Przyroda na usługach świętych na przykładzie św. Feliksa z Noli w "Natalicia" Paulina z Noli
Marcin Wysocki
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-5448-5566
Abstrakt
Po swoim nawróceniu, co roku, na przypadającą 14 stycznia uroczystość św. Feliksa, Paulin z Noli pisał pochwalny utwór na cześć swego Patrona zwany Natalicium. W zachowanych Nataliciach (14 lub 15) ważną rolę odgrywają cuda dokonane przez Feliksa. Wiele z nich za przedmiot ma przyrodę. Celem niniejszego artykułu, poprzez analizę Natalicia, jest ukazanie w jaki sposób przyroda poddana jest cudownemu działaniu świętych na przykładzie św. Feliksa. Z przedstawienia w niniejszym artykule cudów i niezwykłych wydarzeń, które miały miejsce za życia św. Feliksa lub po jego śmierci przy jego grobie, jasno widać przede wszystkim szczególną pozycję i znaczenie dla Paulina postaci św. Feliksa, którego nazywa ojcem, opiekunem i patronem. Paulin opisuje cuda, aby pokazać wielkość św. Feliksa i szczególne jego miejsce w panteonie świętych. Paulin jednak nieustannie przypomina i o tym pamięta, że Święty jest tylko pośrednikiem, a tak naprawdę moc czynienia cudów leży w gestii Boga, który jest Panem i Stworzycielem całego stworzenia. Jeśli więc Feliks ukazany jest jako rządzący przyrodą, która wykonuje jego polecenia, czasem wbrew porządkowi i naturze, to wynika to z bliskości Feliksa Bogu. I w tym Paulin jest oryginalny, bo przyznać trzeba, że już dużo wcześniej, w poezji pogańskiej, istniała tradycja ukazywania cudów związanych ze zwierzętami. Jednak tutaj Paulin, podążając wprawdzie za literacką tradycją i językiem Wergiliusza, nadaje swój własny ton i charakter. Natalicia ukazują głębokie przekonania i wiarę Paulina i jego oddanie Feliksowi.
Słowa kluczowe:
Paulin z Noli, Natalicia, cud, stworzenie, święty, św. FeliksBibliografia
Paulinus Nolanus, Carmina, ed. A. Ruggiero: Paolino di Nola, I Carmi, Testo latino con traduzione italiana a cura di A. Ruggiero, t. 1-2, Nola-Roma 1996.
Paulinus Nolanus, Epistulae, ed. G. Santaniello: Paolino di Nola, Le lettere, Testo latino con traduzione italiana a cura di G. Santaniello, t. 1-2, Nola 1992, tł. M. Wysocki, w: Paulin z Noli, Listy 1-51, opr. M. Wysocki, J. Pałucki, M. Pyzik-Turska, Kraków 2019.
Álvarez Solano F.E. – Hurtado Bustacó R.– Rivas García O., La economía de Dios: la construcción de un santuario cristiano según los ‘Carmina natalizia’ de Paulino de Nola, „Arys: Antigüedad Religiones y Sociedades” 2 (1999) s. 275-299.
Argenio R., Il miracolo dei buoi nel xx natalizio di S. Paolino di Nola, „Rivista di studi classici” 17 (1969) s. 330-338.
Argenio R., S. Paolino da Nola cantore di miracoli, Roma 1970.
Aulisa I.– Carnevale L., Il pellegrinaggio rurale alla tomba di S. Felice di Nola, „Annali di Storia dell’Esegesi” 22/1 (2005) s. 119-144.
Battiston D., El género pastoril: de Teócrito a la bucólica cristiana: La poesía de Paulino de Nola, „Circe de clásicos y modernos” 11/1 (2007) s. 57-72.
Bocage-Lefebvre D., La représentation du monde paysan dans les „Natalicia” de Paulin de Nole, „Pallas. Revue d’études antiques” 92 (2013) s. 203-214.
Bruhat M.-O., Présence de Virgile et d’Ovide dans la poésie de Paulin de Nole, w: La représentation du «couple» Virgile-Ovide dans la tradition culturelle de l’Antiquité à nos jours, red. S. Clément-Tarantino – F. Klein, Cahiers de Philologie. Série Apparat Critique 32, Villeneuve-d’Ascq 2015, s. 139-154.
Burkhard K., Das antike Geburtstagsgedicht, Zurich 1991.
