Są dwie drogi odkrycia tego, czego poszukujemy… Argumenty Eunomiusza dotyczące zrodzenia Syna Bożego oparte na pojęciach substancji i działania
Tomasz Stępień
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego , PolskaAbstrakt
Eunomiusz z Kyziku w swoich pismach broni neoariańskiego rozumienia pochodzenia Syna Bożego twierdząc, że musi być ono postrzegane jako stworzenie nowej substancji. Syn Boży jako stworzenie nie może więc być równy Bogu Ojcu. Pośród argumentów, które przytacza centralne miejsce zajmuje rozróżnienie pomiędzy substancją (oÙs…a) i działaniem (™nšrgeia). Proponuje on nawet swoją metodologię badań teologicznych twierdząc, że są dwie drogi, które prowadzą do właściwego rozumienia zrodzenia Syna. Pierwsza z niech prowadzi od poznania istoty Boga do ustalenia natury pochodzenia Syna, zaś punktem wyjścia drugiej jest samo zrodzenie Syna Bożego, które jest działaniem Ojca i ma doprowadzić do właściwego rozumienia boskiej istoty. Według Eunomiusza obydwie drogi prowadzą w sposób konieczny do konkluzji, że Ojciec i Syn nie mogą posiadać tej samej substancji oraz że te dwie substancje nie mogą być do siebie podobne. Celem niniejszego artykułu jest prześledzenie argumentów Eunomiusza w aspekcie ich spójności i proponowanej przez niego metodologii. Jako punkt odniesienia służy odpowiedź sformułowana przez jego dwóch wielkich przeciwników Bazylego Wielkiego i Grzegorza z Nyssy.
Słowa kluczowe:
Eunomiusz, Bazyli Wielki, Grzegorz z Nyssy, substancja, energia, działanieBibliografia
Aristoteles, De generatione animalium, ed. P. Louis: Aristote, De la Génération des Animaux, Paris 1961, transl. J. Barnes, in: Aristotle, The Complete Works of Aristotle, Princeton 1991, 1561-1691.
Basilius Caesariensis, Adversus Eunomium, ed. B. Sesboüé – G.M. du Durand – L. Dou¬treleau, vol. 1, SCh 299, Paris 1982, vol. 2, SCh 305, Paris 1983, transl. M. DelCogliano – A. Radde-Gallwitz: St. Basil of Caesarea, Against Eunomius, Washington D.C. 2011.
Eunomius, Liber Apologeticus, ed. and transl. R.P. Vaggione, in: Eunomius, The Extant Works, Oxford 1987, 34-74.
Eunomius, Liber Apologeticus, ed. B. Sesboüé – G.M. du Durand – L. Doutreleau, in: Basile de Césarée, Contre Eunome, Paris 1983, 234-298.
Gregorius Nyssenus, Contra Eunomium, GNO 1-2, ed. W. Jaeger, Leiden 1960, transl. S.G. Hall, A refutation of the first book of the two published by Eunomius after the decease of holy Basil, in: El “Contra Eunomium I” en la produccion literaria de Gre¬gorio de Nisa, ed. L.F. Mateo-Seco – J.L. Bastero, Pamplona 1988, 35-135.
Bradshaw D., Aristotle East and West. Metaphysics and the Division of Christendom, Cambridge 2004. (Crossref)
DelCogliano M., Basil of Caesarea’s Anti-Eunomian Teory of Names, Leiden – Boston 2010. (Crossref)
DelCogliano M. – Radde-Gallwitz A., Introduction, in: St. Basil of Caesarea, Against Eunomius, Washington D.C. 2011, 3-78.
Lloyd A.C., Anatomy of Neoplatonism, Oxford 1990.
Maspero G., Trinity and Man. Gregory of Nyssa “Ad Ablabium”, Leiden – Boston 2007. (Crossref)
Aggione R.P., Introduction, in: Eunomius, The Extant Works, Oxford 1987, XII-XVII.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
