Postawa chrześcijanina wobec śmierci w świetle "De mortalitate" św. Cypriana z Kartaginy
Bogdan Stanisław Czyżewski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-6040-5523
Abstrakt
W niewielkim piśmie De mortalitate, napisanym w formie listu, św. Cyprian z Kartaginy zawarł piękną katechezę na temat cierpienia, umierania i śmierci. Biskup pociesza tych, którzy zostali dotknięci przez panującą zarazą i stoją w obliczu odejścia z tego świata. Poucza ich, by patrzyli na śmierć z perspektywy człowieka wierzącego i dostrzegali w niej, chociaż bolesne, to jednak pozytywne zjawisko. Należy ją bowiem przeżywać w duchu eschatologicznym, ponieważ jest ona spotkaniem z Chrystusem zmartwychwstałym i z tymi wszystkimi, którzy poprzedzili nas w pielgrzymce do wieczności. Śmierć, według biskupa Kartaginy, uczy też człowieka właściwych postaw, takich jak cierpliwości, odwagi, pogodzenia się z wolą Bożą. Wskazuje też św. Cyprian na konkretne korzyści, jakie śmierć przynosi chrześcijaninowi. Nazywa ją podróżą do lepszego, wiecznego życia. Dlatego nie powinien się jej bać ten, kto swoje doczesne życie związał z Chrystusem. Celem niniejszego opracowania jest zatem przestudiowanie wypowiedzi św. Cypriana zawartych w De mortalitate na temat śmierci. Nie chodzi wyłącznie o jej ocenę, co przede wszystkim o odczytanie praktycznych wskazań kierowanych do chrześcijan, w jaki sposób powinni zachować się wobec tej nieuniknionej rzeczywistości, zwłaszcza zaś podczas panującej zarazy.
Słowa kluczowe:
Cyprian, zaraza, śmierć, zmartwychwstanie, Chrystus, wiecznośćBibliografia
Cyprianus, De mortalitate, ed. G. Hartel, CSEL 3/1, Vindobonae 1868, s. 297-314, tł. J. Czuj, Św. Cyprian, O śmiertelności, w: Św. Cyprian, Pisma. I. Traktaty, POK 19, Poznań 1937, s. 252-271.
Pontius Diaconus, Vita Caecilii Cypriani, ed. G. Hartel, CSEL 3/1, Vindobonae 1868, s. XC-CX, tł. J. Czuj, Poncjusz Diakon, Żywot Cecyliusza Cypriana, POK 19, Poznań 1937, w: J. Czuj, Św. Cyprian, Pisma. I. Traktaty, POK 19, Poznań 1937, s. 56-75.
Colish M.L., The Stoic Tradition from Antiquity to the Early Middle Ages, t. 2: Stoicism in Christian Latin Thought through the Sixth Centry, Leiden 1985.
Favez C., La consolation latine chrétienne, Paris 1937.
Fontaine J., Aspects et problèmes de la prose d’art latine au IIIe siècle: la genèse des styles latins chrétiens, Turin 1968.
Harper K., Another eyewitness to the plague described by Cyprian, with notes on the „Persecution of Decius”, „Journal of Roman Archaelogy” 29 (2016) s. 473-476. (Crossref)
Harper K., Pandemics and passages to Late Antiquity: Rethinking the plague of c.249‑270 described by Cyprian, „Journal of Roman Archaeology” 28 (2015) s. 223-260. (Crossref)
Harper K., The Fate of Rome: Climate, Disease, and the End of an Empire, Princeton 2017. (Crossref)
Huebner S.R., The „Plague of Cyprian”: A revised view of the origin and spread of a 3rd-c. CE pandemic, „Journal of Roman Archeology” 34/1 (2021) s. 151-174. (Crossref)
Kaczmarek T., Organizacja dzieł charytatywnych Kościoła w Kartaginie pod kierunkiem św. Cypriana, „Studia Włocławskie” 2 (1999) s. 125-131.
Kashchuk O., The Early Christians in the Face of Epidemics, „Studia Ceranea” 11 (2021) s. 611-622. (Crossref)
Koch H., Cyprianische Untersuchungen, Bonn 1926. (Crossref)
Kulik B., Jak mówić dziś w Kościele o śmierci? Śmierć w kontekście pastoralnym w świetle De mortalitate św. Cypriana z Kartaginy, „Teologia Praktyczna” 19 (2018) 155-172. (Crossref)
Piredda A.M., La malattia dell’anima negli scrittori Cristiani d’Africa, w: L’Africa romana. Atti dell’IX convegno di studio Cartagine, 15-18 dicembre 1994, red. M. Khanoussi – P. Ruggeri – C. Vismra, Ozieri 1996, s. 409-424.
Scourfield J.H.D., The „De Mortalitate” of Cyprian. Consolation and Context, „Vigiliae Christianae” 50/1 (1996) s. 12-41. (Crossref)
Skibiński T. – Książyk M., Postawa chrześcijan wobec Zarazy Cypriana w świetle źródeł epoki, „Vox Patrum” 78 (2021) s. 121-140. (Crossref)
Spanneut M., Le Stoicisme des Pères de l’Église, Paris 1957.
Wysocki M., Eschatologia okresu prześladowań na podstawie pism Tertuliana i Cypriana, Lublin 2010.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań https://orcid.org/0000-0002-6040-5523
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
