Jan Damasceński o herezji i schizmie: reinterpretacja pojęć
Zachary M. Keith
The Catholic University of America , Stany ZjednoczoneAbstrakt
Pisma św. Jana Damasceńskiego dotyczące herezji, a konkretnie teksty przeciwko nestorianom i monofizytom, wykazują staranne przemyślenia, jak cienka jest linia między schizmą i herezją. W tekstach o herezjach, Damasceńczyk stara się odczytać na nowo oddzielenie się niektórych Kościołów jako problem eklezjalny, a nie tylko teologiczny. Jego pisma zamazują granicę między herezją – normalnie pojęciem teologicznym, a schizmą – kościelnym terminem zarezerwowanym powszechnie do faktu oddzielenia się od Kościołów chrześcijańskich. Nauczanie Jana Damasceńskiego przeciw herezjom odpowiada dobrze kulturze florilegiów i kompilacji. Wydaje się, że celem Jana, zwłaszcza w traktacie De haeresibus, jest przyczynić się naukowo w rosnącym świecie antyheretyckich tekstów. Jego pisma dodają do szerokiej listy znanych już herezji, także te, które powstały po Soborze Chalcedońskim. Jednak teksty Jana przeciw herezjom nie są przeznaczone jedynie do zwalczania fałszywych nauk. W niektórych przypadkach, zwłaszcza monofizytyzmu, Damasceńczyk twierdzi, że terminy używane przez ortodoksyjnych (pro-chalcedońskich) i monofizyckich chrześcijan oznaczają to samo. Trzeba czytać Liber de haeresibus w kontekście innych jego pism (np. Contra Jacobitas lub Contra Nestorianos), by określić jego prawdziwy cel. Terminy te mają na celu nie dzielić chrześcijan, bazując tylko na nauczaniu, ale pokazać wzajemne rozumienie obecne w chrystologii, mimo różnego słownictwa. Z właściwym rozumieniem herezji, Jan z Damaszku, jest w stanie zapewnić pełniejszy opis schizm w Kościele swej epoki.
Słowa kluczowe:
Jan z Damaszku, herezja, schizmaBibliografia
Johannes Damascenus, Contra Jacobitas, ed. B. Kotter, in: Die Schriften des Johannes von Damaskos, vol. 4: Liber de haeresibus. Opera polemica, PTS 22, Berlin 1981, 109-153.
Johannes Damascenus, Contra Nestorianos, ed. B. Kotter, in: Die Schriften des Johannes von Damaskos, vol. 4: Liber de haeresibus. Opera polemica, PTS 22, Berlin 1981, 256-288.
Johannes Damascenus, Liber de haeresibus, ed. B. Kotter, in: Die Schriften des Johannes von Damaskos, vol. 4: Liber de haeresibus. Opera polemica, PTS 22, Berlin 1981, 1-67, transl. F.H. Chase, Jr.: Saint John of Damascus, Writings, The Fathers of the Church: A New Translation 37, Washington 1958, 111-163. (Crossref)
Brock S., The “Nestorian” Church: A Lamentable Misnomer, “Bulletin of the John Rylands Library” 78 (1996) fasc. 3, 23-35. (Crossref)
Brock S., The Syriac Churches and Dialogue with the Catholic Church, “Heythrop Journal” 45 (2004) 466-476. (Crossref)
Cameron A., How to Read Heresiology, “Journal of Medieval and Early Modern Studies” 33 (2003) 471-492. (Crossref)
Griffith S., Byzantium and the Christians in the World of Islam: Constantinople and the Church in the Holy Land in the Ninth Century, “Medieval Encounters” 3 (1997) 231-265. (Crossref)
Griffith S., John of Damascus and the Church in Syria in the Umayyad Era: The Intellectual and Cultural Milieu of Orthodox Christians in the World of Islam, “Hugoye: Journal of Syriac Studies” 11 (2008) fasc. 2, 207-237. (Crossref)
Griffith S., “Melkites”, “Jacobites”, and the Christological Controversies in Arabic in Third/Ninth Century Syria, in: Syrian Christians Under Islam: The First Thousand Years, ed. D. Thomas, Leiden 2001, 9-55. (Crossref)
Grillmeier A., Christ in Christian Tradition, vol. 2: From the Council of Chalcedon (451) to Gregory the Great (590-604), pt. 4: The Church of Alexandria with Nubia and Ethiopia after 451, transl. O.C. Dean, Jr., London 1996.
Knorr O., Zur Überlieferungsgeschichte des “Liber de haeresibus” des Johannes von Damaskus (um 650-vor 754): Anmerkungen zur Edition B. Kotters, ByZ 91 (1997) 59-69. (Crossref)
Lang U.M., The Controversies over Chalcedon and the Beginnings of Scholastic Theology: The Case of John Philoponus, in: The Mystery of Christ in the Fathers of the Church: Essays in Honour of D. Vincent Twomey SVD, ed. J.E. Rutherford – D. Woods, Dublin 2012, 78-93.
Louth A., St. John Damascene: Tradition and Originality in Byzantine Theology, Oxford 2002. (Crossref)
The Catholic University of America
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
