Koncepcja św. Bazylego z Cezarei i Eunomiusza z Kyziku na temat epinoia: tło filozoficzno-teologiczne
Georgios D. Panagopoulos
University Ecclesiastical Academy of Vella of Ioannina , GrecjaAbstrakt
W artykule zwrócono uwagę na to, w jaki sposób, zarówno św. Bazyli, jak i jego przeciwnik – anomejczyk Eunomiusz z Kyziku, włączają w swą myśl teologiczną tezy filozoficzne o powstawaniu pojęć (™p…noia) w ludzkim umyśle oraz ich relacjach do zewnętrznych przedmiotów. W swych poszukiwaniach autor opracowania dostarcza dowodów na to, że teologowie ci przestudiowali ten sam materiał filozoficzny, dotyczący koncepcji ludzkiego umysłu; każdy z nich jednak zdecydował się użyć innych elementów zaczerpniętych z powiązanych tradycji filozoficznych w celu uwiarygodnienia różnych tez teologicznych. Racjonalistyczna doktryna Eunomiusza na temat Bożej wiedzy, która idzie w parze z jego koncepcją dotyczącą ludzkiego języka i umysłu, skłoniła św. Bazylego do rozwinięcia empirycznego poglądu epistemologicznego, który umożliwia zarówno mówienie o Bogu oparte na danych zmysłowych, jak i zachowuje w pełni nienaruszoną transcendencję Boskiej istoty.
Słowa kluczowe:
epinoia, filozofia, teologia, Bazyli z Cezarei, Eunomiusz z KyzikuBibliografia
Augustinus, De magistro, ed. K.-D. Dauer, CCL 29, Turnhout 1970, 157-203.
Basilius Caesariensis, Adversus Eunomium, ed. B. Sesboüé – G.M. de Durand – L. Doutreleau, SCh 299, Paris 1982.
Basilius Caesariensis, De Spiritu Sancto, ed. B. Pruche, SCh 17b, Paris 2002.
Basilius Caesariensis, Epistulae, ed. Y. Courtonne: Saint Basile, Lettres, III, Paris 1966.
Basilius Caesariensis, Homilia in sanctum martyrem Mamantem, PG 31, 589-600.
Chalcidius, Commentarius in Timaeum, ed. J.H. Waszink, London 1962.
Cicero, De officiis, ed. W. Miller, London 1913. (Crossref)
Diogenes Laertius, Vitae philosophorum, ed. H.S. Long, t. 1-2, Oxford 1964.
Plato, Theaetetus, ed. H.N. Fowler, Cambridge (MA) – London 1961.
Sextus Empiricus, Adversus mathematicos VII-VIII, ed. R.G. Bury, Cambridge (MA) 1997.
Abbagnano N., Storia della filosofia. La filosofia antica, la Patristica e la Scolastica, Torino 2003.
Abramowski L., Eunomios, RACh VI 936-947.
Ayres L., Nicaea and his Legacy. An Approach to Fourth-Century Trinitarian Theology, Oxford 2006.
Barnes J., The Presocratic Philosophers, London – New York 2006.
Copleston F., A History of Philosophy. British Philosophy: Hobbes to Hume, London – New York 2003.
Crouzel H., Origen et le probléme de la “connaissance mystique”, Paris 1961.
Dams Th., La controverse eunomiéenne, Thèse polycopiée de la Faculté de Théologie de l’Institut Catholique de Paris 1952.
Drecoll V.H., Die Entwicklung der Trinitätslehre des Basilius von Cäsarea. Sein Weg vom Homöusianer zum Neonizäner, Göttingen 1996. (Crossref)
Hanson R.P.C., The Search for the Christian Doctrine of God. The Arian Controversy 318-381, Grand Rapids (MI) 2007.
Harl M., Origène et la fonction révélatrice du Verbe incarné, Patristica Sorbonensia 2, Paris 1958.
Hirschberger J., Geschichte der Philosophie, vol. 1: Altertum und Mittelalter, Freiburg – Basel – Wien 1991.
Kelly J.N.D., Early Christian Doctrines, New York 1960.
Kopecek Th.A., A History of Neo-Arianism, Patristic Monograph Series of the North American Patristic Society 8, vol. 2, Cambridge (MA) 1979.
Long A. – Sedley D., The Hellenistic Philosophers, vol. 2: Greek and Latin texts with notes and bibliography, Cambridge 1987. (Crossref)
Marenbon J., Medieval Philosophy. An historical and philosophical introduction, London – New York 2007.
Orbe A., La Epinoia. Algunos preliminares historicos de la distinction kat' ™p…noian, Romae 1955.
Pasnau R., Human Nature, in: A.S. McGrade, A Cambridge Companion to Medieval Philosophy, Cambridge 2003, 208-230. (Crossref)
Rius-Camps J., El Dinamismo trinitario en la divinization de los seres racionales segun Origenes, OCA 188, Roma 1970.
Sesboüé B., Saint Basile et la Trinité. Un acte théologique au IVe siècle, Paris 1998.
Simonetti M., La crisi ariana nel IV secolo, Roma 1975.
Trigg J.W., Origen, London – New York 2002.
Troiano M.S., I Cappadoci e la questione dell’ origine dei nomi nella polemica contro Eunomio, VetCh 17 (1980) 313-346.
Uthemann K.-H., Die Sprache der Theologie nach Eunomius von Cyzicus, ZKG 104 (1993) 143-175.
Vaggione R.P., Eunomius of Cyzicus and the Nicene Revolution, Oxford 2000.
University Ecclesiastical Academy of Vella of Ioannina
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
