Pismo Święte w kontrowersji monoteleckiej. Stanowisko Maksyma Wyznawcy
Oleksandr Kashchuk
Lviv Ukrainian Catholic University , UkrainaAbstrakt
Stanowisko Maksyma Wyznawcy wobec Pisma Świętego w sporze z monoteletyzmem polega na tym, że chociaż Maksym zachęca do wydobycia z Pisma treści duchowych i w kwestiach duchowych stosuje głęboką interpretację alegoryczną, to jednak w polemice z monoteletyzmem stosuje w przeważającej mierze literalną interpretację Nowego Testamentu. Ponieważ chodziło o kwestie chrystologiczne, to bardzo ważną rolę odgrywały teksty Nowego Testamentu. Zdarzają się jednak nieliczne przypadki alegorycznej i typologicznej interpretacji poszczególnych fragmentów. Oparcie się na dosłownej interpretacji może świadczyć o tym, że Maksym trzymając się litery tekstu unikał manipulowania tekstem natchnionym, gdyż alegoria proponuje różne wersje interpretacji. Argumentacja biblijna nie jest jednak wystarczająca w refleksji teologicznej, ponieważ wymaga dodatkowej refleksji i weryfikacji. Dlatego Pismo jest interpretowane w duchu nauczania Ojców i soborów z uwzględnieniem także spuścizny filozoficznej i nie może zostać izolowane jako jedyny autorytet wiary. Jeśli zaś Ojcowie i sobory nie mogą udzielić odpowiedzi w zaistniałej sytuacji, to interpretacja Pisma powinna być skonfrontowana z nauczaniem Stolicy Piotrowej.
Słowa kluczowe:
Pismo Święte, monoteletyzm, Maksym Wyznawca, argumentacja skrypturystycznaBibliografia
Acta in primo exsilio seu dialogus Maximi cum Theodosio episcopo Caesareae in Bithynia, PG 90, 136D-172B.
Anastasius Apocrisiarius, Relatio motionis inter Maximum et principles, PG 90, 109C-129D.
Aristoteles, De anima, ed. G. Biehl, Lipsiae 1896.
Concilium Lateranense a. 649 celebratum, ed. R. Riedinger, ACO II/1, Berlin 1984.
Expositio orthodoxae fidei (Ecthesis), ed. R. Riedinger, w: Concilium Lateranense a. 649 celebratum, ACO II/1, Berlin 1984, 156, 27 - 162, 13 (secretarius III).
Maximus Confessor, Ambiguorum liber, PG 91, 1032-1417.
Maximus Confessor, Capita de caritate, PG 90, 960-1080.
Maximus Confessor, Capita theologica et oecumenica, PG 90, 1084-1176.
Maximus Confessor, Disputatio cum Pyrrho, PG 91, 288-353.
Maximus Confessor, Epistula ad Anastasium, PG 90, 132A - 133A.
Maximus Confessor, Epistula ad Thalassium, PG 90, 244-261.
Maximus Confessor, Epistulae XLV, PG 91, 364-649.
Maximus Confessor, Mystagogia, PG 91, 657-717.
Maximus Confessor, Opuscula theologica et polemica, PG 91, 9-285.
Maximus Confessor, Orationis dominicae expositio, PG 90, 872-909.
Maximus Confessor, Quaestiones ad Thalassium, PG 90, 244-785.
Maximus Confessor, Quaestiones et dubia, PG 90, 785-856.
Paulus II Constantinopolitanus, Epistula ad Theodorum papam, Mansi X 1020-1025.
Pyrrhus Constantinopolitanus, Epistula ad Iohannem IV Papam (fragmenta), ed. R. Riedinger, ACO II/1, Berlin 1984, 338, 16-22.
Satisfactio facta inter Cyrum et eos qui erant ex parte Theodosianorum, Mansi XI 564C-568B.
Sergius Constantinopolitanus, Epistula ad Honorium Papam, Mansi XI 529A - 537B.
Typus (Constantis imperatoris), ed. R. Riedinger, w: Concilium Lateranense a. 649 celebratum, ACO II/1, Berlin 1984, 206, 31 - 210, 15 (secretarius IV).
Vita ac certamen Sancti Maximi Confessoris, PG 90, 68A - 109B.
Bathrellos D., The Byzantine Christ. Person, Nature, and Will in the Christology of Saint Maximus the Confessor, Oxford 2004. (Crossref)
BertholdG.C., Levels of Scriptural Meaning in Maximus the Confessor, StPatr 27 (1993) 129-144.
Dagron G., Kościół bizantyński i chrześcijaństwo bizantyńskie między najazdami a ikonoklazmem (VII wiek – początek VIII wieku), in: Historia chrześcijaństwa. Religia – kultura – polityka, vol. 4: Biskupi, mnisi i cesarze 610-1054, ed. J.M. Mayer – Ch.I.L. Pietri – A. Vauchez – M. Venard, Polish edition J. Kłoczowski, Warszawa 1999, 17-85.
Doucet M., La volonté humaine du Christ, spécialement en son agonie. Maxime Le Confesseur, Interprète de l’Écriture, „Science et Esprit” 37 (1985) fasc. 2, 123-159.
Greig J., The Dilemma of Deliberation: On the faculty and Mode of Willing in Aristotle and Maximus the Confessor, https://www.scribd.com/document/127364720/On-the-Faculty-and-Mode-of-Willing-in-Aristotle-and-Maximus-the-Confessor [29.07.2016].
Hovorun C., Will, Action and Freedom: Christological Controversies in the Seventh Century, Leiden 2008. (Crossref)
Kashchuk O., Człowiek jako dynamiczna jednostka duchowo-cielesna w nauczaniu św. Maksyma Wyznawcy, "Vox Patrum" 64 (2015) 205-230. (Crossref)
Kashchuk O., Idea pentarchii jako rękojmia jedności Kościoła w dobie ikonoklazmu. Stanowisko Teodora Studyty, "Vox Patrum" 58 (2012) 201-220. (Crossref)
Kattan A.E., The Christological Dimension of Maximus Confessor’s Biblical Hermeneutics, StPatr 42 (2006) 169-174.
Léthel F.-M., La prière de Jésus à Gethsémani dans le controverse monothélite, in: Actes du Symposium sur Maxime le Confesseur, Fribourg, 2-5 Septembre 1980, éd. F. Heinzer – Ch. Schönborn, Paradosis 27, Fribourg 1982, 207-214.
Meyendorff J., Byzantine Theology. Historical Trends and Doctrinal Themes, New York 1974.
Pelikan J., „Council or Father or Scripture”: The Concept of Authority in the Theology of Maximus Confessor, in: The Heritage of the Early Church. The essays in honor of G.V. Florovsky, ed. D. Neiman – M. Schatken, OCA 195, Roma 1973, 277-288.
Pelikan J., The Christian Tradition: A History of the Development of Doctrine, vol. 2: The Spirit of Eastern Christendom (600-1700), Chicago – London 1974. (Crossref)
Stratos A.N., Byzantium in the Seventh Century, vol. 1: 602-634, transl. M. Ogilvie- Grant, Amsterdam 1968.
Thunberg L., Microcosm and Mediator. The Theological Anthropology of Maximus the Confessor, Lund 1965.
Lviv Ukrainian Catholic University
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
