Mów do nas bez żadnych tajemnic: antygnostycka koncepcja zjednoczenia św. Ireneusza
Don W. Springer
McMaster Divintiy College in Hamilton , KanadaAbstrakt
Dyskusje na temat możliwości mistycznego zjednoczenia z Bogiem były w większości nieobecne w pismach Ojców Kościoła przed końcem II wieku. Dopiero u schyłku tego wieku pojęcie komunii z Bogiem stało się przedmiotem zainteresowania zarówno literatury wczesnochrześcijańskiej, jak i gnostyckiej. Ireneusz z Lyonu był jednym z pierwszych pisarzy chrześcijańskich, który podjął krytyczną refleksję nad tym zagadnieniem. Twierdził, że uczestnictwo w boskości jest możliwe tylko w prawowiernych Kościołach i wymaga trzech kluczowych elementów: życia przeżywanego w relacji z Duchem Bożym, we wspólnocie z prawdziwymi ludźmi Bożymi, i jednocześnie dającymi świadectwo religijnej pobożności i cnoty. Podczas gdy gnostyckie koncepcje zjednoczenia kładły często nacisk na zastrzeżoną, tajemną wiedzę, paradygmat Ireneusza oferował publiczną, progresywną drogę wznoszenia się do Boga.
Słowa kluczowe:
Ireneusz z Lyonu, Adversus haereses, gnostycy, wspólnotaBibliografia
Irenaeus, Adversus haereses, ed. A. Rousseau – L. Doutreleau – B. Hemmerdinger – Ch. Mercier, I, SCh 263-264, Paris 1979; II, SCh 293-294, Paris 1982; III, SCh 210- 211, Paris 1974; IV, SCh 100/1-2, Paris 1965; V, SCh 152-153, Paris 1969.
Irenaeus, Demonstratio praedicationis apostolicae, ed. S. Weber, Friburgi – Brisgoviae 1917.
Ayres L., Irenaeus vs. the Valentinians: Toward a Rethinking of Patristic Exegetical Origins, JECS 23 (2015) 153-87. (Crossref)
Barnes M.R., Irenaeus’s Trinitarian Theology, NV 7 (2009) 67-106.
Behr J., Asceticism and Anthropology in Irenaeus and Clement, Oxford 2000. (Crossref)
Behr J., St Irenaeus of Lyons. On the Apostolic Preaching, Crestwood 1997.
Behr J., The Trinitarian Being of the Church, VTQ 48 (2003) 67-88.
Behr J., The Way to Nicaea, Crestwood 2006.
Blackwell B.C., Christosis: Pauline Soteriology in Light of Deification in Irenaeus and Cyril of Alexandria, Tübingen 2011.
Brakke D., The Gnostics : Myth, Ritual, and Diversity in Early Christianity, Cambridge 2010. (Crossref)
Briggman A., Irenaeus of Lyons and the Theology of the Holy Spirit, Oxford 2012. (Crossref)
Briggman A., The Holy Spirit as the Unction of Christ in Irenaeus, JTS 61 (2010) 171-193. (Crossref)
Chiapparini G., Irenaeus and the Gnostic Valentinus: Orthodoxy and Heresy in the Church of Rome Around the Middle of the Second Century, ZACh 18 (2014) 95-119. (Crossref)
Deutsch N., The Gnostic Imagination: Gnosticism, Mandaeism and Merkabah Mysticism, Leiden 1995.
Grant R.M., Irenaeus of Lyons, London 1997.
Grant R.M., Gnosticism: A Source Book of Heretical Writings from the Early Christian Period, New York 1961.
Hitchcock F.R.M., Irenaeus of Lugdunum: A Study of His Teaching, Cambridge 1914.
Lashier J., Irenaeus on the Trinity, Leiden 2014. (Crossref)
Lebreton J., Histoire du dogme de la Trinité des origines au Concile de Nicée, vol. 2, Paris 1928.
Lewis N.D., Introduction to “Gnosticism”: Ancient Voices, Christian Worlds, New York 2013.
Norris R.A., Who Is the Demiurge?: Irenaeus’ Picture of God in Adversus Haereses 2, in: God in Early Christian Thought: Essays in Memory of Lloyd G. Patterson, ed. A.B. McGowan – B.E. Daley – T.J. Gaden, Supplements to VigChr 94, Leiden 2009, 9-36. (Crossref)
O’Brien C.S., The Demiurge in Ancient Thought, Cambridge 2015. (Crossref)
Osborn E., Irenaeus of Lyons, Cambridge 2001. (Crossref)
Pelikan J., The Christian Tradition: A History of the Development of Doctrine, vol. 1: The Emergence of the Catholic Tradition (100-600), Chicago 1971. (Crossref)
Smith G.S., Guilt by Association: Heresy Catalogues in Early Christianity, Oxford 2014. (Crossref)
Steenberg M.C., Irenaeus on Creation: The Cosmic Christ and the Saga of Redemption, Leiden 2008. (Crossref)
Wingren G., Man and the Incarnation: A Study in the Theology of Irenaeus, transl. R. Mackenzie, Edinburgh 1959.
McMaster Divintiy College in Hamilton
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