Cesareo E., Il carme natalizio nella poesia latina, con una parte introduttiva sui precedenti del carme in Grecia, Palermo 1929.
Curti C., L’„inuentio crucis” nell’epistola 31 di Paolino di Nola, w: Anchora vitae. Atti del Convegno paoliniano nel 16º centenario del ritiro di Paolino a Nola (Nola-Cimitile, 18-20 maggio 1995), red. G. Luongo, Strenae Nolanae 8, Napoli – Roma 1998, s. 177-188.
Cutino M., L’epopea taumaturgica di San Felice nei Carmi 26 e 19 di Paolino di Nola, „Auctores nostri” 2 (2005) s. 47-80.
Desmulliez J., Paulin de Nole et la „paupertas”, w: Les Pères de l’Église et la voix des pauvres, red. P.-G. Delage, La Rochelle 2006, s. 245-263.
Di Palma G., Paolino di fronte alla Bibbia, w: Mia sola arte è la fede: Paolino di Nola teologo sapienziale, red. L. Longobardo – D. Sorrentino, Biblioteca Teologica Napoletana 21, Napoli 2000, s. 151-166.
Doignon J., Un récit de miracle dans carmina de Paulin de Nole. Poétique virgilienne et leçon apologétique, „Revue d’histoire de la spiritualite” 48 (1973) s. 129-144.
Evenpoel W., La phrase et le vers dans les Carmina de Paulin de Nole, w: Eulogia: Mélanges offerts à Antoon A. R. Bastiaensen à l’occasion de son soixante-cinquième anniversaire, red. G.J.M Bartelink – A. Hilhorst – C.H. Kneepkens, Steenbrugge 1991, s. 95-108.
Fielding I., Performing miracles: the „Natalicia” of Paulinus of Nola as popular entertainment, „Ramus: Critical Studies in Greek and Roman Literature” 47/1 (2018) s. 108-122.
Guttilla G., Le costruzioni basilicali di Paolino di Nola: una rilettura dell’ epist. 32, w: Societas studiorum per Salvatore D’Elia, red U. Criscuolo, Pubblicazioni del Dipartimento di Filologia Classica F. Arnaldi dell’Universita degli Studi di Napoli Federico II 24, Napoli 2004, s. 389-408.
Guttilla G., Lingua del miracolo e wortspiele nei Carmi di Paolino di Nola, „Orpheus” 28/1-2 (2007) s. 67-99.
Hardie P., Cowherds and Saint Paulinus of Nola Carmen 18, w: Complex Inferiorities: The Poetics of the Weaker Voice in Latin Literature, red. S. Matzner – S. Harrison, Oxford 2018, s. 245-262.
Iannicelli C., Deus operatus est. Sull’autore del miracolo in Paolino di Nola e in alcuni scritti agiografici greco-latini, „Impegno e Dialogo” 10 (1995) s. 277-336.
Iannicelli C., Il miracolo in Paolino di Nola. Saggio di sintesi, „Impegno e Dialogo” 9 (1993) s. 171-196.
Kiely M.M., The Interior Courtyard: The Heart of Cimitile/Nola, “Journal of Early Christian Studies” 12/4 (2004) s. 443-479.
Krynicka T., Wczesna korespondencja Auzoniusza z Paulinem z Noli, „Vox Patrum” 65 (2016) s. 353-371.
Lefebvre-Bocage D., Les rapports entre saint Félix et Paulin de Nole, w: Paulin de Nole et l’amitié chrétienne. Actes de la quatrième Petite Journée de Patristique, red. P.-G. Delage, Royan 2012, s. 69-87.
Lehmann T., Paolino di Nola: poeta architetto e committente delle costruzione, w: Anchora vitae. Atti del Convegno paoliniano nel 16º centenario del ritiro di Paolino a Nola (Nola-Cimitile, 18-20 maggio 1995), red. G. Luongo, Strenae Nolanae 8, Napoli – Roma 1998, s. 93-104.
Malsbary G.H., Vergilian Elements of Christian Poetic Language: The Adaptations of Vergil’s Aeneid 2, 6 by Paulinus of Nola, Paulinus of Pella, and Paulinus of Périgueux, w: Eulogia. Mélanges offerts à Antoon A. R. Bastiaensen à l’occasion de son soixante-cinquième anniversaire, red. G.J.M. Bartelink – A. Hilhorst – C.H. Kneepkens, Instrumenta patristica 24, Steenbrugis 1991, s. 175-182.
