Interpretacja biblijnego opisu stworzenia świata w "Ad Autolycum" Teofila z Antiochii
Leszek Misiarczyk
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-9511-6174
Abstrakt
Teofil w swojej analizie biblijnego opis stworzenia świata w Rdz 1 w punkcie wyjścia podkreśla, że Bóg stworzył wszystko, co istnieje z niczego za pośrednictwem swojego Logosu wykluczając jako błędne wszelkie teorie o odwiecznym istnieniu materii. W perspektywie stworzenia świata Bóg zrodził (ἐγέννησεν) Logos i Mądrość przede wszystkim jako początek (ἀρχή). Bóg n początku stwarza światłość, która ukazuje rzeczy uporządkowane przez Niego. W interpretacji natomiast poszczególnych dni stworzenia posługuje się typologią dostrzegając w poszczególnych elementach świata stworzonego zapowiedź przyszłego życia i zmartwychwstania człowieka oraz działania kościołów chrześcijańskich. Zatem pierwsze trzy dni stworzenia są typem Trójcy św., Ojca, Syna-Logosu i Ducha-Mądrości, czyli istnienia bez światła, zaś czwarty dzień typem człowieka, dla którego Bóg stworzył słońce i księżyc. Na koniec dodaje, że grzech człowieka spowodował, że zwierzęta z natury dobre i łagodne stały się złe i jadowite, ale gdyż człowiek powróci do życia κατὰ φύσιν, wtedy również zwierzęta odzyskają pierwotną łagodność.
Słowa kluczowe:
stworzenie, świat, Teofil Antiocheński, Ad AutolycumBibliografia
Eusebius Caesariensis, Historia ecclesiastica, tł. A. Caba, Historia kościelna, Kraków 2013.
Theophilus Antiochenus, Ad Autolycum, ed. M. Marcovich, Theophili Antiocheni Ad Autolycum, Patristische Texte und Studien 44, Berlin – New York 1995.
Teofil z Antiochii, Do Autolika, w: Pierwsi Apologeci greccy, tł. i red. L. Misiarczyk, BOK 24, Kraków 2004, s. 367-486.
Bolgiani F., Sullo scritto perduto contro Ermogene, w: Paradoxos Politeia: studi patristici in onore di G. Lazzati, red. R. Cantalamessa – L.F. Pizzolato, Milano 1979, s. 77-118.
Bourgeois D., La sagesse des Anciens dans le mystère du Verbe. É vangile et philosophie de saint Justin, Paris 1981.
Burtchael J.T., From Synagoge to Church: Public Services and Offices in the Earliest Christian Communities, Cambridge 1992.
Droge A.J., Homer or Moses?, Tübingen 1989.
Engberg J., Conversion, apologetic argumentation and polemic (among friends) in second century Syria. Theophilus’ Ad Autolycum, w: Religious Identities in the Levant from Alexander to Muhammed, red. M. Blömer et al., Turnhout 2015, s. 83-94.
Hadot P., Filozofia jako ćwiczenie duchowe, Warszawa 1992.
Hadot P., Czym jest filozofia starożytna, Warszawa 2018.
Karłowicz D., Sokrates i inni święci, Warszawa 2020.
Karłowicz D., Arcyparadoks śmierci. Męczeństwo jako kategoria filozoficzna – pytanie o dowodową wartość śmierci, Warszawa 2021.
Lampe G.W.H., A Patristic Greek Lexicon, Oxford 1961.
Liddel H.G. – Scott R., A Greek-English Lexicon, Oxford 1994.
Misiarczyk L., Il Midrash nel Dialogo con Trifone di Giustino Martire, Płock 1999.
Misiarczyk L., Teofil z Antiochii, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 9, Lublin 2008, k. 409-410.
Misiarczyk L., Wstęp, w: Pierwsi Apologeci greccy, tł. i red. L. Misiarczyk, BOK 24, Kraków 2004, s. 373-374.
Misiarczyk L., The Missing turning point. Apologetic Roots of the Nicene Creed, „Vox Patrum” 61 (2014) s. 89-101.
Nautin P., Ciel, pneuma et lumière chez Théophile d’Antioche (Notes critiques sur Ad Autol. 2,13), „Vetera Christianorum” 27 (1973) s. 165-171.
Prostmeier F.R., Der Logos im Paradies. Theophilos von Antiochia und der Diskurs über eine zutreffende theologische Sprache, w: Logos der Vernunft – Logos des Glaubens, red. F. R. Prostmeier – H.E. Lona, Berlin – New York 2010, s. 207-228.
Rogers R.M., Theophilus of Antioch, Lanham 2000.
Rordorf W., La Trinité dans les é crits de Justin Martyr , „Augustinianum” 20 (1980) s. 285-297.
Simonetti M., La Sacra Scrittura in Teofilo di Antiochia, w: Epektasis, Mé langes patristiques offerts au Cardinal Jean Danié lou , red. J. Fontaine – C. Kannengiesser, Paris 1972, s. 197-207.
Stepień J., Organizacja pierwotnego Kościoła w Listach św. Pawła, „Studia Theologica Varsaviensia” 2/1-2 (1964) s. 309-404.
Voicu S.J., Teofilo e gli antiocheni posteriori, „Augustinianum” 46 (2006) s. 375-388.
Widok N., Akomodacja terminu „trias” od Teofila z Antiochii do Grzegorza z Nazjanzu, „Roczniki Humanistyczne” 44/3 (1996) s. 185-201.
Zeegers-Vander Vorts N., Les trois cultures de Théophile d’Antioche , w: Les apologètes chrétiens et la culture grecque , red. B. Pouderon – J. Doré, Paris 1998, s. 135-176.
Zeegers-Vander Vords N., La création de l’homme chez Théophile (Gen 1,26), „Vetera Christianorum” 30 (1976) s. 258-267.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie https://orcid.org/0000-0002-9511-6174
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
