Aniołowie w "Apoftegmatach" Ojców Pustyni
Abstrakt
W odpowiedzi na dające się zauważyć w ostatnim czasie zainteresowanie tematyką aniołów, Autor analizuje Apoftegmaty Ojców Pustyni, czyli najbardziej oryginalne dzieło literatury monastycznej starożytności chrześcijańskiej. Na podstawie facta et dicta tych ekspertów w sprawach duchowych i częstokroć wielkich mistyków, Autor stara się przedstawić funkcjonującą w tym środowisku angelologię, czyli nauczanie mnichów na temat natury, wyglądu i hierarchii aniołów, oraz roli jaką pełnią wobec Boga i ludzi. Zwraca również uwagę na specyficzne postrzeganie aniołów w środowisku Ojców Pustyni. Podsumowując, Autor dochodzi do wniosku, że angelologia Ojców Pustyni, w sensie teologicznym, była kontynuacją nauczania Ojców Kościoła; w sensie ascetycznym, dostrzegała w aniołach ideał życia monastycznego i pomoc w jego realizacji; w sensie eschatologicznym, tchnęła nadzieją i zbawczym optymizmem, jako że aniołowie – zdaniem Ojców Pustyni – są liczniejsi, czyli silniejsi, niż zagrażające ludziom demony.
Słowa kluczowe:
angelologia, Ojcowie Pustyni, Apoftegmaty Ojców Pustyni, Apophthegmata Patrum, monastycyzmBibliografia
Apophthegmata Patrum, PG 65, 71‐440.
Apoftegmaty Ojców Pustyni, t. 1: Gerontikon, Księga Starców, red. M. Starowieyski, tł. M. Borkowska, ŹM 4, Kraków – Tyniec 2007.
Apophthegmata Patrum, ed. J.C. Guy, Les apophtegmes des Pères. Collection systèmatique. Chapitres I‐IX, SCh 387, Paris 1993.
Apoftegmaty Ojców Pustyni, t. 2: Kolekcja systematyczna, red. M. Starowieyski, tł. M. Kozera, ŹM 9, Kraków – Tyniec b.r.
Apophthegmata Patrum, ed. J.-C. Guy, Un entretien monastique sur la contemplation, „Recherches de Science Religieuse” 50 (1962) 230‐241.
Apoftegmaty Ojców Pustyni, t. 3: Zbiory etiopskie (wybór), Mniejsze zbiory greckie, Zbiory łacińskie, red. M. Starowieyski – R. Zarzeczny, tł. S. Kur – M. Rymuza – M. Starowieyski, ŹM 56, Kraków – Tyniec 2011.
Apophthegmata Patrum, ed. F. Nau, Histoires des solitaires égyptiens, „Revue de l’Orient Chrétien”12 (1907) s. 48‐69, 171‐181, 393‐404; 13 (1908) s. 47‐57, 266‐283; 14 (1909) s. 357‐379; 17 (1912) s. 204‐211, 294‐301; 18 (1913) s. 137‐146; 10 (1905) s. 387‐417.
Apoftegmaty Ojców Pustyni, t. 4: Zbiór anonimowy wydany przez François Nau, red. S. Hiżycki, tł. M. Borkowska – E. Dąbrowska – M. Pawlik, ŹM 64, Kraków – Tyniec 2013.
Ioannes Chrysostomus, Comparatio regis et monachi, PG 47, 389.
Jan Chryzostom, Porównanie króla z mnichem, tł. W. Kania, BOK 19, s. 117‐123.
Bareille B., Angelologie d’après les Pères, w: Dictionnaire de Théologie Catholique, t. 1, Paris 1923, s. 1192‐1222.
Bouyer L., La vie angélique, w: Le sens de la vie monastique, Turnhout 1950, s. 43‐68.
Duhr J., Anges, w: Dictionnaire de spiritualité, t. 1, Paris 1937, s. 580‐625.
Daniélou J., Aniołowie i ich misja, tł. K. Kubaszczyk, Warszawa 2006.
Dzielska M., Porządek anielski w „Hierarchii niebiańskiej” Pseudo-Dionizego Areopagity, w: Księga o aniołach, red. H. Oleschko, Kraków 2002, s. 122‐130.
Frank K.S., Angelikós bíos: Begriffsanalytische und Begriffsgeschichtliche Untersuchung zum „engelsgleichen Leben” in frühen Mönchtum, Münster 1964.
Frühling H. – Oleschko H., Ewolucja ikonografii anielskiej w malarstwie europejskim, w: Księga o aniołach, red. H. Oleschko, Kraków 2002, s. 514‐538.
Ranke-Heinemann U., Zum Ideal der „Vita angelica” im frühen Mönchtum, „Geist und Leben” 29 (1956) s. 347‐357.
Kochaniewicz B., Rola aniołów w historii zbawienia w ujęciu św. Piotra Chryzologa, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 24 (2017) s. 115‐125. (Crossref)
Leloir L., Anges et démons chez les Pères du Désert, w: Anges et démons. Actes du colloque de Liège et de Louvain-La-Neuve 25‐26 novembre 1987, red. J. Ries, Homo Religiosus, 14, Louvain-La-Neuve 1989, s. 313‐332.
Longosz S., Opiekuńcza funkcja Aniołów w nauce Ojców Kościoła, w: Księga o aniołach, red. H. Oleschko, Kraków 2002, s. 151‐205.
Regnault L., La vita quotidiana dei Padri del deserto, Casale Monferrato 1994.
Regnault L., Anges et démons dans la vie des Pères du désert d’après les Apophtegmes, „Carmel. Revue trimestrielle de spiritualité chrétienne” 99/3 (2001) s. 67‐73.
Sprutta J., Motyw skrzydeł anielskich w ikonie, „Studia Gnesnensia” 22 (2008) s. 251‐267.
Starowieyski M., Apoftegmaty Ojców Pustyni – zagadnienia literackie, w: Apoftegmaty Ojców Pustyni, t. 1: Gerontikon, Księga Starców, red. M. Starowieyski, ŹM 4, Kraków – Tyniec 2007, s. 93‐122.
Wipszycka E., Egipt – ojczyzna mnichów, w: Apoftegmaty Ojców Pustyni, t. 1: Gerontikon, Księga Starców, red. M. Starowieyski, ŹM 4, Kraków – Tyniec 2007, s. 15‐62.
Wojtczak-Szyszkowski J., Rola aniołów w dziele zbawienia w „Sermones” Piotra Chryzologa, w: Aniołowie w paulińskiej tradycji i pobożności, red. A. Chrapkowski, Kraków 2006, s. 69‐76.
Studer B., Angelo. Angelologia, w: Dizionario patristico e di antichità cristiane, t. 1, Casale Monferrato 1983, s. 195‐202.
Szczur P., Mnisi jako „żołnierze” Chrystusa w nauczaniu Jana Chryzostoma. Analiza 69. i 70. homilii z cyklu „Homilie na Ewangelię według św. Mateusza”, „Vox Patrum” 63 (2015) s. 375‐388. (Crossref)
Pontifical Gregorian University https://orcid.org/0000-0002-7513-6071
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
