i nauka w obliczu ekologicznych wyzwań. Źródła, inspiracje i konteksty encykliki Laudato si’, red. J. Poznański – S. Jaromi, Kraków 2016, s. 30-33.
Leśniewski K., Inspirujący wpływ Patriarchy Bartłomieja I na Encyklikę Laudato si’, w: Kościół i nauka w obliczu ekologicznych wyzwań. Źródła, inspiracje i konteksty encykliki Laudato si’, red. J. Poznański – S. Jaromi, Kraków 2016, s. 69-75.
Pertini C., Terra futura. Rozmowy z papieżem Franciszkiem o integralnej ekologii, Lublin 2021.
Piasecki D., Mysterium mortis w ujęciu Anastazego Synaity, „Vox Patrum” 75 (2019) s. 543-557.
Piasecki D., Pastoralne wskazania Anastazego Synaity na podstawie wygłoszonej homilii Oratio de Sacra Synaxi, „Vox Patrum” 79 (2021) s. 347-362
Przyszychowska M., Czy O definicjach (Liber de definitionibus) Pseudo-Atanazego z Aleksandrii to drugi rozdział Przewodnika (Viae Dux) Anastazego z Synaju?, "E-Patrologos” 4/1 (2019) s. 50-92.
Uthemann K.-H., Anastasios Sinaites. Byzantinisches Christentum in den ersten Jahrzehnten unter arabischer Herrschaft, t. 1-2, Berlin – Boston 2015.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie https://orcid.org/0000-0003-4588-2038
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
