„Błogosławieństwo Judy” (Rdz 49, 8-12) w interpretacji św. Ambrożego z Mediolanu i Rufina z Akwilei
Magdalena Małgorzata Jóźwiak
John Paul II Catholic University of Lublin , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1253-1162
Abstrakt
Księga Rodzaju 49, 1-28 prezentuje scenę, która ma miejsce przy łożu śmierci Jakuba. Patriarcha przed śmiercią zawezwał do siebie wszystkich swych synów, by ich pobłogosławić. W biblistyce ten rozdział z Księgi Rodzaju jest nazywany "błogosławieństwem Jakuba". Jednym z synów, którym Patriarcha Jakub błogosławi jest Juda. Celem tego artykułu jest przeanalizowanie "błogosławieństwa Judy" (Rdz 49, 8-12) w interpretacji św. Ambrożego z Mediolanu (por. Ambrosius, De Patriarchis IV, 16-25) i Rufina z Akwilei (por. Rufinus, Rescripta ad Presbyterum Paulinum de Iudae Benedictionibus I, 1-4; De benedictionibus patriarcharum I, 5-11). Konkludując, komentarz Rufina do "błogosławieństwa Judy" jest dłuższy, bardziej szczegółowy. Obaj egzegeci sięgają po tradycje żydowskie i przeplatają wykładnię literalną z alegoryczną. Także obaj komentatorzy preferują model interpretacji typicznej, stąd Juda jest dla nich "typem" Jezusa Chrystusa, jego męki i zmartwychwstania.
Słowa kluczowe:
Ojcowie Kościoła, Błogosławieństwo Judy, Rdz 49,8-12, Ambroży z Mediolanu, Rufin z AkwileiInstytucje wspierające:
Narodowe Centrum NaukiBibliografia
Ambrosius, De Cain et Abel, ed. K. Schenkl, CSEL 32/1, Pragae – Vindobonae – Lipsiae 1897.
Ambrosius, De Patriarchis, ed. K. Schenkl, CSEL 32/2, Pragae – Vindobonae – Lipsiae 1897.
Augustinus, De doctrina christiana, ed. K.D. Daur – J. Martin, CCL 32, Turnhout 1962.
Św. Augustyn, O nauce chrześcijańskiej, tł. J. Sulowski, Warszawa 1989.
Biblia Sacra iuxta Vulgatam versionem. Editio quinta, ed. R. Weber – R. Gryson, Stuttgart 2007.
Bibliorum Sacrorum latinae versiones antiquae, seu Vetus Italica, et caeterae quaecunque in codicibus mss. & antiquorum libris reperiri potuerunt: quae cum Vulgata Latina, & cum Textu Graeco comparantur, t. 1, ed. P. Sabatier, Remis 1743.
Hieronymus, Liber hebraicarum quaestionum in Genesim, ed. P. de Lagarde, CCL 72, Turnhout 1959.
Kwestie hebrajskie w Księdze Rodzaju św. Hieronima. Przekład i komentarz, tł. M. Jóźwiak, Wrocław 2010.
Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, tł. Z. Kubiak – J. Radożycki, Warszawa 2001.
Origenes, Commentarii in Epistulam ad Romanos (latine, interprete Rufino), t. 1‐10, ed. C.P. Hammond Bammel, SCh 532, 539, 543, 555, Paris 2009‐2012.
Orygenes, Komentarz do Listu św. Pawła do Rzymian, t. 1‐2, tł. S. Kalinkowski, PSP 57, Warszawa 1994.
Paulinus, Epistulae, ed. G. de Hartel – M. Kamptner, Vienna 1999.
Paulin z Noli, Listy 1‐51, tł. i opr. M. Wysocki – J. Pałucki – M. Pyzik-Turska, ŹMT 82, Kraków 2019.
Physiologos, tł. K. Jażdżewska, Warszawa 2003.
Rufinus, Apologia contra Hieronymum, ed. M. Simonetti, CCL 20, Turnhout 1961.
Św. Rufin z Akwilei, Apologia przeciw Hieronimowi, tł. A. Smaroń, ŹMT 29, Kraków 2003.
Rufinus, De benedictionibus Patriarcharum, ed. M. Simonetti, CCL 20, Turnhout.
Septuaginta, id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes, t. 1‐2, ed. A. Rahlfs, Stuttgart 1971.
Abramowiczówna Z., Słownik grecko-polski, t. 1‐4, Warszawa 1958‐1965.
Grypeou E. – Spurling H., The Book of Genesis in Late Antiquity: Encounters between Jewish and Christian Exegesis, Leiden – Boston 2013. (Crossref)
Koehler L. – Baumgartner W. – Stamm J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko polski Starego Testamentu, t. 1‐2, red. P. Dec, Warszawa 2008.
Korpanty J., Słownik łacińsko-polski, t. 1‐2, Warszawa 2003.
Kuśmirek A., Błogosławieństwo Jakuba (Rdz 49,1‐28) w interpretacji targumicznej, „Collectanea Theologica” 88/4 (2018) s. 163‐190. (Crossref)
Plezia M., Słownik łacińsko-polski, t. 1‐5, Warszawa 2007.
Sarna N.M., Genesis, The JPS Torah Commentary, Philadelphia 1989.
Selejdak R., Patriarchowie biblijni jako figury Chrystusa w dziełach egzegetycznych świętego Ambrożego, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 23‐24 (1995/1996) s. 155‐200.
Sollamo R., Messianism and the ‘Branch of David’, w: The Septuagint and Messianism, red. M.A. Knibb, Louvain 2006, s. 357‐370.
Tábet M., L’esegesi greca nei commenti dei primi scrittori di lingua latina alla Benedizione di Giacobbe a Giuda (Gen 49,8‐12), w: L’esegesi dei padri latini. Dalle origini a Gregorio Magno. Atti del XXVIII Incontro di studiosi dell’antichità cristiana (Roma, 6‐8 maggio 1999), red. AA.VV., SEA 68, Roma 2000, s. 57‐75.
Zorell F., Lexicon hebraicum et aramaicum Veteris Testamenti, Roma 1964.
John Paul II Catholic University of Lublin https://orcid.org/0000-0002-1253-1162
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
