Obraz i metafora morza w Homiliach na Ewangelię według św. Mateusza Jana Chryzostoma
Piotr Szczur
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , PolskaAbstrakt
W artykule przeanalizowano wszystkie wypowiedzi Jana Chryzostoma z Homilii na Ewangelię według św. Mateusza, w których pojawiają się terminy: pšlagoj and q£lassa używane przez naszego autora na określenie morza. Analiza ta pozwoliła wyodrębnić kilka grup metaforyki morza. Chryzostom wskazuje na morze jako jeden z elementów wszechświata (obok nieba i ziemi). Opisuje je jako niebezpieczny i nieokiełznany żywioł, który jednak poddany jest Chrystusowi. Obraz morza, przerastającego swym ogromem inne elementy wszechświata, służy też złotoustemu na określenie bezmiaru i powszechności, a nawiązanie do morskich zagrożeń (wiatry, prądy morskie, burze, mielizny) skłania go do określenia ludzkiego życia do żeglugi przez wzburzone morze.
Słowa kluczowe:
Jan Chryzostom, morze, metafora morza, Homilie na Ewangelię według św. MateuszaBibliografia
Joannes Chrysostomus, In Matthaeum hom. 1-90, PG 57, 13 - 58, 794, english transl.: St. Chrysostom, Homilies on the Gospel of Saint Matthew, ed. P. Schaff, NPNF I/10, New York 1888.
Libanius, Orationes, ed. R. Foerster: Libanii Opera, t. 1-4, [Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana], Lipsiae 1903-1908.
Palladius, Dialogus de vita Iohannis Chrysostomi, éd. A.M. Malingrey – P. Leclercq, SCh 341, Paris 1988.
Słownik grecko-polski, red. Z. Abramowiczówna, I-IV, Warszawa 1958-1965.
Baron A., Twórcza przygoda spotkania ze Złotoustym, w: Św. Jan Chryzostom, Homilie na Ewangelię wdług św. Mateusza, cz. 1: homilie 1-40, ŹMT 18, Kraków 2000, 5-13.
Baur C., Johannes Chrysostomus und seine Zeit, t. 1: Antiochien, München 1929.
Bonsdorff M. von, Zur Predigttätigkeit des Johannes Chrysostomus, biographisch-chronologische Studien über seine Homilienserien zu neutestamentlichen Büchern, Helsingfors 1922.
Brottier L., Introduction, w: Jean Chrysostome, Sermons sur La Genèse, SCh 433, Paris 1998, 11-70.
Cavallera F., Le schisme d’Antioche (IVe – Ve siècle), Paris 1905.
Ceran W., Artisans et commerçants à Antioche et leur rang social (seconde moitié du IVe siècle de notre ère), traduction de la langue polonaise par E. Kolańska, édition revue, corrigée et mise à jour par P. Filipczak, Byzantina Lodziensia XVIII, Łódź 2013.
Ceran W., Rzemieślnicy i kupcy w Antiochii i ich ranga społeczna (II połowa IV wieku), Wrocław – Warszawa – Kraków 1969.
Downey G., A History of Antioch in Syria from Seleucus to the Arab Conquest, Princeton 1961. (Crossref)
Gryglewicz F., Genezaret, EK V 960.
Kelly J.N.D., Golden Mouth. The Story of John Chrysostom – Ascetic, Preacher, Bishop, New York 1995.
Lampe G.W.H., A Patristic Greek Lexikon, Oxford 1976.
Greek-English Lexicon, ed. H.G. Liddell – R. Scott, Oxford 1940.
Kołosowski T., Porównanie życia chrześcijańskiego do morskiej żeglugi w korespondencji św. Hieronima, SACh 20 (2015) 155-163.
Lietzmann H., Johannes Chrysostomos, RE IX/2 1811-1828.
Montfaucon B. de, Sancti Patris Nostri Ioannis Chrysostomi Archiepiscopi Constantinopolitani Opera omnia quae exstant, vel quae eius nomine circumferentur, Ad MSS. Codices Gallicanos, Vaticanos, Anglicanos, Germanicosque; necnon ad Savilianam et Frontonianam editiones castigata, innumeris aucta, nova interpretatione ubi opus erat, praefationibus, monitis, notis, variis lectionibus illustrata, nova Sancti Doctoris vita, appendicibus, onomastico et copiosissimis indicibus locupletata, t. 7-8, Parisiis 1727-1728.
Nain de Tillemont L.S. Le, Mémoires pour servir à l’histoire ecclésiastique des six premiers siècles, t. 11, Paris 1706.
Nieścior L., Motyw pomyślnej żeglugi u Ojców Kościoła, w: Mare nostrum. Morze w historii i kulturze krajów śródziemnomorskich, red. T. Kołosowski, Warszawa 2015 = SACh 20:2015, 109-122.
Quasten J., St. John Chrysostom, w: Patrology, t. 3: The Golden Age of Greek Patristic Literature From the Council of Nicaea to the Council of Chalcedon, Utrecht-Antwerp 1960.
Rauschen G., Jahrbücher der christlichen Kirche unter dem Kaiser Theodosius dem Grossen. Versuch einer Erneuerung der Annales Ecclesiastici des Baronius für die Jahre 378-395, Freiburg im Breisgau 1897.
Retzleff A., John Chrysostom’s Sex Aquarium: Aquatic Metaphors for Theater in Homily 7 on Matthew, JECS 11 (2003) 195-207. (Crossref)
StiltingJ., De S. Joanne Chrysostomo, Episcopo Constantinopolitano et Ecclesiae Doctore, prope Comana in Ponto, commentarius historicus, w: Acta Sanctorum Septembris, t. 4: Quo dies duodecimus, decimus tertius et decimus quartus continentur, Antverpiae 1753, 401-700.
Słownik Wczesnochrześcijańskiego Piśmiennictwa, red. M. Starowieyski, J.M. Szymusiak, Poznań 1971.
Szczur P., Ojcowie greccy o żołnierzach i służbie wojskowej, w: Kościół i dar pokoju, red. M. Chojnacki – J. Morawa – A.A. Napiórkowski, Kraków 2016, 307-332.
Śliwka E., Symbolika morska w języku Ojców Kościoła, w: Morze w cywilizacji kulturze i stosunkach międzynarodowych, red. E. Haliżak – W. Lizak – L. Łukaszuk – E. Śliwka, Warszawa – Pieniężno 2006, 51-58.
Tiersch C., Johannes Chrysostomus in Konstantinopel (398-404). Weltsicht und Wirken eines Bischofs in der Hauptstadt des Oströmischen Reiches, Studien und Texte zu Antike und Christentum 6, Tübingen 2002.
Voicu S.J., Flaviano di Antiochia, NDPAC II 1979.
Wodecki B., Morze w Piśmie Świętym, w: Morze w cywilizacji kulturze i stosunkach międzynarodowych, red. E. Haliżak – W. Lizak – L. Łukaszuk – E. Śliwka, Warszawa – Pieniężno 2006, 31-50.
Zarzeczny R., Mare Nostrum – Mare Rubrum, w: Mare nostrum. Morze w historii i kulturze krajów śródziemnomorskich, red. T. Kołosowski, Warszawa 2015 = SACh 20 (2015) 9-24.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