Pałucki J., Teologia w posłudze pasterskiej Paulina z Noli, „Vox Patrum” 62 (2014) s. 427-434.
Pałucki J., Teologiczna interpretacja działalności budowlanej Paulina z Noli, w: Ku prawdzie w miłości. Księga pamiątkowa ku czci Bpa Jan Śrutwy, red. S. Koczwara, Lublin 2002, s. 87-94.
Piscitelli Carpino T., La Teologia della Croce in Paolino di Nola, w: Anchora vitae. Atti del Convegno paoliniano nel 16º centenario del ritiro di Paolino a Nola (Nola-Cimitile, 18-20 maggio 1995), red. G. Luongo, Strenae Nolanae 8, Napoli – Roma 1998, s. 263-294.
Prete S., Il Carme 20 di Paolino di Nola. Alcuni aspetti letterari e culturali, w: S. Prete, Motivi ascetici e letterari in Paolino di Nola, Strenae Nolanae 1, Napoli – Roma 1987, s. 87-100.
Roberts M., Paulinus Poem 11, Virgil's First Eclogue, and the Limits of Amicitia, “Transactions of the American Philological Association” 115 (1985) s. 271-282.
Roberts M., Rhetoric and the “natalicia” of Paulinus of Nola, “Quaderni Urbinati di Cultura Classica” 95/2 (2010) s. 53-69.
Ruggiero A., Carme 21: Nola Crocevia dello Spirito, w: Atti del Convegno. XXXI Cinquantenario della morte di S. Paolino di Nola, Roma 1983, s. 183-212.
Ruggiero A., La luce della santità di Felice via all’amore di Cristo negli scritti di Paolino di Nola, w: Atti del Circolo culturale B. G. Duns Scoto di Roccarainola. Trentennale del Duns Scoto 1999.Venticinquennale degli Atti, Roccarainola 1999, s. 61-70.
Santaniello G., Donare ai poveri è dare in prestito a Dio. Corpo Mistico in prospettiva escatologica, w: G. Santaniello, Vita di Paolino da Bordeaux, vescovo di Nola (352/353 ca. - 431), Strenae Nolanae 12, Marigliano 2015, s. 292-300.
Swoboda A., Egzegeza alegoryczna Pisma świętego w listach Paulina z Noli, „Vox Patrum” 32-33 (1997) s. 261-268.
Swoboda A., Przyjaźń i konflikt Auzoniusza i Paulina z Noli w świetle korespondencji, „Eos” 83 (1995) s. 307-321.
Trout D.E., Christianizing the Nola Countryside: Anima Sacrifice at the Tomb of St. Felix, „Journal of Early Christian Studies” 3/3 (1995) s. 281-298.
Walsh P.G., Introduction, w: The Poems of St. Paulinus of Nola, tł. i opr. P.G. Walsh, Ancient Christian Writers 40, New York-Ramsey 1975, s. 3-30.
Walsh P.G., Paulinus of Nola and Virgil, „Proceedings of the Virgil Society” 15 (1975/76) s. 7-15.
Wild P.S., Ausonius: A Fourth Century Poet, “The Classical Journal” 46/8 (1951) s. 381-382.
Wysocki M., Anioły są wśród nas. Studium pism św. Paulina z Noli, “Vox Patrum” 88 (2023) s. 149-162.
Wysocki M., Letters as a School of the Christian Exegesis. A Study of the Selected Early Christian Latin Letters of the 4th and 5th Century (Augustine, Jerome, and Paulinus of Nola), “Verbum Vitae” 41/2 (2023) s. 339-351.
Wysocki M., Moc i rola słowa według Paulina z Noli i jego listów, w: W przestrzeni słowa i czasu. Księga Jubileuszowa dla Księdza Profesora Jana Walkusza, red. T. Moskal - M. Nabożny, Lublin 2020, s. 901-910.
Wysocki M., On the Importance of a Garden in the Life of Christians. A Study of the Writings of St. Paulinus of Nola, w: Christians of the Patristic Period in Relation to Nature, red. M. Szram - M. Wysocki, Studia Patristica CXXXI, Leuven-Paris-Bristol 2024, s. 347-355.
Wysocki M., The Symbolism of Biblical Birds in the Letters of Paulinus of Nola, w: The Bible in the Patristic Period, red. M. Szram - M. Wysocki, Studia Patristica CIII, Leuven-Paris-Bristol 2021, s. 165-173.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0001-5448-5566
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
