Czy „wielki kanon” Andrzeja z Krety mówi o herezjach i ich zwalczaniu? Kilka krótkich uwag
Alexandru Prelipcean
“Dumitru Stăniloae” , RumuniaAbstrakt
Powszechnie jest wiadome, że fundamentalne dzieło Andrzeja z Krety, napisane prawdopodobnie na początku VIII wieku, jest penitencjałem wskazującym na nieustającą potrzebę ludzką do skruchy. Oprócz systematycznego wykładu Pisma Świętego i typów tego wyjaśniania (negatywny i pozytywny), Wielki Kanon wzywa też do głębokiej medytacji na temat życia i jego krótkotrwałości. Nawet sam autor bizantyński świadczy o tym fakcie, mówiąc: „Od czego zacząć mam opłakiwanie czynów nędznego życia mego? Jakiż początek skargi żałosnej dzisiaj uczynię, o Chryste? O miłosierny, udziel win moich odpuszczenia!” (Oda 1, 2). Czy możemy jednak mówić o obecności w tekście Wielkiego Kanonu polemicznych akcentów przeciw herezjom? Czy możemy znaleźć fragmenty przedstawiające poglądy teologiczne sprzeciwiające się różnym herezjom powstałym w Kościele w ciągu ośmiu wieków? Jeśli tak, to które z nich i jakie herezje zwalczają? Niniejsze opracowanie próbuje przedstawić to zagadnienie.
Słowa kluczowe:
Andrzej z Krety, hymnografia, hymnograf, herezja, heretycyBibliografia
Andreas Cretensis, De Sanctarum Imaginum Veneratione homilia, PG 97, 1301-1304.
Andreas Cretensis, Homilia de exaltatione s. crucis, ed. M. de Groote: Andrew of Crete’s Homilia de exaltatione s. crucis (CPG 8199; BHG 434f.). Editio princeps, HTR 100 (2007) 443-487. (Crossref)
Andreas Cretensis, Magnus Canon, PG 97, 1329-1386.
Andreas Cretensis, Ιn circumcisionem Domini et in S. Basilium oratio, PG 97, 913-932.
Basilius Seleuciensis, Orationes, PG 85, 27-461.
Concilium Universale Ephesenum, Sermo Procli, ACO I 1, 1, ed. E. Schwartz, Berolini – Lipsiae 1928, 103-107.
Cyrillus Alexandrinus, Epistula 17: Cyrilli ad Nestorium de Excomunicatione, PG 77, 105-121.
Theophanes, Chronographia, PG 108, 63-1009.
Clément O., Le chant des larmes. Essai sur le repéntir. Suivi de la traduction du poème sur le repentir par saint André de Crète, Paris 1982.
Cunnigham M.B., Andreas of Crete’s Homilies on Lazarus and Palm Sunday: a Critical Edition and Commentary, Birmingham 1983.
Cunningham M.B., Andreas of Crete’s homilies on Lazarus and Palm Sunday: the Preacher and his Audience, StPatr 31 (1997) 22-41.
Cunningham M.B., Andrew of Crete: A High-Style Preacher of the Eighth Century, in: Preacher and His Audience: Studies in Early Christian and Byzantine Homiletics, ed. M.B. Cunnigham – P. Allen, Leiden – Boston – Köln 1998, 267-293. (Crossref)
Émereau C., Hymnographi Byzantini quorum nomina in litteras digessit notulisque adornavit, EO 21 (1922) 258-279. (Crossref)
Follieri E., Un canone inedito di S. Andrea di Creta per l’Annunciazione (Vat. gr. 2000 e Crypt. Δ. α. VII), in: Collectanea Vaticana in honorem Anselmi M. Card. Albareda, Studi e Testi 219, Città del Vaticano 1962, 337-357.
Heisenberg A., Ein jambisches Gedicht des Andreas von Kreta, ByZ 10 (1901) 505-514. (Crossref)
Kazhdan A., A History of Byzantine literature (650-850) (in collaboration with L.F. Sherry – Ch. Angelidi), The National Hellenic Research Foundation, Institute for Byzantine Research, Athens 1999.
Krueger D., The Great Kanon of Andrew of Crete, the Penitential Bible, and the Liturgical Formation of the Self in the Byzantine Dark Age, in: Between Personal and Institutional Religion. Self, Doctrine, and Practice in Late Antique Eastern Christianity, ed. B. Bitton-Ashkelony – L. Perrone, Turnhout 2013, 57-97. (Crossref)
Loofs F., Nestoriana. Die Fragmente des Nestorius, Hale 1905.
Maas P. – Trypanis C.Y., Sancti Romani Melodi Cantica. Cantica genuina, Oxford 1963.
Magri M.A., L’inedito Canon de Requie di Andrea Cretese, “Helikon” 9-10 (1969-1970) 475-513.
Mercati S.G., Nota a due passi del canone di Sant’Andrea per San Giorgio, “Byzantion” 32 (1962) 311-312.
Prelipcean A., From Adam to Moses: the Typology of the Old Testament characters from the Kontakia of Romanos the Melodist and its Assessment οn the Great Canon of Andrew of Crete”, “Review of Ecumenical Studies” 7 (2015) 388-421. (Crossref)
Schiró G., Caracteristiche dei canoni di Andrea Cretese. Studio su alcune composizioni inedite del Melode, “Krhtik£ Cronik£” 15-16 (1961-1962) 113-139.
Trypanis A.C., Fourtheen Early Byzantine Cantica, vol. 5, Wien 1968.
Vailhé S., Saint André de Crète, EO 5 (1901-1902) 378-387. (Crossref)
Vinogradov A., Viaţa Sfântului Andrei Criteanul, Arhiepiscopul şi Mitropolit al Cretei (Schiţă aghiografică), “Luminătorul” 72 (1932) 114-120 (part 1), 147-153 (part 2).
“Dumitru Stăniloae”
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
